منتظر معجزه معماری نباشید

گروه معماری ودکوراسیون: معماری را میتوان به راستی آیینه کردار و رفتار انسان ها دانست. زمانی میتوان به معماری خوب و مطلوبی دست پیدا کرد که روابط انسانی خوب و مطلوبی داشته باشیم. آیا در این یک سال اخیر پیشرفتی در معماری کشور مان رخ داد؟آیا توانستیم قدمی برای اعتلای این هنر کهن در کشورمان بر داریم؟به سراغ دکتر سعید فلاح فر استاد دانشگاه و پژوهشگر رفتیم و درباره وضعیت معماری دراین یک سال اخیر، آموزش معماری در کشور، میزان استفاده از فناوری مدرن در معماری ایران نقش معماری در بازگرداندن آرامش بصری و روانی به شهروندان با وی به گفتگو نشستیم: پیام ساختمان :اوضاع معماری در سال جاری را چگونه ارزیابی میکنید؟ معماری، اثرات معماری و تأثیراتی که معماری از عوامل دیگر میگیرد، احتیاج به زمان کافی و شاید کمی طولانی دارد. نمیتوان انتظار داشت در یک بازه زمانی سالانه، به تحولات مهمی در معماری دست پیدا کرد. اتفاقاً این شیوه نگاه به معماری، خود برخاسته از آسیب های بنیادی در فرهنگ معماری است. معماری برآیندی است از همه داشته ها و تحولات فرهنگی، اقتصادی، علمی و... که در بستر فردی و اجتماعی بروز میکند. آیا جامعه ما در یک سال گذشته تحولی ناگهانی و جهشی در دستاوردهای فرهنگی داشته تا به تبع آن بعد از سرایت به برون دادهای معماری، منتظر رویدادی قابل بحث در معماری باشیم؟! ما جامعه ای هیجان زده و تب آلود داریم ؛ تب طلا، تب خودرو،تب مسکن و تب سیاست. در این فضای تب زده منتظر معجزه ای در فرهنگ، هنر، معماری و شهرسازی نباشید. پیام ساختمان:به نظر شما آموزش معماری در کشور ما چه وضعیتی دارد و آیا تعداد دانشکده ها با نیاز جامعه تطابق دارد؟ به نظرم یکی از بدترین دوره های آموزش معماری را تجربه میکنیم. هر روز شاهد افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو و یا راه اندازی مراکز جدیدی برای آموزش معماری هستیم. به جرأت میگویم برای هر 100 نفر دانشجوی معماری، یک استاد و مدرس خوب معماری هم نداریم. بسیاری از شکست خورده های بازار بساز و بفروش، مشغول تدریس معماری شده اند. مدرسینی که محفوظات شب گذشته خود را به خورد دانشجویی میدهند که خودش بلد است کتاب بخواند و حفظ کند. نه خبری از محاسن آموزش سنتی معماری در دانشگاه ها هست و نه شیوه های جدید و سرفصل های مناسب جدیدی پیش بینی شده است. در حالی که در گذشته نه چندان دور، ضعیف ترین دانشجویان معماری، جذب بازار ساختمان سازیهای نازل و ملک بازی میشدند، امروزه ـ به تلقین همین مدرسین و به تبع فضای غیراخلاقی و سودجویانه شهر ـ ورود به این بازارها به آرزو و آرمان دانشجویان معماری تبدیل شده است. فارغ التحصیلانی که بعد از چهار سال تحصیل ـ که البته برای معماری، دوره بسیار فشرده و کوتاهی است ـ نمیتوانند موقعیت خود را نسبت به مهندسین عمران تشخیص بدهند. در نتیجه به قیمت مصالح ساختمانی و نرخ زمین و... حساس ترند تا زیبائی شناسی هنری و معماری. فارغ التحصیلان امروزی در کلاس هایی درس میخوانند که خبری از ادبیات فارسی، نقاشی، تئاتر، عکاسی، موسیقی، فرهنگ عمومی، فلسفه، جامعه شناسی، روانشناسی و... و یک کلام ؛ بینش و تفکر نیست. محاسبات ریاضی و فنی تمام فضای شوق و ذوق دانشجویان را اشغال کرده است. سامانه پذیرش دانشجو و کنکور هم مبتنی بر توانمندی رشته ریاضی فیزیک و محفوظاتی است که چندان به کار معماری و هنر معماری نمیآید. از طرفی کمتر مرکز آموزشی است که حداقل استانداردهای فضای فیزیکی دانشکده معماری را داشته باشد. چه کسی انتظار دارد زیر سوله های این مراکز دانشگاهی، معماری فرهیخته و آشنا به زیبائی تربیت شود؟! به نظر من اغلب دانشجویانی که در سال های اخیر تربیت شده اند، علیرغم مدارک و مدارج علمی، شایسته عنوان معمار نیستند و تکنسین های ضعیفی هستند که با اتکا به همین مدارک، جواز ورود به معماری پیدا کرده و فضای معماری را آلوده میکنند. معمار و معماری بخش عمده ای از مدیریت فرهنگی جامعه را به عهده دارد. کسی که خود در آموزه های علمی و اخلاقی و تجربی و... از هر نشانه فرهیختگی، از هر نوع بینش و تفکر شخصی، از بلنداندیشی، از صداقت و شفافیت انسانی و... تهی است، معماری که نمیداند معماری فراتر از یک فرم ظاهری و محاسبات ساختمانی است، معماری که دانش معماری را در ابعاد کلیشه ای نویفرت خلاصه کرده است و معماری که حتی به اندازه سرقت معماری هم به موضوع معماری مسلط نیست، جامعه را به کدام سمت مدیریت میکند؟ معماری براساس خودخواهی و خود دوستی بشر به وجود آمده است. برای بروز خود خویشتن، برای جاودانگی نسبت به دیگران. بنابراین معمار به دنبال ظهور اندوخته و داشته ها و به دنبال تأیید است. نسلی که در آرزوی درآمد بیشتر، پنهان میسازد و بیاعتنا از کنار همه نقدها میگذرد ـ بیاینکه به خودخواهی ذاتیاش لطمه ای بخورد، بیاینکه حتی برای نام و امضای خود هم ارزشی قائل شود ـ چطور میتواند دغدغه معماری خوب داشته باشد؟! پیام ساختمان:میزان استفاده از فناوری مدرن در معماری ایران چه مقدار است؟ معماری ایرانی همیشه از فناوریهای جدید، تکنیک های متنوع، مصالح گوناگون و... استقبال کرده است. تاریخ معماری ایران سرشار از تجارب بدیع معماری است اما همواره این امکانات را به خدمت اندیشه های معمارانه خود درآورده ومغلوب جذابیت این تازه های معماری و ساختمانی نشده و در عوض توانسته است با تسلط بر آن، پنجره های بینظیری را به آینده باز کند. بیشتر ساخت و سازهای اخیر در کشور، بیش از آنکه از فناوریهای جدید استفاده کنند، منفعلانه و خودباخته، تن به تحکماتش داده اند. معماری که اندیشه ندارد، مغلوب اندیشه هایی میشود که ـ چه خوب و چه بد، چه مناسب و چه نامناسب ـ برایش نوشته اند. پیام ساختمان:نقش معماری در بازگرداندن آرامش بصری و روانی به شهروندان چیست؟ مثل همیشه تکرار میکنم ؛ معماری آینه همه کردار و پندار ماست. اگر معماری امروز وضعیتی آشفته دارد، حاصل همین وضعیت تلخی است که در روابط انسانی به وجود آمده است. معماری به خودی خود قابل اصلاح نیست. کار معماری با بخشنامه و زور و پاسبان حل نمیشود. معماری بد، نشانه بیماری عمیقی است که در مدتی طولانی، شهر و شهروند و جامعه را دچار کرده است. البته معماری خود این چرخه را کامل میکند. بعد از آنکه بیماری ذاتی منجر به دمل های معماری برطرف شد، میشود با فضای سالم معماری، به روند بازیافت سلامت جامعه و حفظ آن کمک کرد. چه چیزی میتواند به اندازه آغوش مهربان و صمیمی معماری و شهرسازی، روح جامعه را تلطیف کند؟ چه چیزی میتواند به اندازه معماری و شهرسازی، زیبائی فراموش شده را به انسان ماشین زده قرن بیست ویکم برگرداند؟ چه چیزی میتواند همچون معماری و شهرسازی امنیت خاطر و اعتماد و هویت تولید کند؟