معماری آرامگاه شیخ احمد غزالی

گروه معماری ودکوراسیون: شیخ احمد غزالی از بزرگ ترین عارفان و صوفیان قرن ششم هجری و زاده توس بود. اثر بزرگ وی (سوانح العشاق ) ، بزرگانی چون عراقی و عبدالرحمان جامی را تحت تأثیر قرار داده است. وی برادر کوچک امام محمد غزالی بود و از سال 488 تا 498 هجری قمری در نظامیه بغداد به نیابت از برادرش که به سفری درازمدت رفته بود، تدریس میکرد. شیخ احمد غزالی در قزوین وفات یافت و در این شهر (مسجد احمدیه کنونی) مدفون شد. آرامگاه این عارف بزرگ مورد توجه تمامی سلسله های صوفی است، از آن جهت که شجره نامه همه سلسله های متصوفه به ایشان جمع میگردد و در نهایت به معروف کرخی و ائمه اطهار علیهماالسلام و پیامبر اکرم (ص) متصل میشود. آرامگاه شیخ احمد در طول تاریخ دچار فراز و فرودهای بسیار شده است؛ به طوری که اتفاقات آن تا به حال هم ادامه دار و بحران ساز است. مزار این عارف نامی در سرداب, یا زیرزمین کوچک مسجد احمدیه قزوین قرار گرفته است. این مسجد در سه راه شهربانی قزوین کوچه امام زاده اسماعیل قرار دارد و جدیداً به مسجد شیخ الاسلام نیز تغییر نام داده است. ابتدا مکان اصلی آرامگاه او در جوار زیارتگاه امام زاده حسین, پسر امام رضا (ع) قرار داشته و سپس توسط شاه عباس، تخریب شده و بقایای جسد ایشان توسط مریدان صوفی به محل فعلی مسجد انتقالیافته و نام امام زاده احمد میگیرد. مجدداً در دوران محمدعلی شاه قاجار این مکان تخریب شده و در نهایت در سال 1328 ق توسط مجد الاسلام، مسجدی به نام احمدیه بر خرابه های این آرامگاه ساخته شد و مزار او در زیرزمینی کوچک در زیر مسجد تعبیه گردید. ورودی مسجد، قوس دار و دارای دری آهنی و مزین به کاشیکاری است. درب ورودی به دو راه تبدیل میشود که سمت چپ با چند پله پایین رفته و به حیاط میرسد که از صحن مسجد پایین تر است و راه مسقف سمت چپ که نیم دایره دور حیاط میچرخد، به صحن مسجد میرسد. در سمت شمالی حیاط، آرامگاه و در کنار آن انبار و در سمت غربی آن وضوخانه و سرویس بهداشتی و در ضلع جنوبی سردابی دیگر قرار دارد. ارسیها، نورگیرهای مشبک و تاق های تزیینی مسجد دارای کاشیکاریهای زیبایی به سبک دوره قاجار است و دارای مضمون خاصی از عرفان و یا تصوف نیست. از اتفاقات خاص زندگی شیخ احمد، ویژگیهای بارز سبک او و ویژگیهای تصوف عصر او، بازتاب و یا نمادپردازی خاصی بر سر مزارش یا در مسجد احمدیه وجود ندارد. فقط بر دیوار غربی سرداب تابلویی از شجره نامه سلسله های صوفیه وجود دارد.