چرا ارز با بورس نمی ارزد

گروه بازار ساختمان: در آخرین بررسیهای بخش ارز بودجه امسال که 29 اردیبهشت ماه 1392 در صحن مجلس انجام شد، پیشنهاد بورس ارز توسط نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس مطرح و از طرف رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس به شدت حمایت گردید. این پیشنهاد اعضای شورای عالی بورس که رئیس مجلس آن را موضوعی بسیار مهم و کلیدی دانست که مستقیما به مسائل اقتصادی کشور مربوط میشود با سخنان موافقان و مخالفانی از اعضای کمیسیون های اقتصادی و نیز برنامه و بودجه مجلس همراه شد و در نهایت با مخالفت شدید نماینده دولت، به اتفاق آرا به تصویب نمایندگان نرسید و در نهایت به این نتیجه رسید که ؛ نرخ ارز در شورای عالی پول و اعتبار تعیین خواهد شد. آنان به دنبال چه بودند؟ دلایل دکتر پورابراهیمی، تعادل بخشی به وضعیت عرضه و تقاضای ارز و ایجاد انگیزه برای بخش غیردولتی جهت انتقال ارز خود برای پاسخ به تقاضای این بازار رسمی و در نتیجه کاهش میزان نیاز کشور به ارز صادرات نفت خام و نیز آماده بودن نرم افزارها و سیستم های معاملاتی آن است که در نهایت میتواند جلوی رانت ارزی را بگیرد. به نظر وی وجود چند نرخ ارز موجب رانت میشود و با قانون برنامه پنجم نیز مغایرت دارد، حال آنکه با بورس ارز میتوان به ارز شناور مدیریت شده رسید. غلامرضا مصباحیمقدم در موافقت با پیشنهاد راه اندازی بورس ارز، تصریح کرد: در سال 90 و 91 که بحث شکاف در قیمت ارز پدید آمد، دولت کارگروهی برای مدیریت ارز تشکیل داد و ما در آنجا موضوع بورس را مطرح کردیم. اگر یک سال قبل ارز را با وارد شدن به بورس مدیریت میکردیم، وضعیت ارزی امروز ما بهتر از این بود. رئیس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 92 با اشاره به درآمد 53 میلیارد دلاری صادرات نفتی در سال 91، خاطرنشان کرد: اگر بورس راه بیفتد و تمام درآمدهای ناشی از صادرات نفتی به بورس بیاید، سهم ارز عرضه شده توسط بخش خصوصی به دولت غلبه میکند زیرا دولت با محدودیت هایی روبه روست.وی افزود: بخش عظیمی از ارز به صورت نقدینگی دست مردم است و مردم آن را ذخیره کرده اند زیرا منتظر افزایش قیمت ارز هستند اما اگر بورس راه بیفتد قیمت شفاف میشود و در نتیجه پایین خواهد آمد. این در حالی است که وقتی عرضه ارز در بازار و سر چهارراه و به صورت پنهان باشد قیمت ها بالا میرود و رانت پدید میآید. همان طور که هزاران میلیارد تومان به جیب عده ای رفت اما اگر بورس باشد همه فعالان ارز را اینجا عرضه و تقاضا میکنند. نبرد میان بورسی های مجلس محمدقسیم عثمانی، به عنوان مخالف راه اندازی بورس ارز دراین باره گفت: در اقتصادی که هشتاد درصد عرضه ارز توسط دولت انجام میشود، مگر میشود بورس ارز راه انداخت؟ من از همکاران تعجب میکنم وقتی نرخی پایین باشد و ما بخواهیم آن را افزایش دهیم باید به دنبال راه اندازی بورس باشیم، نه وقتی شاهد افزایش قیمت هستیم. این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس یادآور شد؛کجای دنیا در قانون بودجه راجع به این موضوعات تصمیم گیری میشود؟ ضمناً بورس برای داراییهای حقیقی است و شاخص موفقیت آن افزایش شاخص قیمت است. اگر همین شایعه بورس ارز به بازار برود شوک قیمتی ایجاد میشود و مردم سپرده ها را از بانک ها میگیرند و با آن ارز میخرند که در نتیجه بانک ها خالی میشود و این تهدیدی برای کشور است. مصباحیمقدم، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه راه اندازی بورس ارز، کشور را منتفع میکند، تصریح کرد: اینکه میگویند بورس ارز راه بیفتد همه خانه هایشان را میفروشند و سرمایه ها از بانک ها خارج می شود ، در شرایطی اتفاق میافتد که بورس ارز نداریم و قیمت شفاف نمیشود. عثمانی با تاکید بر اینکه نقدینگی باید به سمت بازار سرمایه سرازیر شود، تصریح کرد: نقدینگی باید در اختیار تولیدکننده قرار بگیرد تا هم تورم کنترل شود و هم جلوی رکود گرفته شود. احمد توکلی عضو دیگر کمیسیون تلفیق اظهار داشت: این کار خطرات جدی دارد. بورس در جایی امکان پذیر است که حجم عرضه و تقاضا اندک باشد. توکلی اضافه کرد: ما در شرایطی میگوییم بورس ارز راه اندازی شود که مجموعاً 67 میلیارد دلار بودجه در اختیار بخش دولتی است، آیا بازار بورسی که 67 میلیارد دلار درآمد نفتی آن دست دولت است امکان تشکیل دارد؟ مگر پولی میماند که بخش خصوصی آن را در بازار بورس بیاورد. این عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 92 اضافه کرد: تمام کشورهایی که دچار تلاطم ارزی شدند اولین کارشان سیاست تثبیت ارز بوده و از همه بهتر و موفق تر کشور مالزی بود که خودش بازار سرمایه را کنترل کرد. نماینده مردم تهران گفت: پیش بینی ارز دو نرخی در این پیشنهاد باعث ایجاد رانت عظیم اقتصادی میشود. محمدحسین حسین زاده بحرینی عضو کمیسیون اقتصادی تاکید کرد: در شرایطی هستیم که وضعیت عرضه و تقاضا متعادل نیست. البته تحصیل ارز ما کم نیست بلکه ما کشوری هستیم که بیش از نیازمان ارز تحصیل میکنیم اما چرا ارز فراوانی که به تملک شهروندان ایرانی در میآید، وارد چرخه اقتصاد نمیشود؟ این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، اضافه کرد: راه اندازی بورس ارز فضای دادوستد را به گونه ای بازسازی میکند که عرضه کنندگان و تقاضاکنندگان مدعی شده و عرضه و تقاضا شفاف میشود. حتماً در این بازار دولت هم باید اعمال مدیریت کند. این طور نیست که هر کس بتواند به عنوان متقاضی قیمت تعیین کند اتفاقاً بورس ، ابزار دقیقی برای کنترل قیمت هاست و دولت میتواند با اولویت بندی تقاضا ، عرضه را مدیریت کند. لذا ما نباید خود را از این ابزار کارآمد محروم کنیم. جعفر قادری، سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 92 تاکید کرد: با توجه به اینکه در این پیشنهاد دو نرخی شدن ارز پیش بینیشده، مصوبه قبلی زیر سؤال میرود. ما مشکل عرضه ارز نداریم بلکه مشکل ما تقاضای جدید سفته بازی برای ارز است که اگر بازار بورس ایجاد شود تقاضا برای ارز هم شدیداً تقویت میشود و این برای قیمت ها ایجاد مشکل میکند. قادری از پیشنهاددهندگان خواست تا این موضوع را در قالب طرح و یا لایحه ای به مجلس بیاورند و آن را مورد بررسی قرار دهند. چند سؤال بیپاسخ نگارنده قصد مخالفت با نمایندگانی مانند قسیم عثمانی که خود دارای دانش بورسی است را ندارد اما مگر وی نمیداند که بورسی در دنیا وجود دارد که نام آن فارکس است و البته دکتر توکلی نیز مستحضر هستند که در حال حاضر بیش از دو نرخ ارز در کشور وجود دارد. همچنین خود دولت که حالا به اصلیترین مخالف آن تبدیل شده، از پیشنهاددهندگان بورس ارز در دو سال قبل است. در آن زمان اولین سؤال از رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار کشور که سخنگوی شورای عالی بورس نیز میباشد، زمان راه اندازی بورس ارز بود و وی نیز از آمادگی صد در صدی سازمان بورس و تهیه نرم افزارها و سیستم های معاملاتی مربوطه خبر میداد. به راستی چرا هر از چندی بحث بورس ارز در دولت یا مجلس مطرح شده و فضای رسانه ای را به خود مشغول میکند اما با وجود همه منافعی که میتواند برای کشور داشته باشد، بعد از مدتی از دور خارج شده و برای سال بعد در بایگانی فکری فرهیختگان باقی میماند . سؤال مهمی که شاید کسی پیدا شود و آن را پاسخ دهد اینکه چرا در یک فرصت کافی به بررسی نکات مثبت و منفی این پروژه پرداخته نمیشود تا شاید بتوان اصلیترین چالش کشور را که حتی فکر دارندگان ارز را به خود مشغول داشته، برطرف کرد.