نباید با صنایع ارزآور بازی کرد

گروه بازار ساختمان: محمد رجایی در آخرین مصاحبه اش پیش از وداع با زندگی به خبرنگار پیام ساختمان گفته بود که با صادرات حتی یک گرم سنگ آهن مخالف است اما این نظر شخص وی نبود بلکه بسیاری از فعالان اقتصادی و مسئولان مانند ایرج ندیمی، نماینده مجلس و غضنفری وزیر صنعت ومعدن وتجارت و دکتر غنیمی فرد رئیس خانه صنعت ومعدن نیز این سوال را مطرح می کنند که چرا باید به خام فروشی ادامه دهیم در حالی که هم به مواد اولیه تولید فولاد و هم به اشتغال آن نیاز داریم و می توان محصولات این صنعت را با ارزش افزوده بالاتری صادر کرد. پیش از این در گفتگو با یکی از فعالان تولید سنگ آهن به بررسی برخی از موارد پرداختیم اما تحولات بازار، ما را بر آن داشت تا در این شماره با پروا سلطانی، نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران درباره وضعیت صنعت و بازار سنگ آهن و اهمیتی که فعالیت در این عرصه برای کشور می تواند داشته باشد، به گفتگو بنشینیم : پیام ساختمان:بازار جهانی سنگ آهن در سال 1391 و قبل از آن روزهای درخشانی را برای تولید و صادر کنند گان به همراه داشت اما ظاهرا این روند در سال 1392 تکرار نمیشود. نظر شما چیست؟ کارشناسان اقتصادی معتقدند بازار سنگ آهن در سال 92 به خوبی سال قبل نیست اما کاهش قیمت آن، چنان نیست که ریسک بالایی را برای فعالان این عرصه ایجاد کند. پیش بینی قیمت این کالا به عوامل تاثیر گذار در بازارهای جهانی بستگی کامل دارد. مولفه های موثر زیادی مانند؛ قیمت جهانی فولاد و عوامل اقتصادی و غیر اقتصادی متعددی می تواند در قیمت این کالا در بازارهای جهانی موثر باشد. به عنوان مثال یک تصمیم در کنگره یا کاخ سفید امریکا می تواند در قیمت سنگ آهن در بازارهای جهانی تاثیر بگذارد ، و مثلا واردات فولاد را از چین کاهش دهد، در نتیجه تولید کنندگان فولاد نیز تقاضای سنگ آهن را کاهش می دهند. همچنین ما در ایران با شرایط خاصی زندگی و کار می کنیم و در چند ماه آخر سال 1391 افزایش نرخ ارز توانست در بازار داخلی قیمت سنگ آهن را افزایش دهد. پیام ساختمان: این امر برای صادرکننده چندان نمی تواند چالش آفرین باشد زیرا چین بیشترین خریدار سنگ آهن است و افزایش قیمت برای آنها زیاد مطرح نیست و تنها بازار صادراتی نیز همان کشور است؟ اگر چه صادرات عمده سنگ آهن ایران به چین است اما به کشورهای حوزه خلیج فارس ، ترکیه و پاکستان هم سنگ آهن صادر میشود. پس ما باید تلاش کنیم از فرصت خوب بازار چین تا زمانی که ممکن است، برای توسعه پایدار صنعت کشور استفاده کنیم. پیام ساختمان: سرانجام حقوق دولتی برای سنگ آهن به کجا رسید؟ از آنجا که بهره مالکانه حقوقی است که دولت از معادن با پروانه بهره برداری مربوط به خود دریافت می کند ، مادامی که پروانه بهره برداری تحت اختیار دولت است، شرکت های بزرگ با تمام سرمایه گذاری هنگفتی که در تجهیز معدن و استخراج سنگ انجام می دهند موظف به پرداخت مضاعف بهره مالکانه هستند و آن بخش از درآمدشان که می تواند در حوزه های دیگر منجر به توسعه گردد به صندوق دولت واریز می شود. در مورد حقوق دولتی، سعی ما در انجمن تولید کنندگان و صادر کنندگان سنگ آهن این است که با دولت به سازوکاری برسیم که پروانه های بهره برداری را به سمت واقعی شدن ببرند تا ذخایر معادن بهتر مشخص شود و حقوق دولتی واقعی تر شود. پیام ساختمان: آیا با پرداخت عوارض صادرات سنگ آهن مخالف هستید؟ نگرانی دولت این است که برای تحقق چشم انداز 1404، سنگ آهن کفاف نیازهای واحدهای تولید فولاد را نداشته باشد. اما فعالیت حوزه ، تولید، استخراج و صادرات سنگ آهن در ایران با توجه به افزایش چشمگیر تولید فولاد در چین رونق گرفت. این فعالیت برای بخش خصوصی حدود 8 سال سن دارد اما توانسته در حوزه اشتغال نقش قابل توجهی را ایفا کند. چنانکه می دانیم به ازای هر شغل که درمعدن ایجاد می شود بیش از 17 شغل جانبی شکل می گیرد. از طرف دیگر در شرایط سخت تحریم نفت، این حوزه صادراتی تا حدودی کمبود ارز داخلی را جبران می کند. همچنین سرمایه معادنی که در حال توسعه هستند و به سمت فراروی سنگ آهن در جهت تکمیل زنجیره تولید فولاد حرکت می کنند از طریق ارز حاصل از صادرات سنگ آهن تامین می شود ازاین رو ، با ایجاد مانع در صادرات، معادن اولین بخشی خواهند بود که آسیب می بینند. پس با گذاشتن عوارض در این دوره حساس چالش های اقتصادی پر رنگ تر می شود. البته اخیرا دولت با این تفکر بیشتر هماهنگ شده است. همچنین باید به این نکته هم اشاره کنم که تمام هم و غم انجمن در جلساتی که با دولت داریم این است که چنانچه قرار است عوارضی وضع شود تمام جوانب امر بررسی و کارشناسی شود و چنین نباشد که تصمیمی یک شبه و لحظه ای اتخاذ شود و بعد از چند روز به دلیل غیر کارشناسی بودن دوباره لغو گردد. پیام ساختمان: ارزآوری سنگ آهن چقدر بوده است؟ آماری که در گمرک وجود دارد دارای یک نقطه ضعف است و آن قیمت گذاری بر سنگ آهن است که با بازار متغیر سنگ آهن در جهان تناسبی ندارد. از این رو قیمت های گمرک واقعی و قابل استناد نیست اما آمار سنگ آهن صادر شده درست و قابل استناد است که 17 میلیون تن در سال 1390 و نزدیک به 19 میلیون تن در سال 1391 صادرات سنگ آهن داشتیم.» برای رسیدن به قیمت واقعی این کالا باید قیمت متوسط جهانی در سال 1391 را لحاظ کرد تا اینکه به عدد منطقی و معقولی برای میزان ارزآوری صادرات این کالا دست یابیم. متوسط قیمت در سال 1390 حدود 100 تا 120 دلار بوده و در سال 1391 هم این عدد حدود 7 درصد رشد داشته است. پیام ساختمان: آیا صادر کنندگان سنگ آهن ارز حاصل از صادرات را به نرخ مبادله ای به ریال تبدیل می کنند؟ اگر بنگاه های صادراتی، ارز حاصل از صادرات کالاهای خود را به اتاق مبادله ارائه کنند موجب ورشکستگی بسیاری از بنگاه های اقتصادی نه تنها در حوزه سنگ آهن بلکه در بسیاری از صنایع میشود، از این رو برای آن راهکاری در نظر گرفته نشده است. تعهد نامه ارائه ارز حاصل از صادرات به چهار طریق ممکن است که این بسیار شبیه همان پیمان نامه ارزی است که سال ها قبل وجود داشته و به دلیل مشکلات و ایراداتی که داشت، برداشته شده بود. امکان این امر تا کنون حاصل نشده و حتی اگر هم عملی گردد و بنگاه های صادراتی ناچار به ارائه ارز حاصل از صادرات کالاهای خود به اتاق مبادله باشند شاهد ورشکستگی بسیاری از بنگاه های اقتصادی نه تنها در حوزه سنگ آهن بلکه در بسیاری از صنایع خواهیم بود. تعهد نامه ارائه ارز حاصل از صادرات بسیار شبیه همان پیمان نامه ارزی است که سال ها قبل وجود داشته و به دلیل مشکلات و ایراداتی که داشت منسوخ گردید. بدیهی است انتظار می رود کمیسیون تلفیق مجلس با موضوع ارز حاصل از صادرات در بودجه 92 برخوردی کاملا» عقلایی و هوشمندانه داشته باشد.