حلقه اتصال مهندسان ضعیف است

گروه تاسیسات: سازمان نظام مهندسی متولی اصلی ساختمان سازی مبتنی بر اصول فنی و ایمنی است و تلاش های گسترده آن برای اصلاح فرهنگ ساخت و ساز کشور بر کسی پوشیده نیست. با این حال به نظر میرسد هنوز هم برای استفاده شایسته از ظرفیت های موجود جای کار داریم. زیرا علیرغم تبلیغات گسترده به کیفیت ساختمان های کشور با شک و تردید نگریسته میشود و بزرگترین مصرف کننده انرژی جهان هستیم. مهندسان تاسیسات بیش از همه به این مسئله واقف هستند. مهندس فرزین تاجیک، مشاور تاسیسات صنعتی و عضو نظام مهندسی استان قزوین، در گفتگو با پیام ساختمان میگوید: نظام مهندسی علیرغم دارا بودن ظرفیت های بالا از توانمندی نیروهای خود برای توسعه صنعت ساختمان استفاده مطلوب نمیکند. این معضل نه تنها در تهران بلکه در شهرستان ها هم مشهود است. تاجیک ضمن تاکید بر شناسایی و اصلاح مشکلات موجود تصریح میکند: ما دانشگاه های زیادی تاسیس کردیم و مهندسان جوان خوبی داریم ولی هنوز حلقه اتصال مهندسان با صنعت ساختمان ضعیف است، به این دلیل که قوانین نظام مهندسی با توجه به مقتضیات جدید طراحی نشده است. برای مثال؛ بیشترین اعضای هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی را مهندسان سازه تشکیل میدهند و مهندسان سایر بخش ها از جمله؛ تاسیسات و معماری در آن نقش زیادی ندارند در حالی که لازم است تقسیم وظایف به صورت مساوی و عادلانه باشد. مهندس پایه یک تاسیسات مکانیک ساختمان، تاکید میکند: سازمان نظام مهندسی بازرس مستقل ندارد، در حال حاضر رئیس بخش مکانیک با رای مهندسان عمران تعیین میشود در حالی که مسئولان هر بخش باید توسط متخصصان همان بخش انتخاب شوند. برای این منظور میتوان انتخابات اعضای هیئت رئیسه را جداگانه و بین مهندسان بخش های مختلف(معمار، سازه و تاسیسات)برگزار کرد تا هر بخش در هیئت مدیره سازمان نماینده ثابت داشته باشد و از اتخاذ تصمیمات یک طرفه و تامین منافع گروه خاص، جلوگیری شود. به گفته تاجیک، در حال حاضر مقررات ملی ساختمان به خصوص مبحث نوزدهم به طور کامل اجرا نمیشود و بیشترین میزان مصرف انرژی را در ساختمان های کشور شاهد هستیم. این در حالی است که حدود 50 درصد گردش مالی کشور در صنعت ساختمان صورت میگیرد. از طرف دیگر؛ هم اکنون بسیاری از کارهای مکانیکی و برقی ساختمان را مجریان تجربی انجام میدهند بدون اینکه نظارت خاصی بر کار آنها اعمال شود. در حالی که این افراد باید تخصص های لازم را زیر نظر مهندسان تاسیسات فرا بگیرند و در حین کار هم نظارت لازم از سوی مهندس ناظر تاسیسات اعمال شود. عضو نظام مهندسی استان قزوین معتقد است: در حال حاضر علیرغم تکثر مهندسان ساختمان به علت توزیع نامناسب آنها در بخش های مختلف ساخت و ساز، در عمل نتایج مطلوبی را شاهد نیستیم. در این گونه مواقع تخصص به حاشیه میرود و برای تسریع در انجام کارها امضا فروشی رواج مییابد. در حالی که مهندسان باید با توجه به تخصص و ظرفیت ساختمان سازی کشور به کار گرفته شوند. همچنین باید زمینه ای فراهم شود تا مهندسان تاسیسات در بخش های مختلف ساختمان از جمله سخت افزاری و نرم افزاری مشارکت داشته باشند و علاوه بر تهیه نقشه های استاندارد، اجرای استاندارد هم داشته باشیم. در کنار این مسئله باید دستمزد مهندسان ناظر هم افزایش یابد تا ضمن نظارت مداوم از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری شود. نظام مهندسی پاسخگو باشد سازمان نظام مهندسی در طول نزدیک به دو دهه فعالیت های مثبتی را انجام داده است؛ تدوین قوانین مختلف در حوزه ساختمان و نظارت بر اجرای صحیح آنها قابل تحسین است. ولی باید پذیرفت در حال حاضر برخی از ساخت و سازها در کشور غیر اصولی بوده و از استاندارد خاصی تبعیت نمیکند. اگر این گونه پیش برویم وقوع هر گونه حادثه ناگوار دور از ذهن نیست، علاوه بر این، در کشوری زندگی میکنیم که دارای بیشترین آمار وقوع بلایای طبیعی از جمله زلزله است. نظام مهندسی باید در تمام این زمینه ها پاسخگو باشد. نظام مهندسی یک تشکیلات صنفی است که باید در چارچوب وظایف تعریف شده حرکت کند. برای تحقق این امر لازم است مجریان بخش های مختلف ساختمان دور هم جمع شوند و با توجه به تجربیات آنها و مقتضیات حال حاضر جامعه در قوانین ساختمان بازنگری انجام دهند. مهندس سید جمشید شیرین پور، طراح و ناظر سیستم های تاسیساتی به پیام ساختمان میگوید: در حال حاضر اغلب تصمیم گیریهای نظام مهندسی توسط مهندسان عمران انجام میشود و مهندسان سایر بخش ها نقش کمتری دارند. این درحالی است که ضعف نظارت هم داریم؛ مهندس تاسیسات نقشه میدهد ولی در عمل به گونه دیگر اجرا میشود. موضوع بعدی مصالحی است که باید در ساختمان به کار گرفته شود؛ نظام مهندسی استانداردهایی برای این کار تهیه کرده که برخی قدیمی شده و همه آنها در ساختمان قابل اجرا نیست؟ در کنار همه اینها باید به موضوع استاندارد تجهیزات مورد نیاز ساختمان اشاره کرد. اکنون روی برخی از اجناس تاسیساتی، استانداردهای لازم حک نمیشود و فروشنده های لوازم تاسیساتی به این موضوع توجه ندارند. شیرین پور تصریح میکند: بر اساس ضوابط ساختمان سازی باید مهندسان معمار، سازه و تاسیسات با هم هماهنگ باشند؛ مهندس معمار نقشه کلی ساختمان را طراحی میکند، مهندس تاسیسات تجهیزات مکانیکی و الکترونیکی را مشخص میکند، پیش بینی چگونگی ساخت و استفاده از مصالح به منظور تعیین میزان بار ساختمان هم بر عهده مهندس سازه است. این هماهنگی اکنون وجود ندارد و هر کدام نظرات خود را میدهند بدون اینکه چگونگی ارتباط آنها در موقع اجرا مشخص شود. بنابراین در جانمایی سیستم های تاسیساتی با مشکل مواجه هستیم. این در حالی است که کارفرما ها و پیمانکاران ساختمان فکر میکنند مهندسان تاسیسات پول زیادی میگیرند بنابراین با مجریان تجربی قرارداد میبندند و کارهای اجرایی را به آنها واگذار میکنند. باید توجه داشته باشیم؛ تاسیسات قلب ساختمان است. یک ساختمان زمانی ارزش دارد که سیستم های برق، شوفاژ، فاضلاب و اجزای وابسته درست جانمایی شده و فعالیت کنند. بنابراین مجریان تجربی باید دوره های تخصصی را سپری کنند تا گواهی صلاحیت برای آنها صادر شود. به اعتقاد شیرین پور، یک تکنسین تجربی اندازه گیری دقیقی از تاسیسات ساختمان ارائه نمیدهد و نتیجه آن خسارت زیاد ساختمان است و مشکلاتی که در آینده برای ساکنان ساختمان ایجاد میشود. در حالی که مهندسان تاسیسات با اقدامات تخصصی خود ضمن کاهش مشکلات احتمالی، قیمت تمام شده ساختمان را کاهش میدهند. عدم تامین مالی مهندسان مسئله دیگری است که باعث کاهش کیفیت کار میشود. به گفته شیرین پور، هم اکنون دستمزد مهندسان بر اساس متراژ ساختمان محاسبه شده و در بین مهندسان بخش های مختلف معمار، سازه، تاسیسات و ناظر تقسیم میشود. اگرچه تعرفه قیمت ها با توجه به تعداد طبقات ساختمان متفاوت خواهد بود ولی در شرایط حاضر توازنی بین قیمت ساختمان و دستمزد مهندسان وجود ندارد که نتیجه آن واگذاری امتیازات مهندسان در بازار و کم شدن تعهد و کیفیت نهایی کار است. به اعتقاد اغلب کارشناسان، راهکار کاهش معضلات ساختمان، تاسیس شرکت های مشاوره ای است. در این صورت حلقه ارتباطی نظام مهندسی و مجریان ساخت و ساز محکم تر میشود. به عبارت دیگر؛ نظام مهندسی باید به امور تصدیگری بپردازد و کارهای مشاوره را به بخش خصوصی محول کند. در این صورت قدرت انتخاب مالک ساختمان افزایش مییابد. البته پیمانکارهای ساختمان هم باید ارزش گذاری شده و رتبه بگیرند و گروهی که با آنها کار میکنند، شناخته شده باشند. در نهایت نظام مهندسی یک نظارت عالیه بر کلیه بخش های ساخت و ساز داشته باشد.