آرامگاه شیخ امین الدین

امین الدین محمد بن على بن مسعود بلیانى از عارفان سده هشتم ق و استاد خواجوی کرمانی (689ـ753 ق) در تصوف است. حافظ شیرازی که هم عصر او بوده است، در مدحش چنین میسراید: به عهد سلطنت شاه شیخ ابواسحاق/ به پنج شخص عجب ملک فارس بود آباد دگر بقیهی ابدال، شیخ امین‎الدین /که یمن همّت او کارهای بسته گشاد از نظر کاربرد مفاهیم و سبک غزل سرایی تأثیر به سزای او بر خواجوی کرمانی و نیز حافظ شیرازی کاملاً آشکار است و به گونه ای میتوان او را بنیان گذار شخصیت های مرموز موجود در شعر عرفانی حافظ دانست. شرح سازه این سازه آرامگاهی در شمال شهر کازرون، استان فارس، و در کنار بهشت زهرای این شهر واقع شده است و در نزد عوام به بقعه شیخ امین الدین معروف است. دیدگاه بیشتر عوام نسبت به آن زیارتگاهی همانند زیارتگاه های متبرکه شیعه است و از صوفی بودن شخصیت مدفون در آن بیاطلاع هستند. سازه به صورت مستطیلی و بدون گنبد در فضایی باز و در کنار کوه های اطراف شهر قرار گرفته است. پیکربندی اصلی سازه از سنگ های قطور تراشیده شده و به سبک بناهای ساسانی است که از نظر تاریخی در این خطّه، از جمله شهر بیشاپور، رواج داشته است. با اینکه شکل سازه ساسانی به نظر میرسد ولی مقرنسی اسلامی بر در ورودی آن نمایان است. این نکته هم از نظر معماری و هم در مباحث زیباییشناسی هنر معماری اسلامی- ایرانی از آن جهت که تداوم هنر معماری ساسانی به هنر معماری اسلامی و تلفیق آن دو را نشان میدهد، دارای اهمیت است. آرامگاه امین الدین به سبک زرتشتی است. گفته شده که شیخ امین الدین در خانقاه خود درگذشته و در همانجا دفن شده است از این رو میتوان این مکان را به عنوان پلان یک خانقاه سده هشتم نیز مورد بررسی قرارداد، هرچند که از همه خانقاه ها و آرامگاه های نظیر خود در این دوره بسیار متفاوت است و فضاهای ویژه یک خانقاه از جمله صفه ؛ نمازخانه ، محل سماع و محراب که خاص آن دوران است، در آن به چشم نمیخورد و بیشتر میتوان آن را معبدی ساسانی در نظر گرفت. در حیاط این مجموعه یک حوض سنگی هشت ضلعی کوچک، تقریباً به ابعاد نیم متر در نیم متر که کف آن با کاشیکاری بسیار زیبایی به نقش طاووس با پرهای افشان به رنگ غالب قهوه ای و نیز رنگ‏های سبز و قرمز تزیین شده، وجود دارد که البته قدمت آن مشخص نیست ولی نشانی از آرامگاه های هشت ضلعی صوفیانه است و رنگ بندی آن نیز در نوع خود کاملاً متفاوت است. کاشیکاری ورودی نیز به رنگ قهوه ای و شش ضلعی است.