گردشگری جنگ در ایران

گروه معماری و دکوراسیون: : به عقیده کارشناسان فعال در بخش جهانگردی، گردشگری سیاه در دوران پست مدرنیسم به یکی از قطب های پرطرفدار و رایج گردشگری تبدیل شده و هر روز بر تعداد علاقه مندان به این نوع گردشگری افزوده میشود. گردشگری سیاه یا تلخ به بازدیدها و سفرهای سازماندهیشده ای گفته میشود که از مناطق مصیبت دیده و شهرهایی صورت میگیرد که در معرض بلایای طبیعی مانند زلزله، سونامی، سیل و... قرار گرفته یا آثار جنگ، حملات تروریستی و... در آنها واقع شده یا مکان هایی که به دلایل غیرطبیعی، احساس ترس، هیجان و کنجکاوی گردشگر را برای بازدید فرامیخواند. هدف از این مطالعه، بررسی پتانسیل های کارآفرینی در بخش گردشگری با تأکید بر گردشگری جنگ در ایران است. با توجه به نو بودن این نوع گردشگری و کمبود منابع برای جمع آوری اطلاعات، بیشتر از منابع مختلف انگلیسی استفاده شده که توسط نویسنده ترجمه شده و این خود از دشواریهای تحقیق بود. تمرکز این تحقیق بر پتانسیل های کارآفرینی بخش گردشگری در حوزه گردشگری جنگ است. نتایج این تحقیق نشان داد که به دلیل تنوع فرهنگی- طبیعی و نتیجتاً تنوع باورها و عقاید و پتانسیل بالای توسعه گردشگری جنگ در ایران، کارآفرینی به شکلی گسترده در این منطقه صورت میگیرد،اما افزایش کارآفرینی در حوزه گردشگری جنگ در روند توسعه در وهله اول نیازمند انتخاب نوعی سرمایه گذاری و راهبرد اقتصادی ویژه در این بخش است. مونا زیدی، دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت گردشگری پاسخگوی سوالات پیام ساختمان در این زمینه است: چه ضرورتی برای توسعه گردشگری جنگ در ایران وجود دارد ؟ نیاز به گردشگری جنگ در ایران، همچون نیاز به سفرهای ارزان قیمت در ایران است که خود راهش را پیدا کرده است. ضمن اینکه نیاز شدید مردم به سفرهای ارزان قیمت در کشور مسجل گردیده، اما تاکنون هیچ گونه برنامه عملیاتی برای پاسخ به این خواسته معرفی نشده است. متقاضیان سفر و گردشگری، همچنان تور کشورهای خارجی را ترجیح داده و در صورت سفرهای داخلی، چادر خوابی یا اقامت در ویلاهای اجاره ای به جای هتل را ترجیح میدهند. مسافر خواسته خود را منعکس کرده است، این مسئولان یا بنگاه های عرضه کننده هستند که باید برنامه هایی برای تأمین خواسته های این گروه از مسافران معرفی نمایند. پتانسیل کارآفرینی در بخش گردشگری جنگ را چگونه میبینید ؟ متأسفانه هنوز گردشگری سیاه در ایران جز در مورد گردشگری جنگ مورد مطالعه قرار نگرفته است. حتی در مورد گردشگری جنگ نیز آمار دقیقی از اشتغال زایی در این زمینه وجود ندارد، اما واضح و مبرهن است که موزه های عبرت و موزه های شهدا در جایجای ایران بازگشایی شده و این خود سبب اشتغال حداقل در بخش موزه داری شده است. از صدها هزار داوطلبی که هر ساله مشتاق «زیارت» و حضور در مناطق جنگی هستند، نمیتوان انتظار داشت که منتظر برنامه ریزی تورهای تخصصی با اصول و استاندارد علمی بنشینند تا آن ها را عازم این سفرها کنند. به نظر میرسد آنان بهتر از همه با اراده و عمل خود راه را نشان داده اند از سوی دیگر، در مناطق جنوبی ایران که گردشگری جنگ رونق بالایی دارد، میتوان کارآفرینی، اشتغال و تولید را از طریق درآمدزایی در بخش های مختلف مشاهده کرد. از جمله تولید محصولات مرتبط با جنگ تولید و فروش صنایع دستی منطقه و فروش در بازارهای محلی در مناطق گردشگری جنگ، ایجاد بازارهای محلی در مناطق مورد بازدید واقع شده، تولید محصولات مذهبی در این مناطق و ایجاد اشتغال در زمینه حمل ونقل در این مناطق. مناطق گردشگری جنگ چه منافع مادی و معنوی برای کشور دارد ؟ تأکید بر اهمیت گردشگری جنگ در ایران از آن جهت است که به دلیل وقوع جنگ تحمیلی 8 ساله از سوی ابرقدرت های جهان در ایران، پتانسیل این نوع گردشگری بیش از هر زمان دیگری در ایران دیده میشود. دست اندرکاران و به ویژه کارآفرینان بخش گردشگری باید توجه داشته باشند که پتانسیل قوی برای گردشگری جنگ در ایران موجود است و با تشخیص «مدیریت در محدودیت» میتوان بهره برداری مناسبی از این فرصت حاصل کرد. علاوه بر آن در صورتی که زیرساخت های لازم نیز هرچه سریع تر در این مناطق محروم آماده گردد، نعمت های درآمد، اشتغال زایی، تولید محصولات جنگی و محلی، تولید بیشتر صنایع دستی محلی و ایجاد بازارهای محلی گردشگری جنگ میتواند توسعهیافتگی و رشد اقتصادی این مناطق را موجب گردد. برای بهبود وضعیت گردشگری جنگ چه باید کرد؟ افزایش علاقه مندی گردشگری جنگ در ایران، از پیشرفت های ناگزیر عصر حاضر است. حضور گردشگران در این مناطق ضمن بهبود اشتغال و تولید و در نتیجه کارآفرینی میتواند اقتصاد گردشگری منطقه را نیز بهبود ببخشد. به همراه این بهبود اقتصادی، شرایط برای بازسازی مناطق آسیب دیده فراهم و حتی در مواردی به دلیل توجه گسترده جامعه انسانی به آن حادثه، سریع تر و آسان تر میشود. انتظار میرود کارآفرینی در زمینه های زیر در بخش گردشگری جنگ نقش عمده ای داشته باشد: 1. خدمات رفاهی و اقامتی (هتل، متل، کمپینگ های موقت و زائرسراها و...) 2. انواع خدمات پذیرایی (رستوران و رستوران داری، سالن غذاخوری، تالارهای بین راهی و...) 3. بخش حمل ونقل (بنگاه های کرایه اتومبیل و تسهیلات زیربنایی و...) 4. بیمه گردشگران (بیمه زائران مناطق جنگی، بیمه موزه ها و...) 5. صنایع دستی و سوغات محلی و بومی 6. بازاریابی و تبلیغات (امور مشاوره ای، بازارشناسی و خدمات اینترنتی و گردشگری مجازی) 7. منابع انسانی (راهنمایان و مبلغان مذهبی و...) با توجه به علاقه روزافزون به این گردشگری، میتوان امیدوار بود با مدیریت درست این نوع گردشگری و به کارگیری مدیریت کارآفرینی و درآمدزایی این بخش، قسمت زیادی از خسارات وارده را جبران کرد اما نباید فراموش کرد این خطر نیز وجود دارد که به دلیل حساسیت در این نوع گردشگری، در آشوب نیروهای مختلف سیاسی، اجتماعی و رسانه ای، ابعاد مسئله به نحوی مورد سوءاستفاده قرار گیرد. چنانکه بارها شاهد بوده ایم رسانه های خارجی با جهت گیریهای سیاسی پس از روی دادن بلایای طبیعی در ایران یا مانورهای غیرمنطقی درباره حوادث احتمالی رخ داده در گردشگری جنگ، سعی در برگرداندن ورق به نفع خود و سوءاستفاده از احساسات میهن پرستانه مردم داشته اند. لذا به طور کلی در راستای توسعه گردشگری سیاه در ایران میتوان از فاکتورهای متعدد که در این زمینه تأثیرگذار هستند( مانند نیروهای سیاسی، اجتماعی و رسانه ای) در جهت افزایش میل به این بخش استفاده کرد اما نباید از نظر دور داشت که مدیریت چنین مکان هایی با توجه به تهدیدات ذکرشده از حساسیت خاصی برخوردار است. هر چند نباید فراموش کرد که در پس هر تهدیدی، فرصتی نهفته است که با مدیریت مدبرانه و قاطعانه میتوان از این فرصت به نفع توسعه هر چه بیشتر این گردشگری نوظهور استفاده کرد.