همزیستی برق و درخت

زهره حاجیان تا همین چند سال احترام به محیط زیست یک ارزش اخلاقی تلقی میشد که هزینه های اقتصادی را بر بنگاه های صنعتی و تجاری تحمیل میکرد ولی دستاورد مالی مشخصی برای سهامداران این بنگاه ها نداشت. شاید به همین دلیل روزنامه نگاران حوزه محیط زیست و تشکل های مردم نهاد این حوزه، از دید برخی فعالان اقتصادی، مزاحمانی تلقی میشدند که سرعت توسعه را کاهش میدادند. در چنین فضایی طبیعی بود که استانداردهای زیست محیطی، در اولویت های صنعت برق قرار نداشته باشند. البته راهکارهایی مانند قطع شاخه های درختان مجاور سیم های برق، در چنین فضایی مورد توجه قرار میگرفت. با این حال اکنون فضای دیگری در حال مسلط شدن بر جهان و ایران است. در این فضای جدید، شاخه های درختان در جای خودشان باقی میمانند و این سیم های برق هستند که باید از مسیری دیگر و به گونه ای عبور کنند که مزاحم درختان نباشند. مالیات ها و مشوق های زیست محیطی که زمانی مهمترین ابزار مالی برای ترغیب بنگاه های اقتصادی به شمار میآمدند، کم کم رنگ میبازند و عموم شهروندان دوستدار محیط زیست نیز در تامین هزینه های محیط زیست مشارکت میکنند. نمونه آشکار چنین وضعیتی را میتوان در تمایل برخی ساکنان اتحادیه اروپایی در خرید برق گران قیمتی مشاهده کرد که از طریق منابع تجدیدشونده به دست میآید. به این ترتیب خصوصیسازی نه فقط در مدیریت بنگاه ها، بلکه در مدیریت مالی مرتبط با محیط زیست نیز مورد توجه قرار گرفته است. شرکت های توزیع برق در سال های اخیر برنامه های متعددی را برای نوسازی شبکه و کاهش تلفات اجرا کرده اند که هر دو، به ارتقای شاخص های زیست محیطی صنعت برق کشورمان کمک میکند. البته این برنامه ها در کنار برخی محدودیت های فنی، با محدودیت های مالی نیز مواجه شده اند. حتی اگر دولت دچار مشکلات اخیر نبود و جیب هایی پر از پول داشت، باز هم نمیشد انتظار داشت که تمام هزینه های این دو برنامه بزرگ را تامین کند. به همین دلیل شاید بتوان مشترکان را به مشارکت در این برنامه ها تشویق کرد تا هم از منافع مالی آن بهره مند شوند و هم در ارتقای شاخص های زیست محیطی صنعت برق سهیم شوند. ضمن این که میتواند به ارتقای کیفیت و پایداری شبکه نیز کمک کند که نتایج آن برای مشترکان، از مطلوبیت بالایی برخوردار است. از یاد نبریم؛ محیط زیست یک ارزش متعالی است که همه مردم از آن سود میبرند و از تهدید آن نیز زیان میبینند. بنابراین دور از ذهن نیست که از همه انتظار داشته باشیم برای ارتقای آن بکوشند. همچنان که ضروری به نظر میرسد همه نخبگان برای یافتن راهکارهای حفاظت از آن همفکری کنند. از طرف دیگر؛ توانمندیهای انسانی بخش توزیع برق، امید به توسعه همفکری در این عرصه را افزایش میدهد. مصداق این امر را میتوان در کشور ژاپن دید که برای عبور کابل های برق به جنگلی برخورد کردند و مانند کشور ما بدون فکر و برنامه ریزی دل به دریا نزدند و با اره برقی به جان درختان زنده نیفتادند.