در جستجوی پارکینگ مناسب

*مهندس مهدی سید علایی سال هاست در مورد کمبود پارکینگ در شهر تهران و ترویج و توسعه پارکینگ های مکانیزه آن ، اعداد و ارقام ارائه میگردد ولی اگر درصد پیشرفت تأمین کسری را محاسبه کنیم شاید این پیشرفت به 1 درصد هم نرسد. در این مورد دلایل متعددی وجود دارد ولی در این مقاله سعی شده به یکی از عواملی که میتواند در ایجاد بستر رشد تقاضای پارکینگ های مکانیزه و در نتیجه رشد تأمین کسری پارکینگ در کشورمان نقش داشته باشد، اشاره ای داریم: نسل پارکینگ های مکانیکی برای اولین بار در سال 1900 میلادی در اروپا و بعد در سال 1920 در آمریکا و نسل هوشمند آن در سال 1950 در آمریکا ساخته شد که در ابتدا به دلیل وجود زمین های زیاد در آمریکا استقبال خوبی از محصولات فوق صورت نگرفت ولی در کشورهای کوچک اروپایی از جمله انگلیس و آلمان و سپس در بعضی کشورهای کوچک آسیای شرقی مانند ژاپن و کره جنوبی به شدت توسعه پیدا کرد تا اینکه با شروع قرن 21 تقاضا در آمریکا و چین و برخی از کشورهای دیگر افزایش یافت. یکی از دلایل رویکرد کشورها از پارکینگ های سنتی به پارکینگ های مکانیزه کاهش 70 درصد مصرف انرژی و آلودگی و تخریب محیط زیست و همچنین کاهش ضریب اشغال سطح از 28 مترمربع به ازای هر خودرو در پارکینگ های سنتی مسطح و 35 مترمربع در پارکینگ های سنتی طبقاتی به 8/0 الی 16 مترمربع به ازای هر خودرو در پارکینگ های مکانیزه بود. (علت تغییرات ضریب فوق به دلیل نوع پارکینگ مکانیزه و تعداد طبقات آن میباشد) همچنین در این دوره عرضه انواع پارکینگ های مکانیزه با رویکردهای متفاوت مانند طرح آسانسوری ، طرح پازلی ، طرح چرخ و فلکی ، طرح بالابرها و .... بر اساس مشخصات فنی درخواستی متقاضیان پارکینگ مکانیزه ، مانند مقدار ظرفیت فضای پارک ، ابعاد زمین ، شکل هندسی زمین ، موقعیت فضای پارکینگ و مسیرهای دسترسی آن ، به وجود آمد. بدین ترتیب عرضه و به کارگیری انواع پارکینگ های مکانیزه و وجود آیین نامه های احداث و بهره برداری آنها در کشورهای فوق موجب گردید توزیع تقاضا در حوزه 1- مبدا سفرها ، که عمدتآ در نواحی مسکونی ایجاد میگردد و به عهده صاحبان خودروهاست و هم در حوزه 2- مقصد سفرها که به عهده صاحبان کاربری تجاری و اداری است و 3- مسیر سفرها که به عهده شهرداری و مسئولین شهری است به طور همزمان و یکپارچه توسعه پیدا کند. این تقاضا در کلان شهرهای ایران نیز از قرن 21 در حوزه مسیر سفرها ، عمدتاً با دو مدل از پارکینگ های مکانیزه (چرخ و فلکی و آسانسوری )شروع شد ولی تقاضاهای حوزه مبدأ سفرها و حوزه مقصد سفرها به خصوص در ساخت و سازهای جدید ، به دلیل عدم ترویج سایر مدل های پارکینگ مکانیزه و فقدان آیین نامه های احداث و بهره برداری آنها همچنان بیپاسخ مانده است . طیف محصولات پارکینگ های مکانیزه متداول در جهان شاید کمی بیشتر از تعداد انگشتان دست باشد ولی این محصولات از لحاظ تکنولوژی و روش انتقال خودرو از محل تحویل به محل پارک، به روش انتقال غیرمستقیم و روش انتقال مستقیم تقسیم میگردند که هر کدام از آنها رویکردهای ویژه خود را دارند. در روش انتقال غیرمستقیم جایگاه پارک خودرو ثابت بوده و آسانسور عامل انتقال خودرو از محل تحویل خودرو به محل پارک خودرو در طبقات است(مانند طرح آسانسوری). رویکرد این مدل ها عبارتند از: نیاز به مسیر دسترسی باریک به دلیل وجود یک دهنه ورود ، استفاده از ماکزیمم ارتفاع فضا در روی زمین یا زیرزمین و در نتیجه ایجاد و یا رفع کسری پارکینگ در ظرفیت های زیاد ، ولی در عوض هزینه سرمایه گذاری و نگهداری هر فضای پارک آن نسبت به مدل های روش انتقال مستقیم بیشتر است .در روش انتقال مستقیم جایگاه پارک خودرو ثابت نیست و خود جایگاه ، عامل انتقال از محل تحویل به موقعیت پارک خودرو می باشد (مانند طرح بالابرها ، طرح پازلی و طرح چرخ و فلکی). رویکردهای مدل بالابرها عبارتند از : نیاز به مسیر دسترسی باریک به دلیل وجود یک دهنه ورود خودرو ، رفع کسری پارکینگ در حد کم و استفاده آن در پارکینگ های رمپی زیر ساختمان . – رویکردهای مدل پازلی عبارتند از : نیاز به مسیر دسترسی کافی به دلیل وجود تعدد دهنه ورود خودرو و ایجاد یا رفع کسری پارکینگ در حد متوسط و استفاده آن در پارکینگ های رمپی زیر ساختمان به طور وسیع. در مدل های بالابر و پازلی هزینه سرمایه گذاری هر فضای پارک نسبت به سایر مدل ها ی روش انتقال مستقیم و غیرمستقیم بسیار پایین تر است . همچنین قابلیت استفاده از نیروی محرکه هیدرولیک در دو مدل فوق ، موجب کاهش چشمگیر هزینه های بهره برداری آنها (بیش از 50 درصد) ، به دلیل عدم مصرف برق در هنگام فرود خودرو نسبت به سایر مدل هاست. به کارگیری پارکینگ های مکانیزه پازلی هیدرولیکی در پارکینگ های رمپی زیر ساختمان های مسکونی و اداری و تجاری و ... که هزینه سرمایه گذاری و هزینه بهره برداری هر فضای پارک آنها نسبت به سایر مدل ها به مراتب پایین تر است، بر حسب نحوه جانمایی ستون های ساختمان ظرفیت پارکینگ را تا 83 درصد افزایش میدهد. این محصولات میتواند تقاضای وسیعی در ساخت و سازهای حوزه مبدأ سفرها و حوزه مقصد سفرها و حتی در حوزه مسیر سفرها به وجود بیاورد ولی تحقق این امر مستلزم فرهنگ سازی ، ترویج و اجرای طرح های نمونه در شهر ، و لحاظ کردن نیازمندیهای محیطی در آیین نامه های احداث و بهره برداری آنها ، و ابلاغ به شهرداریها ، و سازمان های ذیربط است.