حافظ معماری ایرانی باشیم

گروه معماری و دکوراسیون: معماری و شهرسازی از جمله مقولاتی هستند که با تغییر شرایط جامعه تغییر میکنند. این شرایط، اعم از اقتصادی، اجتماعی و سیاسی باعث میشود معماری قدیمی و بافت سنتی شهرها ، آرام آرام جای خود را به ساختمان ها و معماری مدرن بدهند. اگر این اتفاق بیفتد صفات هویتی فرهنگ رایج در جامعه رفته رفته تغییر میکند و الگوهای قدیمی برای معماری و شهرسازی را منسوخ میکند. به نظر بسیاری از کارشناسان و معماران حفظ معماری یک کشور نه تنها باعث حفظ هویت آن کشور میشود بلکه باعث افزایش حس وطن پرستی نیز میشود. کار معماران بعد از انقلاب اسلامی ایران، طیف وسیعی از گرایش ها و جنبش های هنری را شامل میشود و سعی در سوق دادن معماری ایران به سوی هویتی آزاد دارد. گرایش اصلی معماران ایرانی در دو دهه بعد از انقلاب، معماری در راستای میراث فرهنگی و معماری سنتی ایرانی بوده و حداقل در ساختمان هایی که زیر نظر دولت به اجرا میرسیدند، گرایش دیگری نمیتوان یافت. این معماران تحت تأثیر جنبش پست مدرنیسم کلاسیسیم در صدد برآمدند که به معماری معاصر ایران، چهره ای ایرانی ببخشند. عمده دغدغه معماران پس از انقلاب، آشتی دادن سنت با مباحث و تحولات معماری مدرن بوده است اما به نظر کارشناسان این آشتی دادن نباید به معنی از بین بردن معماری اصیل ایرانی باشد. گزارش زیر نگاهی دارد به دلایل و لزوم حفظ معماری ایرانی.با ما همراه شوید: معماری و کمترین اعتبار پژوهشی دکتر مصطفی بهزاد فر، استاد دانشگاه و کارشناس معماری در مورد اینکه بزرگ ترین مشکل بر سر راه حفظ معماری ایرانی در چند سال اخیر چه بوده است، گفت: متأسفانه در نیم قرن گذشته کمترین اعتبار پژوهشی برای حوزه معماری در نظر گرفته شده است، درحالیکه حفظ معماری ایرانی – اسلامی نیازمند اختصاص اعتبار و هزینه کافی است و پژوهش های گسترده در این زمینه میتواند به حفظ معماری بومی کمک کند. امروزه تقلید کورکورانه از معماریهای غربی باعث بروز مشکلات زیادی در زندگی شهری شده است. تقلید از فرم های غیرعادی ساختمان های اروپایی و استفاده از مصالحی که با اقلیم و شرایط آب و هوایی کشور ما سازگار نیستند، باعث شده بیشترین هدر رفت انرژی را در خانه ها شاهد باشیم و مردم از گرما و سرما در فصول مختلف سال رنج ببرند. معماری ما در طول سالیان دراز در چارچوب یک فرهنگ خاص شکل گرفته است. ورود تکنولوژیهای روز به معماری ما میتواند بر اساس ضوابط خاصی که تدوین میشود، مدیریت شده و منطبق بافرهنگ ما شکل بگیرد. ما نه میتوانیم از ورود پیشرفت های معماری به کشور جلوگیری کنیم و نه اجازه بدهیم که معماری ایرانی – اسلامی جای خود را به معماری غربی بدهد.پس با تلفیق مؤلفه های معماری شرقی و تکنولوژیهای جدید در این حوزه میتوان ساختمان هایی ساخت که هم جوابگوی جمعیت حال حاضر کشور باشد و هم مشکلات ایجادشده، را کاهش دهد . باید برای معماری ایرانی و اسلامی ارزش قائل شد یوسف گرجی، کارشناس معماری و استاد دانشگاه در مورد اینکه چگونه میتوان یک سازه قدیمی را برای جامعه امروز حفظ کرد تا به نوعی نشان دهیم حافظ معماری ایرانی هستیم، گفت: قانون هایی برای رسیدگی به بناهای ارزشمند و تاریخی وجود دارد، اما اجرای ضعیف این قوانین از سوی دستگاه ها و متولیان مربوطه مشکلات بزرگی را به وجود میآورد. وی افزود:دولت در چند سال گذشته وامی را به بافت های فرسوده اختصاص داده بود که متأسفانه با ضعف نظارت بر اجرای صحیح قوانین، این وام ها در اختیار کسانی قرار گرفت که با دیدگاه بساز بفروشی وارد کار شدند و به تخریب بافت های ارزشمند پرداختند در حالی که ما هم میتوانیم مانند کشورهای اروپایی با استفاده از شیوه های ساخت و ترفندهای مختلف، ساختمان های قدیمی را با حفظ نمای آن بازسازی کنیم. متأسفانه آنچه که امروز در دانشکده های معماری به آن پرداخته میشود، معماری غربی و روز دنیاست و ارزشی که باید برای معماری ایرانی و اسلامی قائل باشند، وجود ندارد. اکثر دانشجویان در دوره تحصیل خود به شدت به معماری روز وابسته میشوند و واحدهای معماری ایرانی را تنها به صورت تئوری میگذرانند و پایه های فرهنگی و کاربردی معماری ایرانی در دانشگاه ها بسیار ضعیف است چرا که واحدهای فشرده درسی در زمان ناکافی به دانشجویان ارائه میشود و استادان این رشته هم مجبورند فقط به کلیات بپردازند و در این صورت دانشجویان مجبور میشوند بقیه اطلاعات را از اینترنت دریافت کنند. بناهای سنتی را تغییر کاربری دهید احد رسولی، کارشناس بافت تاریخی و فرسوده در پاسخ به این پرسش که تبدیل شدن بنایی تاریخی به مجتمع تجاری چه پیامدهایی میتواند داشته باشد، گفت: مسئله مهم در خصوص آثار تاریخی حفظ آثار است لذا در جهت حفظ اثر تاریخی میتوان همان اثر را به کاربریهای خدماتی، تجاری و ... با حفظ و احیاء و نوسازی اثر و بسته به نظر کارشناسان تغییر کاربری داد که مزیت این کار بهره برداری مادی از اثر و تغییر کاربری در جهت حفظ اثر است. وی بافت فرسوده را به سه دسته بافت فرسوده با پیشینه تاریخی (ارزشمند)، بافت فرسوده فاقد ارزش تاریخی و بافت فرسوده با پیشینه روستایی تقسیم میکند و مداخله در آن را مستقیم و غیرمستقیم میداند و در رابطه با دخالت مستقیم در این بافت میگوید:احیا و مرمت ابنیه واجد ارزش تاریخی، ساماندهی محورهای تاریخی گردشگری و احداث واحدهای مسکونی به صورت الگوی نوسازی با تخریب املاک فاقد ارزش و تجمیع از موارد دخالت مستقیم در بافت تاریخی هستند و با توجه به این موضوع مطالعات بافت های فرسوده صورت گرفته و تمهیدات لازم در جهت احیاء و نوسازی بافت های فرسوده توسط مهندسین مشاور انجام میشود. در زمینه ارزشمند بودن یا نبودن نیز مسائل زیادی مطرح است که باید از دید متخصصین آثار و بناهای تاریخی و نیز قرار گرفتن در زمره و فهرست آثار و بناهای ارزشمند تاریخی باید طرح و عنوان گردد. معماری یک طرح هدفمند و یکپارچه میخواهد علی بهنام والا در مورد راهکارهای حل این مشکلات ، گفت: امروز نه میتوان گفت فرم سنتی معماری مطلوب است و نه معماریهای جدید با تیم فرهنگی و هویتی ما در ارتباط هستند، بنابراین ضوابطی در این بحث قابل طرح است که جایگاه هویت معماری ایرانی و اسلامی را در معماریهای جدید مشخص کند. وجود یک طرح هدفمند و یکپارچه و تدوین سیاست های معماری باعث میشود دست اندرکاران این بخش بر اساس همین معیارها و ضوابط حرکت کنند.بخشی از بحث هویت شناسی در معماری مربوط به دانشگاه هاست که شهرداریها یا وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولیان این امر میتوانند با دانشگاه ها و گروه های معماری تعامل برقرار کرده و در یک سلسله نشست ها به تعریف و شناخت درستی از هویت ایران اسلامی برسند و آن را در کارهای اجرایی عملیاتی کنند. درس هایی که در دانشگاه ها برای معماری اسلامی و ایرانی تدریس میشوند، خیلی کلی هستند. به اعتقاد من توجه به معماری ایرانی از لحاظ آکادمیک باید در چارچوب خاصی به گروه های معماری و دانشکده ها ابلاغ شود و دانشجویان در طرح های خود با دید هویت شناسی برخورد کنند تا در این بین نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در تدوین دروس ارائه شده در دانشگاه ها موثر باشد. کشور ما در حال عبور از یک دوره گذار از زندگی سنتی به مدرن است و این مسئله در ساختمان ها و معماری شهرها هم دیده میشود، حتی در بعضی نقاط تهران شاهد این هستیم که معماریها به سمت پست مدرن هم میرود و این مسئله خواه ناخواه نه تنها روی منظره شهرها بلکه بر روابط و ظاهر انسان ها هم تأثیرگذار است.