نظام مهندسی مه ندس محور باشد

سازمان نظام مهندسی ساختمان در نقش بزرگترین تشکل مهندسی کشور، سازمانی غیردولتی است که در راستای تحقق قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب سال 1374 تاسیس گردیده است. این سازمان با بیش از 250 هزار عضو، نقش عمده ای در صنعت ساخت و ساز کشور و طبیعتاً وضعیت اشتغال مهندسان دارد، ضمن آن که دیگر اشتراکات کاری و تعاملات این سازمان با سایر نهادهای مرتبط نظیر وزارت راه و شهرسازی و شهرداریها موجب هر چه پررنگ شدن نقش آن در صنعت ساختمان کشور شده است. با در نظر گرفتن این مسائل و موارد بیراه نیست که کلیۀ تحولات در درون این سازمان توسط مهندسان رصد و پیگیری میشود. اما اعلام نشدن اسامی 32 برگزیده نهایی ششمین دوره هیئت مدیرۀ شورای مرکزی نظام مهندسی ساختمان کشور از سوی مراجع رسمی، با گذشت بیش از 50 روز از برگزاری انتخابات شورای مرکزی در اجلاس شانزدهم هیئت عمومی سازمان (16 تیرماه 92 در جزیره کیش) موجب ابهام برای اعضای این سازمان و طرح سؤال شده است، به ویژه آن که طی چند روز گذشته برخی طی اقدامی غیرحرفه ای اقدام به انتشار فهرستی تحت نام برگزیدگان نهایی شورای مرکزی نمودند که البته با استعلام از روابط عمومی شورای مرکزی مشخص شد فهرست مذکور فاقد اعتبار است. نظر به اهمیت و نقش سازمان نظام مهندسی در فعالیت حرفه ای مهندسان، در اینجا نگاهی داریم به تحولات پیش روی این سازمان در دولت تدبیر و امید. اما پیش از هر چیز باید دید قانون در مورد نحوۀ انتخاب ریاست سازمان نظام مهندسی چه میگوید. چگونه میتوان رئیس شد؟ مطابق ماده 22 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، «شورای مرکزی» دارای هیئت رئیسه ای است متشکل از یک رئیس و دو دبیر اجرایی و دو منشی که دبیران و منشیها با اکثریت آراء از بین اعضاء انتخاب میشوند. اما ماده 115 آئین نامه قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در خصوص نحوۀ انتخاب رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان میگوید: شورای مرکزی در اولین جلسۀ خود که به دعوت وزیر مسکن و شهرسازی و به ریاست وی در وزارت مسکن و شهرسازی تشکیل میشود، از میان خود سه نفر را به منظور تعیین رئیس شورای مرکزی به وزیر مسکن و شهرسازی پیشنهاد میکنند و وزیر مسکن و شهرسازی از بین آنها یک نفر را به عنوان رئیس شورای مرکزی که رئیس سازمان نیز محسوب میشود، جهت صدور حکم به رئیس جمهور معرفی خواهد کرد. دوره تصدی رئیس شورای مرکزی سه سال است و انتخاب مجدد او بلامانع است. بنابراین مطابق قانون یکی از 64 نفری که در اجلاس کیش برگزیده شدند به زودی ریاست این سازمان را به عهده خواهد گرفت. اما این امر به میزان زیادی به همگرایی و نزدیکی فکری فرد مذکور با وزیر راه و شهرسازی بستگی دارد. کسانی که با تفکر و دیدگاه های دکتر عباس آخوندی آشنا باشند میدانند که وی یکی از منتقدان عملکرد مدیریت دورۀ پنجم این سازمان بود، هر چند این انتقادات از سوی مدیران و تصمیم گیران دولت دهم و ریاست دورۀ پنجم سازمان عموماً نادیده گرفته میشد. در چارچوب قوانین بوده ایم در روز سه شنبه 11 تیرماه امسال، یعنی یک روز قبل از آغاز به کار سیزدهمین نمایشگاه بین المللی صنعت ساختمان و چهار روز قبل از آغاز به کار شانزدهمین اجلاس هیئت عمومی سازمان نظام مهندسی در جزیرۀ کیش، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان در نشستی خبری که در ساختمان شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی برگزار شده بود حضور یافت و به سؤالات خبرنگاران پاسخ گفت. در آن نشست خبری، از مهندس سید مهدی هاشمی پرسیدم اگر یکی گمانه های وزارت راه و شهرسازی، یعنی افرادی مانند دکتر عبدالعلی زاده و یا دکتر عباس آخوندی، که منتقدان عملکرد مدیریت دورۀ پنجم سازمان هستند وزارت راه و شهرسازی را در دولت آینده به عهده بگیرند آیا این احتمال وجود دارد که سیاست های دوره پنجم تداوم پیدا نکند؟ مهندس هاشمی در پاسخ به این سؤال گفت: من تا به حال اظهار نظر مخالف یا مغایری از آقایان عبدالعلیزاده و آخوندی نشنیده ام و فکر میکنم دو نفر از کسانی که آشنا با موضوع نظام مهندسی هستند این افرادند. اما این که منتقد عملکرد دورۀ پنجم سازمان باشند، طبیعی است که هر کسی از نظر جایگاه تخصصی خودش انتقاداتی را وارد کند. این انتقادات اگر در چارچوب قوانین مصوب باشد – که ما فکر میکنیم در چارچوب مصوبات و قانون عمل کرده ایم – به دیده منت اصلاح میکنیم و اگر خارج از آن مصوبات است باید دید که آیا مصوبات و مقررات باید اصلاح شود یا این که از نظر کارشناسی عدول شود. در هر صورت ما آمادگی تعامل حداکثری با مجموعه وزارت راه و شهرسازی داشته و داریم و در عملکرد سه سال گذشته ما هم این موضوع به صورت بسیار شفاف و روشن، مشخص است. تا قبل از دوره پنجم خیلی تنش ها و چالش ها بین دو دستگاه ذیربط بود ولی در دوره پنجم، تعاملات سازمان و دولت دهم حداکثری شد و امیدواریم ان شاء الله بهتر هم بشود. سازمانی رو به توسعه پنج روز بعد از این اظهار نظر مهندس هاشمی، همین سؤال را از مهندس ابوالفضل صومعلو در جزیرۀ کیش هم پرسیدم. مهندس صومعلو در آن زمان معاون وزیر راه و شهرسازی وقت، یعنی مهندس علی نیکزاد بود و برای حضور در اجلاس هیئت عمومی و نظارت بر انتخابات سازمان نظام مهندسی به جزیرۀ کیش رفته بود. مهندس صومعلو در پاسخ به این سؤال که با توجه به این که کاندیداهای وزارت راه و شهرسازی، کسانی مانند دکتر عبدالعلیزاده و دکتر آخوندی منتقد مدیریت سازمان نظام مهندسی هستند چه آینده ای برای این سازمان پیش بینی میکنید گفت: من تا به حال از این دوستان انتقادی نشنیده ام. این عزیزان خودشان عضو نظام مهندسی هستند و در دوره تصدیشان هم سازمان نظام مهندسی رو به توسعه بوده است. قانون نظام مهندسی در دوره تصدی آقای مهندس آخوندی به تصویب رسد و در زمان آقای مهندس عبدالعلی زاده ادامه پیدا کرد و در زمان آقای سعیدی کیا ادامه داشت و در زمان آقای مهندس نیکزاد هم توسعه پیدا کرد و ما توانستیم در این دوره تمام مباحث مقررات ملی را به روز کنیم، آئین نامه ها را از جمله آئین نامه گودبرداری را اصلاح و ابلاغ کردیم، اجرایی شدن ماده 33 و صدور شناسنامه فنی الآن در استان تهران در حال عملیاتی شدن است و ... در کل هر روز به نسبت روز گذشته نظام مهندسی رو به جلو بوده و فنیتر شده است. الآن هم دارند اجبار میکنند که در نقل و انتقال ملک حتماً شناسنامۀ فنی وجود داشته باشد تا مشخص باشد دست اندرکاران ساخت آن بنا چه کسانی بوده اند. اینها اقدامات خوب و موثری است که در این دوره ها انجام شده و در کل من چون انتقادی از این دوستانی که شما نام بردید نشنیده ام نمیتوانم چیز خاصی بگویم. انتقاد از چه؟ اما به راستی مهندس آخوندی در خصوص سازمان نظام مهندسی و ریاست آن چه نظری دارد و اگر منتقد است دقیقاً منتقد چیست؟ خوشبختانه دکتر آخوندی یک سال پیش، زمانی که هنوز حاشیه نشین سازمان نظام مهندسی بود به این سؤال به روشنی و با وضوح پاسخ داد. گفتگوی زیر در روز 22 تیرماه سال قبل در شهر کرمانشاه انجام و در شماره 139 مجلۀ پیام ساختمان در تاریخ اول امرداد ماه 1391 چاپ شده است. کرمانشاه در روزهای 21 و 22 تیرماه سال 1391 شاهد برگزاری پانزدهمین اجلاس هیئت عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمانی کشور بود. در حاشیه آن اجلاس از دکتر آخوندی (که آن زمان به مراتب در دسترس تر از امروز بود) خواستم تا با صراحت بگویید منتقد چه بخش و چه چیز از سازمان نظام مهندسی است و وی، همان گونه که انتظار می رفت بدون مماشات نظرش را گفت. به مدیریت نظام مهندسی انتقاد دارم! پیام ساختمان: بعضا شاهد انتقاد شما از سازمان نظام مهندسی هستیم، انتقاد شما در چه زمینه ای است؟ من به قانون نظام مهندسی انتقاد ندارم، چیزی که من به آن انتقاد دارم ، وضع مدیریت سازمان نظام مهندسی است. به نظر من در نظام مهندسی تمام خدمات مهندسی باید توسط مهندسان انجام شود و سازمان نظام مهندسی باید «مهندس محور» باشد و همه فعالیت ها توسط خود مهندسان انجام شود؛ سازمان نظام مهندسی و بقیه تشکیلات و تشریفات، برای کمک به حسن اجرای خدمات مهندسی توسط مهندسان است و قرار نبوده ما همانگونه که متاسفانه الان وجود دارد- «سازمان محور» باشیم و مهندسان تبدیل به عوامل سازمان شوند. انتقاد من این است که الان مهندسان در حاشیه اند و سازمان نظام مهندسی، شهرداری، وزارت راه و شهرسازی و ... اصل شده اند. این موضوع به نظر من خلاف روح قانون نظام مهندسی است. پیام ساختمان: حل این مشکل چگونه امکان پذیر است؟ در مرحله اول باید این آگاهی عمومی در مهندسان ایجاد شود، به نحوی که خود مهندسان بفهمند و بخواهند در رفتار خودشان تغییر ایجاد کنند. ولی مهندسان اینقدر گرفتار معیشت هستند که در بعضی موارد مجبور هستند شرایطی که به آنها تحمیل میشود را بپذیرند. پس در درجه اول آگاهی مهندسان حائز اهمیت است و دوم نیاز است تا اراده ای ملی برای توسعه و بهبود وضع مهندسی در کشور به وجود بیاید تا این تغییر انجام شود. پیام ساختمان: در شرایط فعلی چشم اندازی از تغییر شرایط می بینید؟ متأسفانه من هیچ اراده ای برای اعتلای جایگاه نظام مهندسی نمیبینم. پیام ساختمان: با توجه به انتقاد شما، حضورتان در چنین جمعی را چگونه باید تلقی کرد؟ هر جمعی که با هم همفکری و تبادل نظر و آگاهی کنند، در افزایش دانش موثر است؛ ولی اگر فکر میکنید فردا قرار است تغییراتی صورت گیرد، باید بگویم اینگونه نیست، ولی باید گفتگو و بحث کنیم تا به اجماع نظر برسیم. میزان تأثیر چنین اجلاس ها و گردهماییهایی، تا این اندازه است. شایعات و شنیده ها این روزها شنیده میشود که وزیر راه و شهرسازی سابق در آخرین روزهای کاری خود، فهرست 32 نفره ای را از بین 64 برگزیده مهندسان در کیش انتخاب کرده و برای آنها حکم عضویت در دوره ششم شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی امضا کرده است. این در حالی است که احکام اعضای دورۀ پنجم شورای مرکزی تا تاریخ ششم آذر ماه سال جاری اعتبار دارد. چنین امری اگر صحت داشته باشد (که با توجه به درایت مهندس نیکزاد چنین امری بعید است) می توان آن را در حکم تعیین تکلیف وزیر سابق برای وزیر جدید تلقی نمود که جز تضعیف شورای مرکزی حاصلی نخواهد داشت. از آنجا که اعضای شورای مرکزی باید در آذر ماه توسط دکتر آخوندی معرفی شوند، معقول نمینماید وزیر راه و شهرسازی کسانی را معرفی کند که خود وی در انتخاب آنان نقشی نداشته و توسط مسئول پیش از وی انتخاب شده باشند. البته این که روابط عمومی سازمان نظام مهندسی تا به حال در خصوص وجود چنین احکامی اطلاع رسانی نکرده خود به خوبی گویای این امر است که چنین شایعات و شنیده های صحت ندارد و مهندس نیکزاد که به خوبی با ساز و کارهای قانونی وزارت راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی آشنا است میداند که سازمان مذکور بدون کمک و همکاری وزارتخانه متبوع قادر به انجام وظایف حرفه ای و تخصصی خود نیست، ضمن این که برای وزیر راه و شهرسازی همۀ امکان قانونی برای ابطال چنین انتخاب و انتصاب های غیرقانونی وجود دارد. همسوها کیانند؟ اگر فرض را بر صحت نداشتن شایعات و شنیده ها بگذاریم، باید ببینیم از بین 64 برگزیدۀ مهندسان در جزیره کیش، چه کسانی بیشترین قرابت فکری را با مقام عالی وزارت راه و شهرسازی دارند تا بتوانند در سمت رئیس سازمان نظام مهندسی، نقش بازوی اجرایی آن وزارتخانه را بر عهده بگیرند. اگر از این موضع به موضوع نگاه کنیم قطعاً نام سه نفر بیشتر به چشم میآید: بیژن نامدار زنگنه، اکبر ترکان و شهریار مشیری. وزیری با سر شلوغ از دید بسیاری از مهندسان ریاست بیژن نامدار زنگنه بر سازمان نظام مهندسی با وزیر شدن وی منتفی است چرا که وزارت نفت به اندازه ای درگیری و دلمشغولی برای مهندس زنگنه ایجاد کرده و خواهد کرد که وی دیگر وقتی برای تمشیت امور مهندسان نخواهد داشت. البته همگان معترف به مدیریت قوی و قابلیت بسیار بالای مهندس زنگنه هستند و همین امر باعث شده تا برخی بگویند حتی مهندس سید محمد غرضی هم از زمان تاسیس تا 1389، در پنج دوره سه ساله، ریاست سازمان نظام مهندسی کشور را بر عهده داشت، در حالی که در بخشی از این دوران به عنوان وزیر پست و تلگراف و تلفن در دولت مشغول به کار بود. مشاوری با سمت های بسیار اکبر ترکان تا چند روز پیش قویترین گزینه محتمل دکتر آخوندی برای ریاست سازمان نظام مهندسی بود، چرا که به عنوان مشاور، نزدیکی بسیاری به رئیس دولت تدبیر و امید دارد و همچنین از دوستان و همفکران وزیر راه و شهرسازی است. اما با انتخاب وی به عنوان دبیر شورای عالی مناطق آزاد جمهوری اسلامی ایران، سرپرست موقت سازمان فضایی ایران، رئیس شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور، معاونت امور بین الملل ریاست جمهوری و دبیرخانه جنبش عدم تعهد توسط دکتر روحانی، سر وی بیش از حد شلوغ خواهد کرد. با این حال هستند مهندسان بسیاری که همچنان آرزو دارند تا با نشستن مهندس ترکان بر صندلی ریاست سازمان نظام مهندسی، این سازمان از نزدیکی وی با وزیر راه و شهرسازی و رئیس جمهور سوده برده و در جهت کاهش مشکلات مهندسان و صنعت ساختمان کشور و توسعه بیش از پیش حرکت کند. مدیری از راه دور شهریار مشیری از نزدیکان فکری رئیس دولت تدبیر و امید است. وی در انتخابات اخیر ریاست جمهوری هم رئیس ستاد دکتر روحانی در استان زادگاهش، هرمزگان بود. دکتر شهریار مشیری که دانش آموخته معماری از دانشکده پلی تکنیک تورنتو ایتالیا است سابقه نمایندگی مردم بندرعباس در دوره ششم مجلس شورای اسلامی و عضویت در کمیسیون آموزش و تحقیقات آن را در کارنامه دارد. وی که بنیانگذار دانشگاه آزاد اسلامی در استان هرمزگان بود و زمین این دانشگاه در بندرعباس را خودش خرید و نقشه آن را طراحی کرده و خود نیز آن را ساخته بود در دولت دهم با بیش از یک دهه سابقه ریاست بر این دانشگاه از سمت خود استعفا کرد. ظاهرا تنها مشکل محرومیت سازمان نظام مهندسی از ریاست دکتر مشیری، فاصله محل سکونت وی تا تهران است که البته با یک جابجایی خانه و خانوار قابل حل خواهد بود. هاشمی ابقا میشود؟ از دید بسیاری از مهندسان سید مهدی هاشمی پتانسیل ابقا در ریاست سازمان نظام مهندسی را دارد. وی مدیری قوی است که توانست بسیاری از عقب ماندگیهای این سازمان طی 10 سال گذشته را ظرف سه سال جبران کند. بسیاری از نقائص و نقاط ضعف فعلی این سازمان نیز با بسترسازیهایی که در دوره مدیریت وی انجام شده قابل رفع و حل است. حضور مهندس هاشمی در کمیسیون عمران مجلس و نشستن بر صندلی ریاست این کمیسیون از جمله نقاط قوتی است که میتواند به رفع مشکلات و توسعه بیش از پیش این سازمان بینجامد.