تولد دوباره میراث فرهنگی

گروه معماری و دکوراسیون: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از ابتدای شکلگیری، مورد بسیاری از اظهارنظرها قرار گرفت، چنانکه میتوان آن را از جمله سازمان های پرحاشیۀ دولت های نهم و دهم دانست.که شاید یکی از دلایل آن تغییرات پی در پی مدیریتی و برنامه ریزیهای مختلف در این سازمان باشد. با روی کار آمدن دولت یازدهم، محمدعلی نجفی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شد. او نیز طی حکمی سیدمحمد بهشتی را به مشاورت رئیس سازمان در امور مربوط به میراث فرهنگی منصوب کرد. با توجه با این انتصاب برآن شدیم با مهندس سیدمحمد بهشتی، رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی گفتگویی با محوریت اهمیت این سازمان و اولویت های دولت جدید در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری داشته باشیم:پیام ساختمان :آیا انتصاب نجفی به ریاست سازمان میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی انتخاب درستی بوده است؟ آیا وزیری که سال ها در وزارت آموزش و پرورش حضور داشت میتواند انتخاب مناسبی برای سازمان میراث فرهنگی باشد ؟ از دلایل این انتصاب مطلع نیستم، با شناختی که از دکتر نجفی دارم به نظر من یکی از بهترین انتخاب های دولت روحانی است، زیرا وی در دوران کاریاش هیچ گاه از مقوله فرهنگ جدا نبوده و در تشکیل سازمان میراث فرهنگی نقش به سزایی داشته است. ضمن اینکه دکتر نجفی با وجهه آکادمیک، توان مدیریتی و قدرت اجرایی بالایی که دارند به یقین میتوانند صنعت گردشگری و حوزه های وابسته را به مسیر صحیح که برازنده ایران است، هدایت کند. به نظر من شانس با سازمان میراث فرهنگی یار بوده است. این سازمان در بخش میراث فرهنگی، ساختاری کاملاً علمی دارد و با توجه به سوابق آقای نجفی در دورۀ وزارت بر آموزش و پرورش و حضور او در عرصۀ علمی کشور، میتواند برای این سازمان مفید باشند. این سازمان در بخش گردشگری مستلزم برنامه ریزی و تعامل بین دستگا هی است و سوابق حضور آقای نجفی در مدیریت سازمان برنامه و بودجه میتواند، کمک خوبی برای ریاست او در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باشد. نجفی از مدیران کارکشته کشور است و میتواند ویرانه ای مثل سازمان میراث فرهنگی را از نو برپا کند. پیام ساختمان :دکتر نجفی برای ارتقای سطح کیفی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چه تدابیری اندیشیده است؟ تاکنون برنامۀ تدوین شده ای از سوی ایشان ارائه نشده ، این سازمان در طول سال ها دچار صدمات فراوانی شده و با وجود این صدمات نمیتوان به ارتقای سطح کیفی فکر کرد. سازمان نیازمند تأسیس دوباره در دوران ریاست نجفی است و بعد از تولد دوباره میتوان تصمیمات جدی برای ارتقای سطح کیفی این سازمان گرفت. پیام ساختمان :به نظر شما کدام یک از سه حوزۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای آقای نجفی در اولویت قرار دارد؟ در سازمانی مانند میراث فرهنگی که فعالیت های زیادی دارد، نمیتوان گفت پر اهمیت ترین حوزه کدام است، چون متأسفانه به هر دلیلی این سازمان در وضعیت خوبی به سر نمیبرد و باید فعالیت های اورژانسی در این سازمان انجام شود. رویکرد مدیران جدید سازمان در ارتباط با مبحث میراث فرهنگی همان رویکرد فرهنگی است که عقبه اجتماعی میراث را باید تقویت کرد. سازمان از نظر وظایف سه رکن اصلی دارد: میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که به نظر من مهم ترین کار، ایجاد تعادل و تعامل بین این سه رکن اصلی است و هویت و فرهنگ سازمانی بر مبنای این سه رکن باید تعریف شود و همه از آن دفاع کنند تا با این کار هویت به میراث فرهنگی و گردشگری بازگردد. اما به اعتقاد من بیشترین آسیب را بخش میراث فرهنگی متحمل شد؛ چون آسیب های این بخش قابل بازگشت و جبران پذیر نیست، وقتی یک بافت یا محوطۀ تاریخی آسیب دید، دوباره نمیشود آن را به حالت قبل برگرداند. در حالی که در بخش گردشگری و صنایع دستی اینگونه نیست و میشود ایرادات را رفع کرد. با توجه به اوژانسی بودن وضعیت میراث فرهنگی اولویت با آن است و این بدان معنی نیست که اهمیت یا ارزش گردشگری یا صنایع دستی پایین تر از میراث فرهنگی است؛ بلکه وضعیت آنها به اندازۀ وضعیت میراث فرهنگی اسفناک نیست. پیام ساختمان :بسیاری از کارشناسان و فعالان و کارشناسان میراث فرهنگی معتقد به تفکیک بین بخش های مختلف سازمان یعنی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هستند؛ آیا این تفکیک از نظر شما هم اهمیت دارد؟ و آیا میتوان با این تفکیک وضعیت موجود را بهتر کرد؟ سال ها پیش برای ادغام نشدن گردشگری و میراث فرهنگی نامه نگاریهای فراوانی به سازمان مدیریت، که این موضوع را پیگیری میکرد، فرستادیم، اما راه به جایی نبردیم. سطح سازمانی این دستگاه ها تناسبی با وظایف قانونیشان ندارد، یک ویژگی خیلی مهم در ارتباط بین این دو دستگاه وجود دارد و آن هم این است که با یکدیگر تجانس ندارند. به هر حال آن موقع ما نتوانستیم این حرف را پیش ببریم، اما تلاش کردیم اگر این اتفاق افتاد در لایحه ای که به مجلس برده میشود، اولویت میراث فرهنگی مد نظر باشد. همینگونه هم شد و در واقع بنا بر لایحه ادغام، سازمان میراث فرهنگی ارتقا یافت و بخش گردشگری به آن ضمیمه شد.این تلفیق به دلیل همین نبود تجانس و توجه به تفاوت های ماهوی این دو دستگاه نتوانست نتیجه مفیدی داشته باشد، نتیجۀ آن هم این بود که در هشت سال گذشته خسارات سنگینی به هر سه بخش وارد شد. من فکر میکنم باید از تجربۀ این هشت سال عبرت بگیریم تا به نتیجه بهتری برسیم. در کل اینها سه دستگاه متفاوت با سه کیفیت متفاوت هستند، اینها میتوانند سه دستگاه کاملا مستقل زیرمجموعه یک وزارتخانه باشند، به نظرم باید این اتفاق بیفتد. این سه بخش وقتی زیر مجموعه وزارتخانه های فرهنگ و ارشاد و صنایع بودند هرکدام یک سازمان بودند، اما الان با هم یک سازمان شده اند، و جزو معاونت های رییس جمهوری هستند آن موقع ذیل وزارتخانه ها بودند. پیام ساختمان : در شرایط فعلی تحریم نفتی که قرار داریم چه کمکی از بخش های سه گانۀ سازمان برای تأمین بودجه و ارزآوری میتوان گرفت؟ در این خصوص باید بگویم سازمان میراث فرهنگی کنونی مانند درخت بریده شده است و در این وضعیت نمیتوان انتظار میوه از این درخت بی سر و پیکر داشت، چرا که وضعیت کنونی میراث فرهنگی وضعیت مناسبی نیست که ما انتظار ارزآوری نیز داشته باشیم، مطمئناً مقوله ارزآوری به این زودیها تحقق نمییابد. برای رسیدن به وضعیت مطلوب در مباحث این سازمان به زمان طولانی نیاز داریم، این سازمان طویل نیازمند بازنگری، برنامه ریزی و نظارت های اساسی است و اینها به زمان زیادی نیاز دارد.