راه برون رفت از بحران

: فرآیند آموزش معماری در ایران به گونه ای است که بیش از هر چیز بر اطلاعات دادن به دانشجویان متمرکزشده و به جای پرداختن به دروس عملی و کارگاهی، بر دروس نظری تاکید میشود که در جهت توانمندسازی حرفه ای دانشجویان نیست. به همین منظور در نظر داریم در هر شماره به بیان نظرات کارشناسان و اساتید معماری و دانشجویان و نحوه رفع این چالش ها در آموزش معماری بپردازیم. در این شماره پای صحبت های پروفسور محمود گلابچی، چهره ماندگار مهندسی راه و ساختمان کشور و رئیس کرسی یونسکو در معماری اسلامی، نشسته ایم تا راهکار چالش های عمده در برنامه های آموزش معماری کشور را جویا شویم. پیام ساختمان: برنامه های آموزش معماری در دانشگاه ها را چگونه ارزیابی می فرمایید ؟ برنامه های آموزشی در دانشگاه های کشور با سه چالش عمده روبه رو هستند؛اولین چالش عدم هماهنگی بین دروس نظری و عملی و حتی بین دروس عملی است. به این ترتیب که دانشجویان معماری باید کاربرد مستقیم نتایج دروس نظری را در بخش عملی معماری حس کنند و ببینند اما در عمل اینگونه است که دروس طرح معماری که دروس کارگاهی و عملی رشته معماری هستند ، مستقل از دروس نظری راه خود را طی نموده و اساتید کارگاه ها بدون احساس ضرورت هماهنگی بین دروس عملی و نظری برنامه کارگاه ها را ارائه میکنند. پیام ساختمان: به لحاظ کاربردی این روش چه تأثیری در آموزش دارد؟ این مسئله باعث میشود دانشجو وقتی دروسی را در رشته خود به صورت نظری میخواند عملاً کاربردش را در کارگاه های معماری حس نکند. پیام ساختمان: چه راه حلی پیشنهاد میکنید؟ راه حل این است که کارگاه های معماری دانشجویان، فقط توسط اساتید طرح معماری ارائه نشود بلکه اساتیدِ دروس نظری هم متناسب با موضوع در این کارگاه ها حضور پیدا کنند. به طور مثال استاد درس ایستایی، عناصر جزییات، ساختمان و طراحی فنی باید در کارگاه معماری و زمانی که دانشجو مبادرت به تهیه طرح معماری میکند حضور پیدا کند تا نتایج درس های نظری به صورت عملی در کار دانشجو خواسته و ارائه شود و هم راهنمایی لازم به عمل بیاید تا هنگامی که دانشجو طرح معماری ارائه میکند با ابعاد نظری و عملی رشته معماری و کاربردها همراه باشد و فقط به عنوان دانش در ذهن او ذخیره نشود بلکه تبدیل به طراحی و منجر به نتایج عملی شود. پیام ساختمان: لطفاچالش دوم را ذکر کنید. چالش دوم در آموزش معماری، نگاهی است که امروز در جهان به فرایندِ آموزش همراه با ساخت وجود دارد. امروزه ثابت شده اگر دانشجویان بخواهند در فرآیند یادگیری و تعلیم و تربیت به خوبی بر آنچه در رشته آنها مد نظر است، تسلط پیدا کنند، باید فرایند آموزش در معماری را با ساخت همراه کنند تا دانشجو امکان ساختِ چیزی را که طراحی میکند به دست بیاورد. امروزه دستگاه های پیشرفته مانند CNC برش لیزری و دستگاه های دو بعدی و سه بعدی میتوانند از فوم و یا قطعاتی مانند چوب و فلز مدل طراحی شده توسط دانشجو را عیناً به وجود بیاورند . ضروری است در کنارِ آموزش تئوری در رشته های معماری، زمینه های ساخت و تجربیات ساخت را فراهم کنیم. تجربیات ما در سال های اخیر در دانشگاه تهران نشان میدهد که چقدر اشتیاق و علاقه مندی به این موضوع وجود دارد و دانشجویان در این فرایند نه تنها با اشتیاق بیشتر شرکت میکنند بلکه میزان تأثیر آموزش های ما بر ذهن و فکر و طراحی آنها به مراتب کامل تر و دقیق تر است. پیام ساختمان: به نظرتان چالش های دیگری هم در این زمینه وجود دارد؟ چالش دیگری که در برنامه های آموزشی معماری ما وجود دارد، تاکید جدی و اساسی بر معماری ایرانی- اسلامی است. یکی از آرزوهای ما تحقق این امر بوده است. این مسئله باید در فرایند آموزش دانشجویان به طور دقیق وارد شود. در هر درس استاد باید زمینه ای را فراهم کند که دانشجو ناگزیر به سمت ارزش های معماری ایرانی- اسلامی و هویت آن ، برود و در طراحی از آن تبعیت کند. اینکه شعار معماری اسلامی-ایرانی بدهیم اما دانشجو در طراحی خودش معماری گوتیک ، کلاسیک و رومانسک و انواع معماری که از غرب و جوامع دیگر وارد ایران شده را ارائه کند و ما هم به عنوان یک پروژه آن را بپذیریم قطعاً ما را به هدف معماری با هویت نزدیک نمیکند. در واقع یکی از راه حل های برون رفت از بحران هویت در معماری و شهرسازی کشور تغییر اساسی در برنامه های درسی رشته معماری در دانشگاه هاست.