مکان یابی بیمارستان

یکی از عوامل موثر بر محیط فیزیکی بیمارستان ها، موقعیت قرارگیری آنها در سطح شهر می باشد . استقرار هر عنصر شهری در موقعیت فضایی کالبدی خاصی ازسطح شهر ، تابع اصول و قواعد و سازوکار (مکانیزم) های خاصی است که در صورت رعایت شدن به موقعیت و کارایی عملکردی آن عنصر درهمان مکان مشخص خواهد انجامید و درغیراین صورت چه بسا مشکلاتی بروز کند. استقراربسیاری ازعناصرشهری و عمدتاً انتفاعی بیشترتابع سازوکارهای اقتصادی ورقابت آزاد است اما عناصرشهری عمومی و معمولاً غیرانتفاعی را نمی توان یکسره به سازوکارهای اقتصاد بازارواگذارکرد ، بلکه لازم است برای جبران ناکارآمدی های بازار به تصمیم ها و سیاست های مبتنی برمنافع عموم نیز تمسک جست . واحدهای خدمات عمومی و شهری ازاین جمله اند. مکان قرارگیری بیمارستان درطراحی مکان بیمارستان، قرارگیری آن در سطح شهر از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد چراکه عدم مکان یابی درست آن باعث ناکارآمد شدن بیمارستان چه درشرایط عادی وچه درشرایط بحرانی مانند زلزله ،آتش سوزی،جنگ وغیره خواهد شد. البته بخشی از این سردرگمی و ناراحتی ها به واسطه مکان یابی نامناسب بیمارستان است که بخش عمده ای از این وظایف مربوط به طراحان شهری است در این ارتباط ویژگی ها و عوامل مرتبط با قرارگیری بیمارستان را می توان به قرار زیردانست: دسترسی ها دسترسی به بیمارستان ها یکی از اصول اولیه جهت سرویس دهی به این مراکز می باشد.نحوه ارتباط آن با شریان های ارتباطی شهری مانند بزرگراه ها،خدمات حمل ونقل عمومی(مترو،اتوبوس،تاکسی) ،ایستگاه آتش نشانی و مراکز مدیریت بحران از نیازهای اولیه مکان قرارگیری بیمارستان ها می باشد که نبود هریک ازآنها موجب اختلال در سرویس دهی این مراکز می شود. همجواری ها مکان قرارگیری بیمارستان از نظر همجواری از اهمیت بسزایی برخوردار است. به عنوان مثال همجواری این مرکز با مراکز تحصیلی،تجاری و عمومی می تواند موجب سلب آرامش بیماران شده و درروند درمان آنها تاثیر بسزایی داشته باشد . یا چنانچه یک بیمارستان در یک منطقه مسکونی واقع شده باشد وجود تراکم وساخت وسازها می تواند در نحوه امدادرسانی هوایی وزمینی بر آن تاثیر گذار باشد. باتوجه به پیشرفت های اخیر وهمچنین توسعه شهرها وساخت وسازها در عرصه شهری ،امداد هوایی یکی از راهکارهای اصلی ومهم جهت انتقال بیماران به مراکز درمانی می باشد.ازاین حیث همجواری مراکز درمانی با ساختمان های اطراف خود جهت امدادرسانی از اهمیت بسزایی برخوردار است. ویژگی های شهری موثربرمکان یابی هر نقطه شهری دارای شرایط ومشخصات ویژه ای است که فرایند مکان یابی و نتایج حاصل از آن را تحت تاثیر قرارمی دهند والگوی استقرارخاصی ایجاد می کنند. ازجمله ویژگی های درخورتوجه درمورد مراکزدرمانی عبارتند : اندازه شهر : معمولاً مدل های مکان گزینی مراکز بیمارستانی درموردشهرهای بزرگ به کارگرفته می شود؛ یعنی شهرهایی که نسبت به نواحی اطراف هم حالت مکان مرکزی دارند. میزان فشردگی و تراکم بافت شهری فرم وساختار کالبدی شهروشبکه معابرآن ساختارسنی جنسی جمعیت شهربه عنوان عامل تعیین کننده کمیت و ترکیب تقاضای خدمات درمانی بررسی پارامترهای موثر در انتخاب سایت مناسب جهت احداث بیمارستان در رابطه با انتخاب سایت جهت احداث بیمارستان پارامترهای متعددی وجود دارد که توجه به وجود یا عدم وجود پارامترهای فوق و مقایسه مزیت های وجود هر یک با مشکلات عدم وجود آن، علاوه بر آنکه نقش بسیار مهمی در انتخاب سایت ایفا می نماید، می تواند در ادامه روند طراحی، راهکارهای مناسبی را جهت استفاده بهینه از مزیت ها و پرهیز از کاستی ها ارائه نموده و بدین ترتیب در طراحی ساختمان پروژه نیز تاثیرگذار باشد. عوامل موثر در انتخاب زمین در ادامه مطرح می گردند: 1-برخورداری از زیرساخت های مورد نیاز بررسی راه ها و ارتباطات مناسب جهت دسترسی به سایت، وجود تاسیسات شهری (امکان تامین آب، برق، گاز، فاضلاب شهری)، امکان تملک اراضی مجاور جهت توسعه، وجود منظر مناسب شهری در جهت تامین نور، دید، و هوای طبیعی جهت کلیه جبهه های ساختمان . 2- عوامل بازدارنده و حریم ها در رابطه با انتخاب سایت مناسب محدودیت ناشی از جنس و نوع زمین، توپوگرافی زمین، عوامل محدود کننده همچون فرودگاه، خطوط فشار قوی برق، دامداری ها، بزرگ راه ها، واقع شدن در مسیل گسل و یا سیلاب های فصلی، وجود عوارض طبیعی مانند تپه، دره، نهر، درخت، و عوارض مصنوعی مانند قنات، مجاورت با مناطق حفاظت شده تاریخی و زیست محیطی و نظائر آن 3-عوامل کمی در ارتباط با انتخاب سایت مساحت زمین: تعیین سطح مناسب بیمارستان که وابسته به سطوح زیر می باشد: سطح اشغال ساختمان اصلی سطح اشغال ساختمان های جنبی و تاسیسات سطح اشغال راه ها و معابر سطح اشغال پارکینگ ها سطح اشغال فضای سبز پیش بینی سطح آزاد جهت توسعه آینده هندسه زمین توجه به عوامل زیر در جهت تعیین مساحت زمین موثر است: تناسب ابعاد زمین تعداد اضلاع زمین زوایای زمین تعداد دسترسی ها به زمین با توجه به تجارب گذشته داخلی و با بررسی تجارب کشورهایی که در حفظ و ارتقای سطح بهداشت ودرمان آحاد افراد جامعه خود موفق بوده اند ،برای فراهم آوردن شرایط وپیش زمینه های طراحی واحداث بیمارستان های مناسب رعایت نکات زیر می تواند در هرچه بهترشدن وضعیت کنونی ورفع نیازهای جامعه وهمچنین برطرف کردن مشکلات موجود موثر باشد: ترجیحا زمین بیمارستان درمجاورت یا نزدیکی پارک ها وفضای سبز قرارگرفته وچشم انداز مناسب به طبیعت و مناظر زیبا داشته باشد ترجیحامکان بیمارستان درمکانی انتخاب شود که عوامل اقلیمی مزاحم نظیر باد و بوران های سرد زمستانی،بادهای گرد وغباری تابستانی نظیربادهای 120 روزه و... کمترین تاثیرمنفی را داشته باشد ترجیحازمین های پیشنهادی برای بیمارستان توسط کمیته ای فنی متشکل از افراد زیربررسی وبراساس ضوابط فوق، ازمیان پیشنهادات انتخاب گردد: اعضای اصلی کمیته بررسی و انتخاب زمین بیمارستان نماینده معاونت فنی(کارشناس فنی-ترجیحامهندس معمار یا شهرساز) و نماینده معاونت نظارت وارزشیابی(ناظرمنطقه)دفتر توسعه مدیریت منابع فیزیکی وزارت بهداشت،درمان وآموزش پزشکی نمایندگان ریاست ومعاونت درمان دانشگاه نماینده دفتر فنی دانشگاه(کارشناس فنی- ترجیحا مهندس معمار یا شهرساز) اعضای مشورتی ومدعو کمیته نماینده دفترفنی استانداری(کارشناس فنی- ترجیحا مهندس معمار یا شهرساز) نماینده معاونت شهرسازی ومعماری شهرداری منطقه( ترجیحا معاون فنی یا کارشناس مهندس معمار یا شهرساز) نماینده دفتر فنی سازمان مسکن وشهرسازی شهرستان( ترجیحا معاون فنی یا کارشناس مهندس معمار یا شهرساز) نمایندگان (کارشناس فنی) فرمانداری، شورای شهر وسازمان نظام مهندسی شهرستان نماینده مهندسین مشاور پروژه (الزامامهندس معمار و طراح پروژه) از آنجا که وظیفه بیمارستان پاسخ دادن به کاربران خود و درمان آنها است و این پاسخ می بایستی هرچه کامل تر ومفید تر باشد ،تصور می شودکه امداد رسانی مناسب ، تسهیل در دسترسی بیماران به مکان های درمانی ، احساس رضایت وتقویت روحیه آنان با ویژگی های فرم ، روابط فیزیکی فضاها،دید ومنظر مناسب و نیز به مکان صحیح بیمارستان بستگی دارد . با رعایت و توجه به این نکات میزان رضایت کاربران از بیمارستان واثر بخشی محیط آن بر بیماران افزایش می یابد . در حقیقت طراح بیمارستان با طراحی مناسب آن می تواند در اثر بخشی مراحل درمان بر بیماران نقش مهمی را ایفا کند . دانشجو: نگار نیلی کارشناس ارشد معماری استاد: دکتر حمزه غلامعلی زاده