رابطه تاسیسات و امنیت ساختمان

تهدیدات طبیعی موضوع اصلی مدیریت بحران در کشور هستند. در این میان سیل و زلزله در ایران بیش از سایر بلایای طبیعی رخ میدهند و ایجاد شرایط بحرانی ناشی از بروز این حوادث را هر ساله در نقاط مختلف کشور تجربه میکنیم. حوادث غیرمترقبه بیش از هر چیز به تأسیسات زیربنایی از جمله آب و برق آسیب میزند و بیتوجهی به این مسئله کشور را وارد بحران جدی خواهد کرد که دامنه ابعاد آن در حد فاجعه است. تأسیسات زیربنایی کشور در چه شرایطی است، آیا توانسته ایم به وضعیت آنها سر و سامان دهیم؟! اکثر مردم در شرایط بحرانی این سؤال را مطرح میکند. ساختمان های غیر مهندسی اگرچه حوادث طبیعی بارها در کشور اتفاق افتاده ولی اتخاذ راهکارهای ایمنی و کاهش خسارت احتمالی کمتر در دستور کار قرار داشته است. در حال حاضر شرایط محیطی و امکانات زیربنایی به خصوص در شهرهای بزرگ و پرجمعیت کشور به گونه ای است که حتی تصور وقوع حوادث طبیعی مثل زلزله را هم سخت میکند. رئیس سازمان نظام مهندسی استان تهران معتقد است: در حال حاضر بخش عمده ای از سیستم های تأسیساتی ساختمان های ما از جمله آب، برق و گاز مقاومت لازم در برابر حوادث طبیعی از جمله زلزله را ندارند. به این دلیل که از ابتدا به صورت مهندسی طراحی و نصب نشده اند و کمتر توسط مهندسان مربوطه نظارت میشوند، اجرای این کار بیشتر به مجریان تجربی واگذار شده است. دکتر سعید غفرانی با تاکید بر اینکه شکستگی لوله های گاز و آتش سوزی ساختمان به مراتب خطرناک تر از خود زلزله است، گفت: آن بخش از سیستم های تأسیساتی که مربوط به داخل ابنیه میباشد، تابع مقاومت سازه است یعنی اگر به اسکلت یک ساختمان آسیب وارد شود تأسیسات آب رسانی و گاز رسانی زودتر صدمه میبینند. مهندس ناظر برای هماهنگی به گفته این مقام مسئول، یکی از راه های دستیابی به امنیت ساختمان ها تجمیع خدمات فنی و مهندسی است و از این طریق مهندسی ساختمان به شرکت های حقوقی واگذار میشود که انواع تخصص ها را در دل خود دارند. وقتی یک شرکت مهندسی، کار نظارت ساختمان را بر عهده میگیرد، از نظر حقوقی هم مسئولیت مدنی و کیفری دارد. ضمن اینکه سازمان نظام مهندسی برای بهبود شرایط ایمنی ساختمان استفاده از چهار مهندس ناظر را اجباری کرده است تا مهندسان مکانیک و برق هم در بخش مربوط به خود نظارت لازم داشته باشند. غفرانی با تاکید بر اینکه همکاری مهندسان سازه و عمران با یکدیگر در پیشرفت کارها موثر است، گفت: یکی از راهکارهای ما برای تضمین امنیت و اجرای درست مقررات ملی ساختمان، استفاده از مهندس ناظر هماهنگ کننده است که مسئولیت هماهنگی بین مهندسان سایر بخش ها را بر عهده دارد. اگرچه این موضوع در مقررات ملی ساختمان اشاره شده ولی در عمل اجرا نمیشود. با این حال ما در نظام مهندسی استان تهران برای ساختمان های بالای 1500 متر که چهار مهندس ناظر دارد، استفاده از مهندس ناظر هماهنگ کننده را در دستور کار قرار دادیم. ضرورت شناسنامه فنی رئیس سازمان نظام مهندسی استان تهران تصریح کرد: ما امنیت ساختمان های بالای دو هزار متر را که برای آنها شناسنامه فنی صادر خواهد شد تضمین میکنیم، زیرا معتقدیم اگر هر ساختمان چرخه تکمیل شناسنامه فنی را به درستی و بر اساس آن چیزی که در مقررات ملی ساختمان آمده است طی کند از همه لحاظ ایمن و استاندارد خواهد بود. غفرانی با تاکید بر اینکه همه باید به قانون تمکین کنند، خاطرنشان کرد: همکاری بین وزارتخانه های نیرو، نفت، راه و شهرسازی و سازمان های ذیربط باید در دستور کار هیئت دولت قرار بگیرد زیرا از این طریق امنیت سیستم های تأسیساتی داخل و خارج از ساختمان تضمین خواهد شد. مطالبات سازمان نوسازی ساختمان های کلانشهرهای کشور به خصوص تهران، طول عمر بالا و کاربریهای متعددی دارند این در حالی است که بسیاری از آنها زیرساخت های لازم را نداشته و در حوزه برق، آب و گاز خطرآفرین و تهدیدکننده هستند و بدون تردید اصلاح این موارد نیازمند یک نقشه راه حرفه ای و کامل است. رئیس سازمان نوسازی شهر تهران گفت: یکی از شاخصه های توسعهیافتگی در هر کلانشهر داشتن کالبد مقاوم و زیرساخت شهری ایمن و کارآمد است. اگرچه روند نوسازی شهر تهران سرعت خوبی دارد اما به موازات این کار به تأسیسات زیربنایی کمتر توجه شده که یکی از موانع نوسازی بافت های فرسوده محسوب شده و امکان برنامه ریزی برای نوسازی را با مشکل مواجه میکند. مهندس علیرضا جعفری افزود: ما نوسازی تاسیسات فرسوده را به عنوان یک مطالبه از سایر بخش های وابسته به خصوص وزارت نیرو خواستاریم زیرا به لحاظ قانونی باید نسبت به اصلاح این موارد اقدام کنند تا از لحاظ توسعهیافتگی به صورت یکپارچه عمل کنیم. وی ادامه داد: سیاست ما، نوسازی مردمی کلانشهر تهران است برای این منظور ایجاد بسته های تشویقی و انگیزه های اجتماعی و اقتصادی را در دستور کار قراردادیم تا مردم نسبت به نوسازی بافت های فرسوده که مالک آن هستند شخصاً اقدام کنند. البته برای شکل گیری جریان نوین نوسازی شهری نیازمند حمایت دستگاه های خدمات رسان تأسیسات شهری هستیم. این مقام مسئول نداشتن سیستم های استاندارد فاضلاب شهری برای ساماندهی فاضلاب مجتمع های مسکونی، جاگیری نامناسب تیرهای چراغ برق، محدودیت در بخش انشعابات آب و برق و... را به عنوان محدودیت ها و موانعی نام برد که بهره برداری از رویکرد نوسازی بافت های فرسوده را با مشکل مواجه کرده و نیازمند نگاه ویژه و غیرانتفاعی مسئولان است تا همگام با نوسازی ظاهری شهرها، سیستم های زیربنایی نیز اصلاح گردد. به اعتقاد رئیس سازمان نوسازی شهر تهران؛ مقوله پیشگیری از خطرات طبیعی به فرهنگ سازی همراه با کیفیسازی نیاز دارد و برای تقویت و اصلاح تأسیسات زیربنایی نیازمند برنامه های مدیریتی مدون از سوی نهادهای مربوطه هستیم تا با شناسایی مکان های آسیب پذیر و استفاده از روش های کارشناسی و تخصصی نسبت به ایمنی آنها اقدام شود. برنامه ریزی در شرایط بحرانی خوشبختانه در سال های اخیر و به دنبال هشدارهای کارشناسان، مسئولان کشور به فکر اتخاذ راهکارهایی برای کاهش اثرات حوادث غیرطبیعی در قالب طرح مدیریت بحران افتاده اند. برای این منظور، سازمانی تحت عنوان«مدیریت بحران و پیشگیری از حوادث کشور»در سال 88 تشکیل شده که به موازات آن مقرر شد در تمام استانداریهای کشور، واحد سازمانی در سطح اداره کل به نام«اداره کل مدیریت بحران استان» ایجاد شود، ولی این کار به تنهایی کافی نیست و نیازمند همکاری بیشتر همه نهادها و سازمان های مرتبط است. مدیر بحران و پدافند غیرعامل شرکت آب منطقه ای تهران با بیان اینکه مدیریت بحران بخش های قابل توجهی از کشور بر عهده وزارت نیرو است، گفت: اگر بگوییم تأسیسات آب و برق 100 درصد ایمن هستند، اغراق کرده ایم، اما موفقیت در این عرصه و بسترسازی لازم به منظور ایمن سازی و زیرساخت اساسی کشور، نیازمند همکاری سایر بخش ها از جمله سازمان مدیریت بحران و معاونت راهبردی ریاست جمهوری به منظور تأمین اعتبار است. جلال جهان بخشی تصریح کرد: اگر آب و پس از آن برق را مهم ترین نیازها در شرایط بحران بدانیم، وزارت نیرو متولی این دو بخش است، اما در بحث زلزله، همانند سایر بخش ها تأثیرپذیر است و باید تمهیدات لازم را در این خصوص بیندیشد و از میزان آسیب پذیری آنان بکاهد. از آنجا که در شرایط بحرانی به ویژه زلزله، تأمین برق و آب از اولویت های اساسی است، وزارت نیرو تلاش میکند تمام سیستم های تولیدکننده، انتقال دهنده و توزیع کننده آب و برق خود را ایمن کند که هم خساراتش در مواقع بحران کاهش یابد و هم خدماتش را به مردم تداوم ببخشد. نماینده وزارت نیرو با اشاره به اینکه تأسیسات آبی و برقی همانند تمامی ساخت و سازهایی که صورت میپذیرد، بر اساس دستورالعمل ها و آیین نامه های موجود ساخته میشوند، گفت: ایمنی اولیه با طراحی اصولی در این تأسیسات محقق خواهد شد، ولی ممکن است در برخی تأسیسات جانبی یا به علت تأثیر متقابل بخش های دیگر، آسیب پذیری وجود داشته باشد که بخش های مرتبط باید پیگیر رفع آنها باشند. گفتنی است؛ موضوع H.S.E در وزارت نیرو از قبل و در کارگاه ها توسط پیمانکاران مورد توجه بوده ولی به صورت رسمی طی چند سال اخیر و از زمان ریاست مهندس چیت چیان(وزیر محترم نیرو)بر ستاد مدیریت بحران و پدافند غیرعامل وزارت نیرو مورد پیگیری قرارگرفته و با تعریف ساختارهای مربوطه از انسجام بیشتری برخوردار شده است. این موضوع پس از بررسیهای کارشناسی و تطبیق هماهنگی فعالیت ها و مواضع کاری، در تاریخ پانزدهم مرداد امسال با ابلاغ معاون محترم وزیر نیرو در امور تحقیقات و منابع انسانی به دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اضافه شده است.