کارفرما تمکین نمی کند

گروه تأسیسات: شما در کدام خانه ساکن هستید، ویلایی یا آپارتمانی؟ فرقی نمیکند، ساختمان توسط کارفرما یا پیمانکار، تحت نظارت تعدادی مهندس ناظر ساخته خواهد شد و برای تمام مراحل ساخت قوانین خاصی تدوین شده که در صورت رعایت آنها خانه ای ایده آل خواهیم داشت. ولی همیشه این گونه نیست، بنا به دلایل مختلف ناهماهنگیهای زیادی در طراحی و اجرای ساختمان ها به خصوص در بخش تأسیسات مشاهده میشود که مهم ترین آنها عدم تمکین کارفرماها به قوانین و بیتوجهی به خواسته های مهندسان است. پیام ساختمان با حضور در پروژه های ساختمانی و گفتگوی مستقیم با مهندسان ناظر، دلایل بروز این مسائل را مورد بررسی قرار داده است. آغاز ماجرا سوژه اول مهندس جوانی است که بر کار گودبرداری یک ساختمان پنج طبقه نظارت دارد. لودر تا عمق دو متری پیش رفته ولی از ابزارهای حفاظتی اطراف محل کار خبری نیست، درحالیکه از سه طرف با ساختمان های قدیمی سه طبقه احاطه شده است. وقتی خودم را معرفی کردم مشتاقانه مراحل کار را برایم توضیح داد.«ما بر اساس نقشه معمار عمل میکنیم. قبل از گودبرداری به ادارات آب، برق و گاز اطلاع میدهیم تا نسبت به قطع انشعابات مربوطه اقدام کنند و سپس گودبرداری و فونداسیون را شروع میکنیم و در مرحله سفت کاری، لوله کشی و برق کشی ساختمان در دستور کار قرار میگیرد. به جز اداره گاز که پیمانکار گازکشی را به ما معرفی میکند و با هماهنگی مهندس ناظر گاز کارها انجام میشود، در سایر بخش های تاسیساتی کارفرما معمولاً به سلیقه خود از مجریان تجربی استفاده میکند.» تقسیم وظایف مجید-م گفت:«در گذشته یک مهندس ناظر همه این کارها را انجام میداد ولی اکنون باید مهندسان ناظر برق، مکانیک، سازه و تاسیسات در هنگام ساخت یک سازه حضور داشته باشند. اگرچه این موضوع از اردیبهشت ماه سال جاری اجباری شده ولی عمدتاً در ساختمان های بالای 2500 متر اجرا میشود و برای متراژ های پایین تر بیشتر اوقات از یک مهندس ناظر استفاده میشود که باید کلیه مراحل ساخت و ساز را مرحله به مرحله گزارش دهد. البته حساب مهندس ناظر گاز جداست و تا لوله کشی گاز را تایید نکند، گاز ساختمان وصل نمیشود. معمولاً بعد از مرحله سفت کاری لوله کشی گاز انجام میشود. کارفرما ابتدا به اداره گاز منطقه میرود و از آنجا یک نفر به عنوان مهندس ناظر گاز معرفی میشود و پیمانکار لوله کشی گاز زیر نظر او کار میکند.» به گفته مجید، مهندسان ناظر گاز بهتر از مهندسان سایر بخش های تأسیساتی کار میکنند و آزادی عمل بیشتری دارند. این موضوع در خصوص مهندس ناظر برق و مکانیک مصداق ندارد. البته برخی اوقات در سیستم های لوله کشی گاز ساختمان دخل و تصرف انجام میشود. مثل تغییر مسیر دودکش ها، جابه جایی لوازم گازسوز و... بیشتر این موارد پس از تأییدیه مهندس ناظر اتفاق میافتد. بنابراین در صورت بروز هرگونه حادثه ابتدا باید ارتباط آن با قبل و بعد از تأییدیه مهندس ناظر گاز بررسی شود. ترس از آبرو با هدف دستیابی به سوژه ای دیگر به راه میافتم. ساختمانی نیمه کاره با تابلویی نصب شده در معبر ورودی نظرم را جلب میکند. با راهنمایی نگهبان به دفتر مهندسی هدایت میشوم و لحظاتی بعد گفتگوی من با مهندس «وحید- س» آغاز میشود. مهندس پایه یک تأسیسات که 25 سال سابقه کار دارد، مسائل مهمی را بازگو میکند.«بیشتر مهندسان ناظر بر استحکام سازه تاکید دارند و در ابتدا سازه را با نقشه معمار تطبیق میدهند زیرا احتمال بروز مشکل در صورت کوتاهی کار وجود دارد. بیشتر این محکم کاریها به خاطر ترس از بروز مشکلات احتمالی و حفظ آبروست، این طور نیست که مهندسان به سایر بخش ها بیتوجه باشند. ولی اجرای همین کارها هم با محدودیت مواجه است. شما در نظر بگیرید؛ مجری یا پیمانکار بدون توجه به حرف های مهندس ناظر از سیستم های سازه ای و تاسیساتی نامناسب استفاده میکند تازه اگر بخواهیم گزارش رد کنیم مسائلی دیگری ایجاد میشود.» نقشه های فرمایشی وحید میگوید:«طبق قانون، اجرای سیستم های تاسیساتی ساختمان باید طبق نقشی قبلی و همگام با ساخت و تکمیل سازه انجام شود ولی در عمل، اجرای کار به دست کسانی افتاده که اغلب تجربه کافی ندارند و بیشتر اوقات از سر و ته کار میزنند. در حال حاضر نقشه های تاسیساتی بیشتر جنبه فرمایشی دارند و اکثر کارفرمایان به سراغ مجریان تجربی میروند. وقتی به لوله کش میگوییم نقشه تاسیساتی شما کجاست میگوید نقشه لازم نیست بدون نقشه بهتر کار میکنم! معلوم نیست مهندس تاسیسات چه نقشی در ساختمان ایفا میکند؟ مشکلی اصلی این است که کارفرما سراغ مهندس تاسیسات نمیآید و مستقیم به سراغ لوله کش تجربی میرود به این خاطر که ارزان تر است و هر چه بگوید بدون در نظر گرفتن ملاحظات فنی و ایمنی عمل میکند. کدام یک از کارفرماها به سراغ شرکت های تاسیساتی معتبر میروند؟ اکثر کارهای اجرایی و فنی ساختمان به صورت سفارشی انجام میشود طبیعی است که نفوذ در گروه آنها و اعمال نظر در خصوص سیستم های تاسیساتی با مشکل مواجه میشود. در حال حاضر به جز پروژه های بزرگ که به اجبار از مهندسان ناظر استفاده میکنند در پروژه های کوچکتر استفاده از مهندسان ناظر به صورت فرمایشی است.» این مهندس پیشکسوت تاکید میکند:«مهندس ناظر به سیستم های تاسیساتی بیتوجه نیست بلکه کارفرما یا پیمانکار توجهی به این مسائل ندارد و زمانی که نقدینگیاش به حداقل رسید تازه به فکر تاسیسات میافتد و از طریق مجریان تجربی و با هزینه کم کارها را به سرانجام میرساند، غافل از اینکه ساختمان در آینده با مشکلات فراوانی مواجه خواهد شد. به عبارت دیگر، مشکل واقعی مهندس های ناظر با پیمانکارانی است که به هیچ وجه زیر بار همکاری نمیروند و به طرق مختلف قصد تطمیع مهندس ناظر را دارند. در یک کلمه؛ پیمانکاران از ابتدا با مهندسان ناظر هماهنگ نیستند.» شرکت های مشاوره ای واقعیت اینکه، بیشتر مردم ظاهر ساختمان را میبینند و به کیفیت تأسیسات آن توجهی ندارند درحالیکه اگر تمام مشخصات یک خانه در دفترچه هایی تنظیم شده و در اختیار خریدار قرار گیرد ارزش واقعی خانه مشخص میشود. اجرای طرح شناسنامه فنی ساختمان کمک بزرگی برای اجرایی شدن این مسئله خواهد بود به شرطی که مسئولیت سرمایه گذار، مجری و مهندس ناظر ساختمان تفکیک شود و مهندسان ناظر اختیارات بیشتری داشته باشند. وحید-س معتقد است: تأییدیه فنی ساختمان باید مرحله به مرحله انجام شود نه اینکه یک مهندس را سر ساختمان بفرستند و بعد یقه او را بچسبند. بسیاری از مهندسان ناظر در پروژه های دیگر هم حضور دارند، بنابراین ممکن است نتوانند به درستی چگونگی اجرای کار را زیر نظر داشته باشند. پیشنهاد ما به نظام مهندسی ساختمان، استفاده از مهندس ناظر مقیم است. به گفته این کارشناس تأسیسات، بسیاری از تجارب به صورت عملی حاصل میشود و اگر مهندسان معماری، سازه و تأسیسات دور هم جمع شوند و زیرمجموعه شرکت های بزرگ تر قرار گیرند انتقال تجربه و دانش بهتر انجام خواهد شد. ایجاد شرکت های مشاوره ای ساختمان و استفاده همزمان از چهار مهندس ناظر بسیار تأثیرگذار است. این مهندسان وقتی وارد ساختمان یا پروژه ای میشوند موارد لازم را طبق لیست کنترل و تأیید میکنند. مهم تر از همه اینکه، در صورت عدم حضور مهندس ناظر در یک پروژه، مدیرمسئول شرکت مورد نظر پاسخگو خواهد بود. نتیجه اینکه، اگر مهندسان ناظر قبل از طراحی ساختمان با یکدیگر به درستی مشورت کرده و طبق نقشه عمل کنند بسیاری از مشکلات ساختمان ها کاهش مییابد. برای این منظور باید انگیزه درست کار کردن در بین مهندسان تقویت شود و در انجام کار استقلال عمل داشته باشند.