مشارکت یا دلالی بانک ها

درکشورهای توسعه یافته جهان طی چند دهه گذشته از تحولات گسترده ای برخوردار بوده اند، به گونه ای که در سایه تبدیل بانکداری سنتی به مدرن، نقش با ارزشی در اعتلای اقتصاد و توسعه اقتصادی کشورخود ایفا نموده اند. ناگفته پیداست که رشد و گسترش بانکداری درکشور ما به دلایلی که از حوصله بحث خارج است همپا و به موازات بانکداری مدرن بین المللی حرکت نکرده است و از این نظر فاصله زیادی با آنها داریم. از آنجایی که صنعت ساختمان یکی از مهم ترین صنایع ماست و بانک ها همواره ارتباط تنگاتنگی با این صنعت داشته اند، عملکرد آنها می تواند باعث تقویت یا ضعف صنعت ساختمان شود. پیام ساختمان به سراغ کارشناسان و دست اندرکاران صنعت ساختمان رفته تا از نظرات آنها در رابطه با نقش بانک ها در صنعت ساختمان مطلع شود. عامل رکود مسکن جواد خوانساری، عضو هیئت مدیره شرکت های ساختمانی کشور در این رابطه به خبرنگار پیام ساختمان گفت: بانک های ما متاسفانه کمک ناچیزی به صنعت ساختمان می کنند و در اجرای پروژه های عمرانی و سرمایه گذاری در صنعت ساختمان عملکرد بانک ها بسیار ضعیف است. وی افزود: در گذشته دولت به خاطر طرح مسکن مهر بانک ها را متعهد به پرداخت تسهیلات می کرد که البته نتیجه خوبی نداد، در نتیجه موجودی بانک ها به شدت کاهش پیدا کرد و همین امر در مرتبه بعدی باعث شد که با این بهانه همکاری هایشان را با بخش خصوصی در زمینه تولید مسکن کاهش دهند و عامل تاثیرگذاری برای رکود بازار مسکن شدند. بنابراین برخی بانک ها شروع به ساخت مراکز تجاری کردند و خودشان سازنده و سرمایه گذار شدند. خوانساری خاطر نشان کرد: هم دولت و هم بخش خصوصی در حال حاضر به دنبال راهکاری خوب و اساسی هستند تا 560 هزار میلیارد پول در گردش مردم را به شکلی به سوی سرمایه گذاری در پروژه های بزرگ هدایت کنند و اگر این کار از طریق بانک ها انجام شود، مشکلی برای اجرای پروژه ها در کشور نخواهیم داشت و اشتغال خوبی هم ایجاد می شود. بانک ها کار مشارکتی می کنند بهروز سرابندی، رئیس مرکز توسعه صنعتی سازی ساختمان و سهام دار بانک اقتصاد نوین در این باره به خبرنگار ما گفت: با توجه به محدودیت بانک ها در خرید و فروش مستقیم املاک و مستغلات، گزینه صحیحی که برای ایجاد روابط اصلی و واقعی بانک ها با اقتصاد کشور تعیین و مورد تاکید قرار گرفته، بانک ها را به طور مستقیم از دخالت در بازار املاک نهی کرده است بنابراین بانک ها وظیفه عمرانی و آبادانی خود را به صورت ایجاد تسهیلات برای سازندگان مسکن و ساختمان اعم از مسکونی، تجاری و اداری ایفا کرده و به عنوان یک بازوی اعتباری در انجام وظایف تولیدی خود اقدام می کنند. وی ادامه داد: تا حدود دو سال پیش بانک ها نقش اشتباهی را ایفا می کردند. بدین معنی که خودشان به صورت مستقیم خرید و فروش می کردند، بدون اینکه هیچ حرکت تولیدی انجام داده باشند مثلا مجتمع مسکونی را می خریدند و فردا با قیمت گران تر می فروختند؛ بنابراین بانک مرکزی آنها را از ورود مستقیم به خرید و فروش و دلالی منع کرد. سرابندی افزود: بر این اساس بانک ها تصمیم گرفتند به سازندگانی که احتیاج به پول دارند، تسهیلات بدهند و با آنها در صنعت ساخت و ساز مشارکت کنند و مقرر شد که با پول بانک تعدادی واحد ساخته شود و هر کدام از طرفین بر اساس میزان سهم خود مالک واحد های ساخته شده بشوند. بنابراین بانک ها وارد صنعت ساخت و ساز شدند، نه صنعت دلالی. لازم به ذکر است کشور های دیگر هم همین رویه را در پیش گرفته اند. وی اضافه کرد: دادن تسهیلات به سازندگان موجب می شود که عمران مملکت بارورتر شود و بانک از ارزش افزوده ای که ایجاد می نماید، هم به نفع خود و سهامدارانش اقدام نماید و هم ساخت و ساز کشور را تسهیل کند. وام به افراد واقعی داده نمی شود اسفندیار سلطانی، رئیس انجمن انبوه سازان زنجان هم با اشاره به نقش کلیدی بانک ها در صنعت ساختمان گفت: بانک اصولی ترین و کلیدی ترین عامل برای حل مشکل مسکن است چرا که ما هیچ راهی برای قطع دلالی ها و حمایت واقعی از تولید نداریم مگر اینکه بانک ها تسهیلات واقعی به میزان واقعی با بهره های واقعی در جهت مسکن دار کردن فرد واقعی بدهند. به طور مثال ایران کشوری است با تنوع قومیتی، اقلیمی و اقتصادی، بنابراین باید تسهیلات متفاوت برای مدل های اقتصادی متفاوت داده شود. وی افزود: در درجه اول اعتقاد دارم که دولت باید زمین را به انبوه سازان به عنوان مجریان ذی صلاح برای ساخت و ساز بدهد تا از ایجاد رانت زمین جلوگیری کند. در شرایط حاضر هر کسی ساختمان سازی می کند اما به محض اینکه ساخت و ساز با رکود مواجه شود، خودشان را کنار می کشند. البته منظورم از انبوه ساز، انبوه ساز واقعی است نه انبوه سازی که برای تجهیز کارگاه خودش تسهیلات می خواهد. در چنین شرایطی انبوه ساز واقعی با مراجعه به بانک با اعتبار گردش مالی و اسناد ، اوراق مشارکت و تسهیلات دیگری می گیرد. بنابراین همه چیز با استفاده از Developer یا انبوه ساز باید انجام گیرد؛ بنابراین عملکرد دولت و بانک ها باید در یک فرایند اصلاح شود. سلطانی گفت: به نظر من اگر دولت و بانک ها سرمایه سرگردان را مدیریت کنند، به سمت تولید پیش می رود در غیر این صورت باید منتظر سونامی مسکن باشید. ضمن اینکه اعتقاد دارم هیچ راهی برای حل رکود اقتصاد کشور حتی تورم به جز حل مشکل مسکن و پیش بردن سیستم تولید نداریم. وی خاطرنشان کرد: کسی باید مجری ذی صلاح شود که به مسکن گارانتی بدهد. اگر واقعا آقایان نظام مهندسی حاضرند این کار را بکنند، بسم ا.... کسی که حاضر است به مسکن گارانتی بدهد، مجبور است از مهندس ناظر غیرصوری، مصالح باکیفیت، طراحی خوب و ... بهره ببرد، بنابراین، به حرف اولم برمی گردم بانک ها باید وام تسهیلات را با میزان واقعی با بهره واقعی و به فرد واقعی بدهند. ما انبوه سازان وام را برای خودمان نمی خواهیم بلکه برای بالا بردن قدرت خرید مردم می خواهیم. سلطانی گفت: متاسفانه بانک ها بنگاه اقتصادی صِرف شده اند. الان 70 درصد از قیمت خودرو را تسهیلات می دهند اما سوال این است: مسکن که نیاز اصلی مردم است چقدر از آن را تسهیلات می دهند؟ البته بخشی از موضوع به ناتوانی بدنه انبوه سازان برمی گردد. ما 6 هزار انبوه ساز داریم که اگر هر کدام 100 میلیون تومان می گرفتند می توانستند برای خودشان بانک تاسیس کنند. رئیس انجمن انبوه سازان استان زنجان در پایان گفت: به طور کلی متاسفانه بانک ها کار تولیدی واقعی نمی کنند. بنده حاضرم با پولی که مردم به صورت قرض الحسنه به بانک ها می دهند، کار تولیدی انجام دهم و بهره ای به مراتب بیشتر از بانک ها پرداخت کنم. علاوه بر این بسیاری از بانک ها به بهانه مشارکت"ساخت و ساز" می کنند و زمانی که بانک مرکزی اعلام می کند بهره بانکی بالا نمی رود، بانک ها قرارداد مشارکتی صوری می نویسند، و در ساخت و سازهای تجاری وارد می شوند اما در هرم های کلیدی مسکن جامعه وارد نمی شوند.