ارزیابی استراتژیک پیمانکاران پروژه های عمرانی شهری

ارزیابی استراتژیک پیمانکاران پروژه های عمرانی شهری عنوان مقاله ای پژوهشی در حوزه مدیریت است که با استفاده از سیستم خبره فازی و مطالعه موردی شهرداری منطقه 15 تهران تهیه شده و در آن مدیریت زنجیره تأمین به عنوان رویکرد یکپارچه مورد مطالعه قرار میگیرد. این مقاله در دو قسمت تنظیم شده که در قسمت اول به داده های عددی و زبانی، افزایش کیفیت ، اعتمادسازی میان پیمانکار و کارفرما، و مهم ترین مأموریت های مدیریت شهری پرداخته و نظریه «هند فیلد» را مورد بررسی قرار میدهد. و در بخش دوم به برنامه ریزی عرضه و تقاضا، پیمانکاری و میزان مطلوبیت میپردازد که در شماره آینده تقدیم میشود. علیرضا زارعی1 ، حبیب اله جوانمرد2 در رقابت های جهانی موجود، باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشتری در دسترس وی قرارداد. خواست مشتری بر کیفیت بالا و خدمت رسانی سریع، موجب افزایش فشارهایی شده که قبلاً وجود نداشته است، در نتیجه شرکت ها بیش از این نمیتوانند به تنهایی از عهده تمامی کارها برآیند.در بازار رقابتی موجود بنگاه های اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان نیازمند یافته اند، علت این امر دستیابی به مزیت یا مزایای رقابتی باهدف کسب سهم بیشتری از بازار است. بر این اساس، فعالیت هایی نظیر برنامه ریزی عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه ریزی محصول، خدمت نگهداری کالا،کنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت به مشتری که قبلاً همگی در سطح شرکت انجام میشده اینک به سطح زنجیره تأمین، انتقال پیدا کرده است. انتخاب تأمین کنندگان، برتر از مهم ترین مؤلفه های یک زنجیره تأمین است و چگونگی تعیین عرضه کنندگان مناسب و روش های تصمیم گیری در خصوص ارزیابی تأمین کنندگان بسیار مهم مینماید. این تحقیق قصد ارزیابی تأمین کنندگان را با کمک سیستم خبره فازی دارد.اداره کردن منابع و خدمات یکی از فعالیت های حیاتی برای سازمان ها میباشد. استراتژی تهیه و تدارک، تأثیر بسیار زیادی بر روی مزیت رقابتی آن سازمان دارد؛ به ویژه که در حال حاضر، گرایش بیشتری به برون سپاری جهت استفاده و بهره گیری از خدمات احساس میشود. از طرفی در دهه اخیر وظیفه برون سپاری پروژه ها به پیمانکاران در فرایند زنجیره عرضه، چالشی مهم برای بیشتر شرکت ها بوده و در بیشتر صنایع، میتواند نقش کلیدی را در کارایی و اثربخشی یک سازمان ایفا کند. بدین صورت که اثر مستقیم روی هزینه ها، سودآوری و انعطاف پذیری یک شرکت دارد. از طرفی شرکت ها به منظور پایدار نگه داشتن خود در بازار رقابتی میبایست خود را با نیازهای مشتری همساز و همگام کنند و از طرفی دیگر همسوئی و تطابق با خواسته های مشتریان میطلبد که سازمان ها مدام توجه خود را به سوی چگونگی فرآیند تولید محصول و خدمات معطوف نمایند. از آنجائی که حجم بسیار بالائی از فعالیت های مربوط به تولید این محصولات توسط تأمین کنندگان بیرونی صورت میپذیرد، بنابراین، توجه و دقت بر روی انتخاب آنها بسیار مهم جلوه میکند.(عالم تبریز،1389)مدیریت زنجیره تأمین به عنوان یک رویکرد یکپارچه جهت مدیریت مناسب جریان مواد، اطلاعات و جریان پولی میباشد و با توجه به اینکه کیفیت و انعطاف پذیری محصولات و خدمات ارائه شده به میزان قابل توجهی تحت تأثیر اقلام دریافتی از تأمین کنندگان میباشد. لذا فرآیند انتخاب تأمین کنندگان، فعالیتی حیاتی جهت زنجیره تأمین میباشد که هدف نهائی آن، مدیریت عرضه کنندگان در سرتاسر زنجیره عرضه، تحویل سریع تر، کاهش زمان تأخیر تولید، کاهش هزینه ها و افزایش کیفیت میباشد. در نهایت با انتخاب تأمین کنندگان مناسب میتوان با آنها روابط استراتژیک برقرار کرده تا در سایه همکاری استراتژیک با آنها بتوان به مزایای رقابتی مورد نظر دستیافت.(ولی زاده، 1388)از طرفی افزایش کیفیت پروژه های عمرانی، تأکید بر ضرورت اعتمادسازی میان پیمانکار و کارفرما، ارائه ساز و کارهای شفاف و عادلانه و بر مبنای شایستگی های فنی و استراتژیک برای برگزاری مناقصات و لزوم شناسایی پیمانکاران توانمند در اجرای فعالیت های عمرانی شهرداری، از مهم ترین مأموریت های مدیریت شهری میباشد. ارزیابی پیمانکاران پروژه های عمرانی شهری در کلان شهرهایی همچون تهران یک تصمیم استراتژیک در مدیریت فنی شهرداریها میباشد و نیازمند یک بررسی استراتژیک از شاخص های موثر بر انتخاب پیمانکاران پروژه ها دارد تا زیرساخت های فنی به درستی و با برون سپاری صحیح به تأمین کنندگان خدمات عمرانی صورت پذیرد. فرایند ارزیابی و انتخاب عرضه کننده ها نوعی از مسائل تصمیم گیری است که در بسیاری از شرایط، داده های کلاسیک برای مدل های تصمیم گیری در دنیای واقعی، ناکافی هستند و ازآنجاکه قضاوت های انسانی شامل ترجیحاتی است که اغلب مبهم هستند، بنابراین تصمیم گیرندگان نمیتوانند ترجیح خود را راجع به شاخص های مورد بررسی برای گزینه های موجود باارزش عددی دقیقی تخمین بزنند. ازاین رو رویکرد واقعی تر این است که به جای ارزش های عددی، از اظهارنظر و برآورد های زبانی استفاده گردد. یعنی فرض شود که نرخ و وزن شاخص ها در این گونه مسائل به وسیله متغیر های زبانی ارزیابی میشوند. اصطلاحات زبانی بیان طبیعی از قضاوت را ارائه میدهند؛این توصیف ها، کاربرد و قابلیت عملی تئوری فازی را در تصمیم گیری های مبتنی بر قضاوت خبرگان نشان میدهند. منطق فازی میتواند در اندازه گیری میزان ابهام مفاهیمی که با قضاوت های ذهنی انسان مرتبط است، مفید واقع شود و در این میان سیستم خبره مبتنی بر استنتاج فازی میتواند در فرایند این ارزیابی بسیار راهگشا باشد.بررسی وضعیت تأمین کنندگان صرفاً بر مبنای تحلیل خبرگان از وضعیت شاخص های هر شرکت تأمین کننده صورت میپذیرد. با توجه به اینکه کلیه شاخص های شرکت های تأمین کننده از درجه اهمیت بالایی برای تصمیم گیری خبرگان برخوردار نیستند، بنابراین در این تحقیق صرفاً شاخص هایی که تأثیر بیشتری در سنجش استراتژیک تأمین کنندگان دارند، فیلتر میگردند و این شاخص های فیلتر شده مبنای طراحی سیستم خبره فازی قرار خواهند گرفت.در این پژوهش سعی میشود تا یک سیستم خبره فازی طراحی گردد که ورودی آن وضعیت شاخص های ارزیابی بوده و میزان مطلوبیت تأمین کنندگان به عنوان خروجی این سیستم در نظر گرفته شود. بنابراین میتوان دانشی که خبرگان سازمان مورد مطالعه بر اساس آن میزان مطلوبیت تأمین کنندگان را به وضعیت شاخص های آنان نسبت میدهند، در قالب قواعد و به عنوان پایگاه دانش استخراج نمود.زنجیره عرضه«هند فیلد» مدیریت زنجیره تأمین را به یکپارچه سازی فعالیت های زنجیره تأمین از طریق بهبود روابط زنجیره ، برای دستیابی به موفقیت رقابتی قابل انکار و مستدام تعریف میکند. (تیموری و دیگران ،1383،ص54). مدیریت زنجیره تأمین عبارت است از فرآیند یکپارچه سازی فعالیت های زنجیره تأمین و نیز جریان های اطلاعاتی مرتبط با آن، از طریق بهبود و هماهنگ سازی فعالیت ها در زنجیره تأمین، تولیدوعرضه محصول. (حسین پور،1386،ص11). مدیریت زنجیره تأمین شامل هماهنگی فعالیت های زنجیره تأمین و جریان های اطلاعاتی مرتبط با آنها از طریق بهبود روابط زنجیره برای دستیابی به مزیت رقابتی قابل اتکا و مستدام میباشد (تیموری و دیگران ،1383،ص55). مدیریت زنجیره تأمین شامل طراحی، نگه داری و عملیات فرآیند زنجیره عرضه برای تأمین رضایت مشتریان نهایی میباشد. (محبی،2005،ص3).در مدیریت زنجیره عرضه، فرآیند تصمیم گیری به گونه ای طراحی میشود که منافع خریدار و تأمین کننده به طور مشترک در آن دیده شده و هدف،تسهیل گردش مواد در سرتاسر زنجیره عرضه میباشد. (کانانا و دیگران،2005،ص). نقش تأمین کنندگان در مدیریت زنجیره تأمین و برون سپاری دارای اهمیت بیشتری میگردد. (آیساویا و دیگران ،2006،ص5)عمده ترین روش ها و مدل های انتخاب تأمین کنندگان در جدول 1 مشخص گردیده اند. بر اساس این جدول عمده روش ها، کمی بوده و در مورد مدل های کیفی مطالعات کمتری انجام گرفته است.1-کارشناس ارشد مدیریت -دانشگاه آزاد اراک2- عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اراک