معماری آمیزه فرهنگ، هنر، هویت

گروه معماری و دکوراسیون:بحث پیرامون معماری، بحثی فراخ و پردامنه است؛ از یک سو فرهنگ به عنوان یکی از عوامل مهم شکل گیری معماری و از دیگر سو سنت قرار دارد که قرین قداست بوده و در عین تفکیک ناپذیری، یکسان نیز نیستند. در اینجا سنت دقیقاً همان مبنای اندیشه زیست انسانی است که با مبانی روحانی ارتباط دارد.همچنین است به کارگیری نمادها و نشان ها که گاه آشکار و گاه پنهان در معماری و به شکل هنر تجلی مییابد.افزون بر این، فردیت خلاق هنرمند معمار است که متأثر از آداب و آیین ها، عناصر بومی را به کار گرفته و به اثر معماری هویت میدهد.اقتصاد، موقعیت جغرافیایی، آب و هوای منطقه ای نیز از دیگر عوامل موثر در به کارگیری تکنیک، تزیین و استفاده از عناصر معماری است. حوادث و رویدادهای بزرگ و کوچک تاریخ را هم نمیتوان از نظر دور داشت، چون ادوار معماری بر اثر رویدادهایی که در نتیجه تعامل یا تعالی فرهنگ ها رخ نموده، رقم خورده است. معماری پیش از اسلام و بعد از اسلام از ادوار بزرگ معماری و ادوار هخامنشی، اشکانی، ساسانی، اوایل اسلامی، تیموری، صفوی، قاجار و معاصر را از ادوار دیگر معماری میتوان برشمرد. در این میان جای بناها و فضاها خالی است که در این مختصر، به آن میپردازیم:تکوین معمارییکی از مهم ترین نیازهای انسان در برخورد با طبیعت، تهیه جان پناه بود و آنجا که انسان جان پناه یافت یا در آن تصرف کرد، الفبای معماری نوشته شد. تداوم حضور در طبیعت، فعالیت انسان را گسترده تر و گسترش فعالیت، دامنه معماری را وسیع تر کرد، تا بدان جا که معماری به شهرسازی توسعه یافت. شهر انسان را ساخت و انسان شهر را گسترش داد، فرهنگ ساخت و ساختارهای اقتصاد، فرهنگ، آموزش و... را بنیان گذاشت، نهادها، نیازمند بناها شدند و بناها بر اساس کاربرد فضاهای تازه پیدا کردند. تعامل، تمدن و تکنولوژی بر شئون زندگی اثر گذارد و ایده های نو پدید آمد، شهرها بازسازی و نوسازی شد، به تبع آن انسان و نیازهایش.بناهابناها در معماری بر اساس نوع کاربرد آن پنج گروه را شامل میشود که عبارت اند از: بناهایی برای سکونت، نظافت، عبادت، تجارت، معابر و راه ها.- بناهای سکونتی خانه، عمارت، کاخ، قلعه و ... را در برمیگیرد- بناهای مرتبط با نظافت، عبارت اند از گرمابه، برکه، استخر، حوض، آب انبار- بناهای عبادتی شامل قبور ائمه، امامزادگان، مساجد، تکایا، حسینیه ها، مصلا، آرامگاه، سقاخانه، مدارس- از بناهای تجارت میتوان حجره، تیمچه، بازار، کاروانسرا و ... را نام برد- معابر و راه ها که عبارت اند از کوی، کوچه، محله، برزن، راه ها و پل ها فضاهاسردر: سردر از فضاهای قابل تأمل در بناهاست، زیرا بر اساس یک اندیشه و جهان بینی ساخته میشود. از همین روی است که سردرها معمولاً در تاریخ ماندگار هستند. دالان: راهرویی باریک که از کوچه و خیابان به بخش مسکونی خانه، یا فضاهای اصلی وارد میشویم؛ دالان در خانه ها برای حفظ محرمیت و در مساجد برای قرار گرفتن فرد در فضای روحانی است.حیاط: یکی از فضاهای مشترک میان بناهای عبادی، مسکونی و تجاری حیاط یا صحن است که معمولاً به شکل مربع یا مستطیل ساخته میشود در وسط حیاط معمولاً حوض ساخته میشود. صحن برای مراسم عبادی است.ایوان: از کهن ترین فضاهای معماری، ایوان است که قدمت آن به دوران قبل از زرتشت میرسد. ایوان ها در خارج و داخل بناهای مسکونی، عبادی و تجاری ساخته میشود. ایوان در تیمچه، بازارهای سنتی و کاروانسرا ساخته میشود که چندمنظوره از آن استفاده میشود.برکه یا آبگیر: جایی است که آب را جمع میکنند و هدف از آن ذخیره آب است، اما در خانه ها برای استحمام و مصارف دیگر آب ذخیره میشد.منار: منار یا مناره یکی از قدیمیترین فضاهای معماری است که از دوران پیش از زرتشت به یادگار مانده، نار به معنی آتش و روشنایی، بر سر مناره ها قرار میدادند تا مسیر راه مشخص باشد. میل یا منار، سازه ای بلند است که معمولاً مقطع دایره شکل دارد و ارتفاع آن به چندین متر میرسد. مناره دارای سه قسمت بن، ساقه و تاج است. عبادتگاه مدرسه و کاروانسراها، دارای مناره بوده اند.گنبد: این فضا نیز قدمتی به بلندای تاریخ ایران دارد. کاخ ها، عمارت ها، زیارتگاه، مساجد، خیمه ها، خانقاه، مدارس و دیگر مکان های مهم از گنبد استفاده میکرده اند، گنبد سلطانیه زنجان سومین گنبد آجری بزرگ جهان است.