تعاریف مندرج در شرایط عمومی پیمان

اسماعیل هریسی*ماده 1 شرایط عمومی پیمان میگوید: «کلمات یا عبارت های زیر، در هر جای این شرایط عمومی یا سایر اسناد پیمان، دارای معانی تشریح شده در زیرهستند. این معانی، برحسب مورد میتوانند به مفهوم مفرد یا جمع، به کار روند»: سپس 35 واژه و عبارت را در ذیل ماده مذکور در 35 بند تعریف میکند.گاهی در برخی قوانین نیز واژه هایی از طرف قانون گذار تعریف میشود. این تعاریف بسیار سودمند و مال اندیشانه است، زیرا قانون نیز یک قرارداد فراگیر اجتماعی است که کلمات آن باید در چارچوب همان قانون شناسایی و تعریف شوند.آن چه در ماده 1 پیمان EPC و در 35 بند تعریف شده، یک تعریف کاملاً قراردادی است. تعریف واژه ها در قرارداد حائز اهمیت فراوانی است و میتوان در آینده جلوی بسیاری از تفاسیر و تعابیر گوناگون را بگیرد.کلمات میتوانند به گونه های مختلف تعریف شوند که آنها را ذیلاً بررسی میکنیم: 1- تعریف عرفی- تعریفی است که عرف بدون هر ملاحظه ای و صرفاً بر اساس نیاز خود، مفهومی که عموم مردم از آن استنباط میکنند، به کار میبرد. اما چون عرف از لحاظ زمان و مکان قابل تغییر است معانی و تعاریف عرفی نیز ممکن است تدریجاً تعاریف سابق خود را ازدست داده و به صورت کشدار و ارتجاعی معنی شوند. در این صورت هرگاه برخی از واژه های قرارداد در خود قرارداد تعریف نشود ممکن است در صورت حدوث اختلاف برای طرفین و مرجع حل اختلاف مشکل ساز شود و ایجاد سردرگمی نماید. پس بعضی از واژه های مهم و کلیدی باید در قرارداد تعریف شوند تا چارچوب معانی آنها قبلاً تعیین گردد.البته عرف بعد از قانون مهم ترین منبع حقوق است. جایی که قانون راجع به امری سکوت کند یا اجمال و ابهام داشته باشد، حقوقدان باید به عرف رجوع کند تا معنای آن موضوع را از عرف بیابد. منتها همان طوری که گفته شد هرگاه واژه ها و موضوع ها در قانون یا قرارداد به طور دقیق تعریف شوند، دیگر نیازی برای یافتن معنی آن در عرف وجود ندارد و از همان منبع اولیه حقوق (یعنی قانون) بدون تعابیر موسع و کشدار میتوان مفهوم آن واژه را درک کرد.2- تعریف علمی- در محافل آکادمیک و مراکز علمی نیز ممکن است با توجه به موضوع هر علم، واژه ها و اصطلاحات تعریف شوند که متناسب با موضوع و اهداف آن دانش به خصوص باشد. این تعاریف نیز در قرارداد نمیتواند مبنای درستی داشته باشند، زیرا اولاً دانش ها در رشته های مختلف، متفاوت اند و ثانیاً در قرارداد بعضی از کلمات ممکن است خارج از تعاریف علمی مورد نظر طرفین باشند. لذا تعریف واژه های مهم در قرارداد باید بدون مدنظر قرار دادن تعاریف علمی آنها ارائه شوند.3- تعریف قراردادی- برای اجتناب از تعاریف دلخواه از سوی هر یک از دو طرف قرارداد، بهترین راه تعریف واژگانی است که محتمل است در آینده مورد مناقشه طرفین قرار گیرد. در این صورت به منظور گریز از برداشت های متفاوت از برخی واژگان، طرف های قرارداد باید چارچوب مفهومی آن را تعیین کنند تا به هنگام حدوث اختلاف، طرفین و مرجع حل اختلاف به راحتی بتواند مفهوم آن واژگان را استنباط کند.تعریف واژگان در ابتدای قراردادها روش نوینی است که پیش تر بدان کمتر اهمیت داده میشد اما اخیراً با تأسی از قراردادهای خارجی و تجارب بین المللی، تعریف کلمات در آغاز قرارداد امری لازم و مهم شمرده میشود تا ازیک طرف در نوشتن سایر مواد قرارداد اختصار امر رعایت و از طرف دیگر واژگان مفهوم قراردادی خود را حفظ کنند.این پدیده به قوانین جدید نیز رسوخ پیداکرده و قانون به عنوان یک قرارداد اجتماعی واژگان خاص خود را در ابتدای امر تعریف میکند. به هرحال این کار پسندیده ای است که میتواند مناقشات حقوقی را به حداقل برساند. * وکیل پایه یک دادگستری