ارزیابی استراتژیک پیمانکاران پروژه های عمرانی

ارزیابی استراتژیک پیمانکاران پروژه های عمرانی شهری، عنوان مقاله ای پژوهشی در حوزه مدیریت است که با استفاده از سیستم خبره فازی و مطالعه موردی شهرداری منطقه 15 تهران تهیه شده و در آن مدیریت زنجیره تأمین به عنوان یک رویکرد یکپارچه مورد مطالعه قرار گرفته است. قسمت اول از این مقاله به داده های عددی و زبانی، افزایش کیفیت ، اعتمادسازی میان پیمانکار و کارفرما، و مهم ترین مأموریت های مدیریت شهری پرداخت و نظریه «هند فیلد» را مورد بررسی قرارداد.اکنون، در دومین و آخرین قسمت به مراحل فرایند استنتاج فازی، متغیرهای ورودی، عملگرهای فازی، اعمال روش دلالت، تجمیع متغیرهای خروجی و غیر فازی سازی، ونیز برنامه ریزی عرضه و تقاضا، پیمانکاری و میزان مطلوبیت میپردازد: علیرضا زارعی1 ، حبیب اله جوانمرد2 سیستم های خبره فازی علاوه بر استاندارد های اجرایی دریک سیستم های خبره معمولی، از داده های فازی، قواعد فازی و استنتاج فازی استفاده مینمایند (Pourdarab,2010). سیستم های استنتاج فازی (FIS) ابزار های بسیار خوبی برای تقریب در دنیای غیرخطی به شمار میآیند. این سیستم ها برای اداره نمودن داده های تجربی و نیز دانش قبلی برای حل مسائل ناشناخته ، مناسب هستند. دانشی که به صورت قوانین استنباطی زبانی بیان میگردند و این قوانین به شکل«اگر آنگاه» میباشند که قسمت های مقدم و قسمت های نتیجه از مجموعه های فازی به جای اعداد قطعی و کلاسیک استفاده مینمایند. استدلال فازی در این سیستم به استفاده از برنامه های کامپیوتری اتلاق میگردد که به اجرای استنتاجی شبیه آنچه انسان ها به طور روزانه انجام میدهند، میپردازد. ( Iyatomi,2004). سیستم های فازی استنتاج میتواند دانش و تجربه انسان متخصص را با استفاده از قواعد استنتاج فازی ارائه شده به شکل «اگر، آنگاه» بیان کنند. فرایند استنتاج فازی دارای پنج مرحله است : فازی نمودن متغیرهای ورودی، به کارگیری عملگرهای فازی، اعمال روش دلالت، تجمیع تمام متغیرهای خروجی و غیر فازی سازی. به منظور به دست آوردن یک FIS خوب لازم است که محققان دامنه دانش را در تصرف خود داشته باشند. این دانش که در شکل نمادین بیان میشود، باید کامل، درست و سازگار باشد (Iyatomi,2004).پس از مکانیسم استنتاج فازی، خروجی میتواند یک مجموعه فازی و یا یک مجموعه دقیق از ویژگی های معین باشد. استنتاج فازی نتایج را از پایگاه دانش موجود استدلال مینماید. 1) اساس مفهوم فازی : این شامل اصطلاحات و گزاره های مربوط به بیان زبانی میباشد. اصطلاحات در حوزه مجموعه فازی، شامل بسیاری از ارزش های از پیش تعریف شده معین است که توسط گزاره ها،علامت گذاری شده اند. 2) اساس گزاره فازی : توابع عضویت منتج میشوند به گزاره فازی، که از اساس مفهوم فازی استدلال شده است. انواع متعددی از توابع عضویت، از جمله مثل S شکل،Z شکل، P شکل، تعریف پذیر به آسانی با معادلات و پارامترها قابل تعریف میباشند. (Juang,2007)سیستم استنتاج فازی (FIS) استدلال فازی و سیستم های خبره مبتنی بر قانون را ترکیب مینماید. انواع مختلفی از سیستم های فازی معرفیشده وجود دارد. سیستم های فازی Mamdani و سیستم فازی TSK دو نوع از سیستم های فازی هستند که به طور معمول در ادبیات مورد استفاده است و هر کدام به طرق مختلف دانش را ارائه و نمایش میدهند. و سیستم فازی TSK )-Sugeno KangTakagi)برای توسعه یک رویکرد سیستماتیک برای تولید قوانین فازی از یک مجموعه مشخص از داده های ورودی- خروجی پیشنهاد گردید .( Haji, 2009). روش تجزیه وتحلیل عددی از سیستم فازی برای اولین بار توسط Takagi و Sugeno ارائه شد و پس از آن بسیاری از مطالعات در این خصوص انجام شده است( Juang,2007)پایه سیستم استنتاج فازی Takagi Sugeno یک شمای استنتاجی است که در آن نتیجه گیری از یک قاعده فازی توسط وزن ترکیب خطی وزین شده از ورودی های قطعی تشکیل شده است تا از یک مجموعه فازی و قوانین ساختاری به شرح زیر دارند :1) if x is A1 and y is B1, then z1 = p1x + q1y + r1که در آن p1، q1، و rپارامترهای خطی هستند. کنترلر های فازی TSK، معمولاً نیاز به تعداد کمی قانون دارند، زیرا خروجی آنها قبلاً یک تابع خطی از ورودیها ست تا یک مجموعه فازی ثابت(Takagi,1985).سیستم فازی Mamdani به عنوان اولین تلاش برای کنترل یک موتور بخار و ترکیب دیگ بخار پیشنهاد شد که توسط مجموعه ای از قوانین زبانی کنترل از اپراتورهای مجرب انسان اخذ شده بود. قوانین در سیستم های فازی Mamdani شبیه مورد ذیل میباشند: 2) If x1 is A1 AND/OR x2 is A2 Then y is B1 به طوریکه A1، A2 و B1 مجموعه های فازی هستند.مجموعه فازی از تجمیع قوانین به دست میآید. نتایج توسط تکنیک های غیر فازی سازی مانند مرکز ثقل،حداکثر تابع عضویت، مین-ماکس و متوسط وزین، غیر فازی میگردند. روش مرکز ثقل بسیار معروف میباشد که در این روش، مرکز جرم، یک مقدار قطعی را نتیجه میدهد. در این روش، مقدار غیر فازی شده مجموعه فازی A توسط فرمول (3)محاسبه میشود: d(A)= 3) با توجه به مسئله ما که در آن شرایط مختلف ممکن برای پارامترها به صورت مجموعه های فازی بیان میشوند، استفاده از سیستم های فازی Mamdani با توجه به این واقعیت است که قوانین فازی، دانش کارشناس خبره را بیان مینماید و مزیت آن استفاده از مجموعه های فازی در قسمت های مقدم میباشد، درحالیکه در سیستم های فازی TSK، نتایج در قالب یک تابع قطعی بیان شده اند .( Haji, 2009).برای تعیین شاخص های تأثیرگذار در برون سپاری پروژه ها، با توجه به مطالعات انجام گرفته در ادبیات تحقیق شاخص های زیادی بیان گردیده بود. با توجه به تعداد معیارهای پیشنهادی و عدم کاربردی بودن همه آنها در وضعیت ایران، درصدد پالایش و طبقه بندی این معیارها بر آمدیم تا تحقیق، سازگاری بیشتری با محیط ایران و سازمان مورد مطالعه داشته باشد. پس از غربال سازی معیارهای پیشنهادی با استفاده از نظرسنجی که توسط متخصصین و کارشناسان مربوطه تکمیل شد و تحلیل آماری، تعداد 8 شاخص به عنوان اصلیترین شاخص شناسایی شدند. این شاخص ها به عنوان ورودی های سیستم خبره تلقی میشوند و وضعیت مطلوبیت پیمانکار به عنوان متغیر خروجی در نظر گرفته میشود.ازآنجاکه کارشناسان متغیرها را با مقادیر کلامی مورد توجه قرار میدهند بنابراین میتوان با توجه به مقادیر کلامی هر متغیر و چند قانون که بیان کننده چند وضعیت موجود در خصوص تصمیم گیری میباشد، با کمک سیستم خبره فازی ممدانی کلیه حالت هایی را که برای هر پیمانکار وجود دارد را از مدل ایجادشده استخراج نمود. برای پوشش دادن این موضوع، سیستم خبره فازی ممدانی به عنوان راه حل مناسب انتخاب شد.گام های صورت گرفته در این فاز تحقیق به صورت زیر میباشند:1- شاخص های اصلی، به عنوان ورودی مدل سیستم خبره فازی و وضعیت مطلوبیت پیمانکار به عنوان خروجی مدل تعیین میگردند 2- تعیین توابع عضویت برای متغیرهای ورودی و خروجی بر اساس متغیرهای کلامی و از طریق نظرات خبرگان.مشخصات توابع عضویت هر متغیر که طبق نظر خبرگان میباشد در جداول 4 و5 نشان داده شده است3- اخذ قوانین از خبرگان در 15حالت مختلف برای ارتباط متغیرهای ورودی و خروجی 4- پیاده سازی سیستم خبره فازی ممدانی با استفاده از نرم افزارMATLABحال ابتدا مراحل سیستم خبره فازی ممدانی بر اساس توابع عضویت هر یک از متغیرهای ورودی و متغیر خروجی انجام گردید و بر اساس 20 قانون که از نظرات خبرگان استخراج شده است، مدل سیستم خبره فازی ممدانی طراحی شد.5-استفاده از سیستم طراحیشده برای تعیین مطلوبیت پیمانکاران در شهرداری بر حسب وضعیت متغیرهای ورودیدر این مرحله نهایی، با در دست داشتن وضعیت 8 متغیر ورودی برای 5 پیمانکار نمونه، بر اساس سیستم خبره فازی ممدانی، میتوان سطح مطلوبیت هر پیمانکار را تعیین نمود. بنابراین مدل سیستم خبره فازی ممدانی برای پیمانکار دوم بیشترین میزان مطلوبیت را نشان میدهد که احتمال بستن قرارداد با آن برای پروژه های عمرانی شهرداری بیشتر میباشد. 1-کارشناس ارشد مدیریت -دانشگاه آزاد اراک2- عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اراک