اهمیت رنگ در ادراک فضای شهری

علی اکبر عندلیب* رنگ یک انعکاس مرئی است که در اثر عبور یا انتشار یا بازتاب ترکیب رنگ ها توسط اشیا به وجود میآید. هر رنگ محصول بازتاب محدوده ای از طیف نور سفید به چشم ماست. به طور مثال همه رنگ های طیف نور سفید پس از تابیدن به گل سرخ جذب میشوند به جز رنگ قرمز که به سوی چشم ما منعکس میشود. رنگ ها در نور به وجود میآیند، نور خورشید بیرنگ است و رنگین کمان نشان میدهد که تمام رنگ ها در نور سفید وجود دارند.اصول و مبانی رنگ شناسی در معماری و شهرسازییکی از عواملی که میتواند نقش بسزایی در درک هرچه بهتر فضاهای شهری داشته باشد ” رنگ ” است. رنگ ها قادرند فضاهای بیمعنی را تبدیل به فضاهای معنادار کرده و سبب خوانایی شهرها و حتی محلات شهری گردند و احساس خوشایند و مطلوبی از شهر را در شهروندان ایجاد نمایند که این امر سبب احساس تعلق به شهر و تقویت هویت شهری و حتی محلی در شهروندان میگردد.بسیاری از رنگ ها چنان با قراردادهای اجتماعی و ادراک های فرهنگی ما الفت گرفته اند که مفهوم کار و فعالیت های روزمره و مختلف را به ما میشناسانند. رنگ ها با قراردادها و مفاهیم ویژه شان آن چنان در زندگی ما رسوخ کرده اند که بدون آنها قادر به کار و فعالیت های خود نیستیم! رنگ ها میتوانند به شیوه های مختلف تأثیراتی بنیادین در زندگی بشری بر جای گذارند که از جمله مهم ترین آنها میتوان به تأثیر آنها بر احساسات اشاره کرد. جهانی که انسان در آن زندگی میکند، متشکل از هزاران رنگ و تونالیته های مختلفی است که موجودات و اشیا را برای ما جذاب تر و حتی به گونه ای معنوی و عمیق تر نشان میدهند. هر کدام به سبب ویژگی های شیمیایی و روانشناسانه ای که دارا هستند، منبع مهمی از انرژی، در جهت فزونی سلامت و نشاط روح و روان در انسان ها به شمار می روند.رنگ های متفاوت هر کدام دارای یک اثر روانی روی بیننده هستند که این اثر تابع سه عامل است:1-مکانی که رنگ در آن به کار رفته است2-فرهنگ (یعنی واحدهای قیاس ذهنی که در هر جا به گونه ای اعتبار دارند)3-عوامل اجتماعی-روانیجهانی تک رنگ با تونالیته های محدود را، با طبیعت اطراف خویش مقایسه کنید و یا خود را ساکن شهری سیاه وسفید بدانید، بدون هیچ کنتراست و هیجانی. معنای زندگی تغییریافته و سردی و مردگی بر همه جا حاکم میشود. فضایی بیروح و عاری از هر جنب و جوشی که تشنه جرعه ای رنگ است. مسئله رنگ به سبب تأثیرات مهم روانشناسانه اش، در مقوله شهر و فضاهای معماری امری مهم به شمار می رود، تا آنجا که تخصصی با عنوان رنگ بندی و رنگ شناسی فضاهای شهری در بین هنرمندان مطرح شده است.*کارشناس ساختمان دادگستری