جامعه نیازمند معمار زن است

تعداد زنان در معماری، جز در بعضی موارد استثنایی، در طول سالیان متمادی همواره کمتر بوده است. تا پایان قرن 19 میلادی زنان عملاً هیچ نقشی در این زمینه بازینکردند. در پایان قرن 19م بعضی مدارس معماری در اروپا (در ابتدا فنلاند) شروع به پذیرفتن زنان در برنامه های آموزشیشان کردند. تنها در سال های اخیر زنان با چند حرکت برجسته شامل دو جایزه پرتیزکر به رسمیت شناخته شدند. باوجود اینکه 40 درصد فارغ التحصیلان معماری در غرب زن هستند، تنها حدود 12 درصد برای مجوز کار درس میخوانند. معماری، پیش از اینکه میان زنان و مردان تقسیم شود تا به هر یک سهمی ویژه برسد، آموزش داده میشود، به بحث و تبادل نظر ارزشی و هنری گذاشته میشود و به اعماق پایان نامه ها می رود، اما آیا زنان معمار داده های تکنولوژیک مدرن، یافته های تجربی جدید یا نظریه های نو را به دنیای معماری آورده اند که بر مبنای آنها بتوان به تعریفی نو رسید.فرشید موسوی، سیمین و مژگان حریری و نسرین سراجی از جمله زنانی هستند که در عرصه معماری در سطح جهان خوش درخشیده اند، لیکن آیا همه زنانی که در ایران به تحصیل و کار در رشته معماری پرداخته اند، توانسته اند به واسطه آثار خود در سطح ملی، منطقه ای و یا جهانی مطرح باشند و آیا نظام آموزشی، نظام کار حرفه ای و وضعیت اجتماعی فرهنگی ایران توانسته است امکان حضور مؤثر زنان در بخش های مختلف رشته معماری را فراهم کند یا اینکه شرایط به گونه ای است که امکان حضور برابر زنان معمار با مردان در سطح جامعه به وجود نیامده است. در خصوص زنان و جایگاه آنان در معماری با چند معمار زن گفتگو کرده ایم که خواند آن خالی از لطف نیستمعماری مرد و زن نمیشناسددکترآزاده شاهچراغی معمار و استادیار دانشگاه علوم و تحقیقات تهران در مورد زنان و جایگاه آنان در معماری به خبرنگار ما گفت: معمار بودن (یا به نوعی تلاش برای معمار شدن) به تنهایی کار زنانه یا مردانه ای نیست بلکه یک حرفه، هنر و یک علم است و مانند هر حرفه، هنر یا علم دیگری مرد و زن نمیشناسد. اما چندجانبه است و دشوار! زن معمار باید وارد میدانی شود که هر روز در آن دست کم سه برابر همتای معمار مرد، بکوشد تا بتواند همتراز وی باشد. این خوب است یا بد، نمیدانم اما اگر حاصل و نتیجه کار هر دو یکی باشد، پس این همه تلاش برای چیست؟ چند ماه پیش از تولد فرزندم، ناچار شدم سری به کارگاه ساختمانی بزنم و با اینکه (متأسفانه) محیط ایمن نبود، روی پل موقت چند باری تردد کنم، اینجا معمار بودم یا مادر؟ متأسفانه معمار! چرا چنین ترجیحی دادم؟ شاید چون فرصت اجرا برای زن معمار کم تر از همتای مرد وی است!نظام آموزشی معماری نواقص زیادی دارد سارا پیشدادی، کارشناس ارشد معماری در پاسخ به این سؤال که چگونه شرایط فرهنگی جامعه را برای پذیرش زن معمار آماده کنیم به خبرنگار پیام ساختمان گفت: باید دید فرهنگی جامعه را تغییر داد . در جامعه کنونی ما بسیاری از خانواده ها دخترانشان را که در رشته معماری تحصیل میکنند ،جدی نمیگیرند . اگرچه نظام آموزشی معماری در کشور ما نقص هایی دارد اما بعد فرهنگی آسیب های بیشتری وارد میکند. در یک کلاس درس 20 نفری از دانشجویان که شامل 14 زن است برای تحقیق و تفحص و مطالعه سایت ها و مکان ها در خارج از تهران فقط 2 تا 3 زن متقاضی یافت میشود دلیل عمده آن همان دید فرهنگی است که گفته شد و این به طور حتم بر آموزش زن معمار ضربه میزند. از طرفی وقتی زنان وارد کار حرفه ای میشوند آن قدر که آقایان استقلال دارند آنها ندارند. در ضمن برخی کارفرمایان حاضرند با معمار مرد کار کنند اما با معمار زن کار نکنند ، مگر اینکه واسطه هایی در بین باشد.شرایط یکسانی وجود ندارد دکتر مزین دهباشی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تهران در پاسخ به این سؤال که فکر میکنید در عرصه معماری چه عواملی مانع رشد زنان میشود، گفت: در عرصه معماری و شهرسازی نگرشی هست که بر اساس آن اعتقاددارند مردان تواناتر و بهتر از زنان در امر شهرسازی هستنددرصورتیکه یک معمار مرد برای هدایت یک پروژه زمان کمی صرف میکند، زن ازیک طرف باید توانایی خود را اثبات نموده و پروژه ای را هدایت کند که به او محول شده است. در کنار این عوامل مشکلات خانواده نیز وجود دارد. دهباشی در پاسخ به این سؤال که به عنوان یک زن معمار مشکلات صنفی زنان معمار چیست؟ گفت: مشکلات صنفی زنان معمار باز به همان مشکل فرهنگی برمیگردد و نوع نگرش حاکم بر جامعه. به عنوان مثال یک زن معمار که مدیر یک پروژه است، ابتدا باید مدیر بودنش را به همکاران آقا در آن مجموعه بقبولاند که من مدیر هستم و تصمیم گیرنده من هستم. بخش دیگر مشکل هم به ارتباط در کار حرفه ای زن معمار برمیگردد، خانمی که در یک پروژه بزرگ و حرفه ای شرکت میکند باید حتماً ارتباط گسترده اجتماعی برقرار کند که برای خانم تقریباً مشکل است. خانم معمار باید ملاحظه خیلی موارد را بکند که مرد معمار ملاحظات را ندارد. البته مشکل صنفی زنان مدیر پروژه ای بود، در سطوح غیر مدیریتی هم شرایط یکسانی وجود ندارد، شرایط دستمزد خانم ها و آقایان یکسان نیست، در خیلی از موارد دستمزد خانم ها کمتر از آقایان است و خانم ها هم عقب نشینی میکنند.زنان توانایی انجام کارهای بزرگ را دارند سپیده قریشی،کارشناس ارشد معماری در مورد این سؤال که رسیدن زنان معمار به جایگاه واقعیشان در عرصه شهرسازی نیازمند چه ساز و کارهایی است، گفت: زنان معمار نیازمند حمایت همه جانبه از سوی جامعه و مسئولین هستند.وی افزود: شهرداریها و سازمان های فعال عرصه ساخت وساز در انتخاب معمار یا مهندس سازه کم به یاد زنان موفق معمار میافتند زیرا به راحتی باور ندارند یک زن معمار توانا است.در چند سال اخیر تنها یک بار اسم یک زن معمار به عنوان مدیر پروژه عنوان شد که آن هم زاها حدید بود که البته ایرانی نیز نیست.ما باید راه های طولانی را برای اثبات خودمان طی کنیم زنان معمار نیازمند تشکیل کانون ، همایش ها و گردهماییهایی هستند تا دیدگاه ها را تغییر دهند زنان معمار ثابت کرده اند توانایی انجام کارهای بزرگ را دارند.جامعه نیازمند معمار زن است ستاره بنیادی، کارشناس ارشد معماری در پاسخ به این سؤال که با توجه به دقت و ظرافت خانم ها، حضور معماران زن تا چه اندازه میتواند در زیباسازی فضای شهر نقش داشته باشند، گفت: اگر در کنار آقایان از بانوان معمار توانا بهره ببریم شهر ما زیبا تر خواهد شد .یک جامعه نیازمند معمار زن است به همان نسبت که نیازمند معمار مرد است .سخن آخر معماری و شهرسازی از جمله شغل هایی باقابلیت های بسیار است که زنان توجه خاص به آن دارند ولی تاکنون در این عرصه نتوانسته اند موفقیت چشمگیری داشته باشند. امید است با تلاش های مسئولان امر ،هم در عرصه فرهنگ و هم آموزش، برنامه ریزان کشوری نیروی بالقوه زنان را لحاظ کنند تا آنها هم بتوانند گام به گام مردان در این راه به کشور خدمت کنند چرا که قابلیت های آنها در عرصه های گوناگون به منصه ظهور رسیده است و زن ایرانی میتواند در عرصه معماری و شهرسازی نیز موفق باشد البته در این راه مشکلات هست ولی زنان باید توانایی خود را اثبات کنند.