نام مهندس معماری را غصب کرده اند

روز پنجم اسفندماه هر سال به مناسبت بزرگداشت دانشمند ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی روز مهندسی نام گرفته است.واژه مهندس به معنای اندازه گیر، شمارگر ، هندسه دان ، مساح ، معمار ، طراح و دانای عملی به کار رفته است که بیشتر آنها در فرهنگنامه ها و لغت نامه ها درج شده است. در لغتنامه دهخدا تحت معانی واژه مهندس ، معمار و متخصص ساختمان آمده است. مهندسی توانایی انسان(مهندس) در انتخاب ، طراحی ، برنامه ریزی ، راهبری ، آینده سازی و نو آوری است که در ساخت، تولید ، دوباره سازی و نگهداری دستگاه ها، ابزارگان ، ابزارها ، بناها ، راه ها و کلیه نیازهای ابزاری جوامع انسانی با استفاده و دگرگون سازی طبیعت بهره گیری از مواد و انرژی با پشتوانه دانایی از علوم تجربی و انسانی و با توجه به محیط زیست و در راستای منافع جامع جهانی انجام میگیرد.به مناسبت روز مهندس با ، معمار و پژوهشگر گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.پیام ساختمان: اصلیترین چالش های مهندسان معمار چیست؟اگر منظورتان چه چیزی هست؟باشد، باید بگویم؛ متأسفانه اغلب کسانی که این روزها نام مهندس معماری را به ناحق غصب کرده اند، یا گرایش و تمایل شدید به بخش فنی و اقتصادی ساختمان پیدا کرده اند و یا به هزینه کمتر، قیمت بالاتر و در نتیجه سود و مشتری بیشتر فکر میکنند. این افراد به هیچ سفارش سودآوری نه نمیگویند، اگر چه به هیچ یک از باورهایشان نزدیک نباشد. میخواهند به هر قیمتی که باشد بارشان را ببندند.اینان فلسفه نمیدانند، رابطه ای با تعهد فردی و اجتماعی ندارند،با فرهنگ و ریشه های فرهنگی بیگانه اند و تمام استعدادشان در لیست کوتاهی از نمرات دانشگاهی خلاصه میشود. این گروه غیر از خودخواهی های کوته بینانه نمیتوانند دغدغه های مهم و عمیقی داشته باشند که بتوان از ارج چالش هایشان صحبت کرد. پیام ساختمان: اگر منظور چه چیزی باید باشد؟چی؟ اما اگر منظور چه چیزی باشد؟ است ، باید بگویم؛ مهندسان معمار باید به مسئولیت های اجتماعی و فرهنگی خودشان توجه داشته باشند زیرا معماری مستقیماً بر فرهنگ و ساختار فرهنگی جامعه و بر کیفیت زیستی جامعه تأثیر میگذارد. بخش قابل اعتنایی از مکارم اخلاق اجتماعی، سلامت روانی، سلامت جانی و... جامعه در گرو عملکرد معماری و شهرسازی است. معمار باید به این تأثیرات واقف بوده و با شناخت عمیق از جامعه و آرمان های انسانی بداند که مسیر یا هدف غایی جامعه سالم کجاست. باید بداند روش های رسیدن و موانع احتمالی چیست. معمار، به نوعی مصلح اجتماعی است که به ابزار قدرتمند معماری مجهز است و لازم است قدر و منزلت و مسئولیت های اجتماعی خود را ـ بیشتر از سود و زیان شخصی ـ بشناسد و به آن پایبند باشد. به ویژه آنکه ماندگاری اثر این مصلح اجتماعی، فراتر از زمان معاصر است. چنین اگر باشد موضوعاتی مثل؛ چه بسازیم؟ چرا بسازیم؟ کجا بسازیم؟ کی بسازیم؟ چگونه بسازیم؟ و... معنای دیگری پیدا میکند.پیام ساختمان: انتظار شما از مسئولان برای ارتقای حرفه مهندسان معمار چیست؟مهندسی بدون امضاء و دور از پاسخگویی و مسئولیت پذیری، از پس آوردها و دست آوردهای نهادهای مرتبط و به ویژه نظام و سازمان های حرفه ای مهندسی و معماری در دهه های اخیر بوده است. (البته منظورم از امضاء؛ هویت معمارانه است نه حق امضای تفویضی.) در نظام ارگانیک نظارت سنتی، هر بنایی با بانی، سازنده و معمار آن شناخته میشد. اگر کالبد یک ساختمان برای اهالی مزاحمت ایجاد میکرد یا طراحی آن موجب نزول کیفیات زیستی و زیبایی شناخته میشد و... نگاه ها متوجه سازندگان بنا بود و ایشان تا آخر عمر پاسخگوی مستقیم اقدامات معمارانه و مهندسی خود شناخته میشدند. این دقت و حساسیت تا جایی بود که بعد از سال ها هم، کوچک ترین ایراد بنا به نام سازندگان آن تمام میشد. پس نه راهی مسدود میشد،نه فاضلابی بیسبب به کوچه میریخت، نه ساختار بدنه شهری مخدوش میشد، نه پنجره ای مشرف بر حیاطی بود، نه در مصالح کم فروشی میشد و نه استادی، زینتی را فدای دشواری و کج سلیقگی پیمانکار و صاحب کار میکرد. ضمن اینکه سرعت ساخت وساز، نفس اندیشه را نمیگرفت اما امروزه این مسئولیت پذیری به چند ماده قانونی و چند برگ نامه و مجوز اداری و حق امضای حقوقی واگذار شده است. وجدان ها به بهانه اجازه نامه های کتبی بار از شانه بر میدارند و به اتکای همین مجوزها به صحت اقدامات خود اطمینان نشان میدهند و هر اعتراضی را، با عرضه نامه ممهور نهادی، ساکت میکنند. در میان عامه مردم؛ کسی نمیداند این بنا و ساختمان کار کدام طراح و معمار است. اصلاً این مالکیت معنوی اهمیتش را از دست داده است. هر مسئولیتی با تحویل کلید تمام میشود. بنابراین مسئولان باید یا معادل قدرتمندی برای نظام نظارت سنتی پیدا کنند و یا با عزم و تلاش تازه ـ و پرهیز از اولویت های سودجویانه ساخت وساز ـ بخشی از همان حساسیتهای عمومی و شیوه های مسئولیت پذیری گذشته را احیاء کنند. وقتی میشود پنهان و بینام ونشان، با اتکا به مدارک تحصیلی و اداری و مجوز و...، هر چیز بیهویت و بیکیفیتی را در شهر ساخت و رفت، تجارت غریبی به نام خریدوفروش برگه های مهندسی رونق پیدا میکند. مجموعه مهندسی معماری، شبکه مجازی اینترنت نیست که هر کس با هویتی جعلی و یا قابل خریدوفروش وارد آن شود و به استناد هویت حقوقی ساختگی و مخدوش، بی ترس از طعنه و نقد و یا هر شماتت اجتماعی و حرفه ای، بسازد و بگذرد. فرهنگ من مجوز دارم پس عملکردم بدون نقص و غیرقابل اعتراض است یا باید از سایه حمایت مسئولان و ادارات خارج شود و یا باید این مجوزها معادل خواسته های یک جامعه انسانی، فرهیخته، سالم و رو به رشد باشد.پیام ساختمان:پیام شما به مهندسان به مناسبت روز مهندسی چیست؟مهندسان این افتخار را دارند که ذره ای از چرخه عظیم فرکتال جهانی و خلقت شگفت آن باشند. شراکت با این صفت حق تعالی، فراتر از آن است که به معماری و مهندسی معماری تنها به عنوان یک شغل و منبع درآمد نگاه کنیم. خلقت، شغل نیست. سرود عاشقانه ای است برای آدمی و زندگی در دنیایی بهتر.