چهار متهم اصلی حوادث ساختمانی

در خیابان شریعتی پروژه ای با مساحتی عظیم در حال ساخت است. کارگران در سقف این پروژه بدون رعایت مسائل ایمنی و فاقد لباس و کلاه ایمنی، کپسول گازی که یک سر آن متصل به شلنگی است را با خود در سقف شیب دار میکشند و با حرارت آتش ایزوگام میکنند. تماشای این صحنه زمانی حیرت آورتر میشود که مدیر پروژه، چندین مهندس و سرکارگر هم در کنار آنها مشاهده میشود.اینکه کارگران کارگاه های ساختمانی باید مجهز به کلاه و کفش ایمنی باشند و بسته به شرایط و نوع کار، سایر وسایل حفاظت فردی همچون دستکش، ماسک، کمربند و طناب نجات نیز مطابق ضوابط آئین نامه مربوط باید در اختیار آنها قرار داده شود ؛نکته ای که عدم رعایت آن در تمامی پروژه های در حال ساخت از چشم هیچ کس پنهان نیست. بعضاً شهروندانی را مشاهده میکنید که با ترس و نگرانی شاهد آویزان شدن کارگری از داربست ها یا لبه سقف با لباسی مندرس و کفش هایی بزرگ تر از اندازه پا هستند که هر آن احتمال لغزش و سقوط آنها وجود دارد! 321 هزار مورد مرگ ناشی از تلفات شغلیاصول جدید فنی و مهندسی و رعایت کامل ایمنی در دنیا توانسته خطرات و حوادث محیط کار و صدماتی را که در گذشته در حین ساخت وساز مهندسان و کارگران را بیبهره نمیگذاشت به حداقل برساند، اما اکنون علیرغم به روز شدن روش صحیح پیشگیری، این صنعت مهم همچنان در رعایت اصول فنی و مهندسی از استانداردهای جهانی عقب است. بر اساس آخرین برآوردهای سازمان بین المللی کار در سال 2013، علت عمده مرگ ومیر های مرتبط با کار در سرتاسر جهان بیماریهای شغلی هستند و از 2,34 میلیون تلفات شغلی در هر سال تنها 321 هزار مورد آن مربوط به حوادث شغلی است. همچنین .2,02 میلیون مرگ باقیمانده به دلیل انواع مختلفی از بیماریهای مرتبط با کار رخ میدهد به طوری که روزانه به طور متوسط بیش از 5 هزار و 500 مرگ در دنیا به علت بیماریهای شغلی رخ میدهد.آمار عجیب حوادث ساختمانیمطابق آمار مسئولان، حدود 46 درصد از حوادث را صنعت ساخت وساز کشور به خود اختصاص داده است! این رقم آمار خوبی نیست و مهم ترین علل آن نیز برخوردار نبودن از آموزش ایمنی و مهارت، نبود نظارت و امکانات و عدم استفاده کارگران ساختمانی از وسایل حفاظتی است. به طور کلی کم توجهی به مسائل H.S.E (ایمنی، بهداشت، محیط زیست) در پروژه ها موضوعی کاملاً کمرنگ است. عدم نظارت کارفرما به نحوه فعالیت کارگاه یا سهل انگاری در مقابل بیاحتیاطی کارگران، دستگاه های بدون حفاظ یا دارای نقص فنی موضوعاتی است که باید برای هر کدام از آنها برنامه ریزی کرد.متهم ردیف اولدر این بین مسئولان وزارت راه و شهرسازی، عدم توجه کافی مهندسان و شرکت های پیمانکاری به اصول بهداشت، ایمنی و محیط زیست و کارگران فاقد آموزش را دلیل اصلی این اتفاقات میدانند و مدام تاکید میکنند؛ برگزاری همایش ها، کارگاه های آموزشی و فرهنگ سازی این آمار را کاهش میدهد. متهم ردیف دوممهندسان و کارفرماها نیز سهل انگاری کارگران و نداشتن آموزش و مهارت کافی را علت اصلی این حوادث میدانند. موضوعی که بعضاً به دلیل تمایل خود کارفرمایان به پرداخت دستمزد کمتر این نوع کارگران را به افراد با مهارت و باتجربه ترجیح میدهند. درحالیکه کارفرما موظف است در هر قسمتی از کارگاه که خطر تهدید میکند کار را متوقف و با دور کردن کارگران از محل خطر، اقدامات لازم را برای رفع خطر انجام دهد. متهم ردیف سومطبق ماده 7 آیین نامه ایمنی و بهداشت کارگاه های ساختمانی، مهندسان ناظر ساختمان در صورتی که مشاهده کنند ایمنی کارگران در یک کارگاه ساختمانی رعایت نمیشود باید به شهرداری و وزارت کار گزارش دهند. ماده 7 آیین نامه ایمنی و بهداشت صراحت دارد؛ هرگاه مهندسان ناظر در رابطه با اجرای عملیات ساختمانی ایراداتی مشاهده کنند که احتمال وقوع حادثه را در بر داشته باشد باید مراتب را همراه با راهنماییها و دستورالعمل های لازم به کارفرما یا کارفرمایان مربوطه اطلاع داده و رونوشت آن را به اداره کار یا محل صدور پروانه ساختمانی ارسال کنند اما این امر نیز عملاً اتفاق نمیافتد.متهم ردیف چهارممشکل کمبود نیروی وزارت کار برای بازرسی ایمنی کارگاه های ساختمانی، نیز موضوعی است که دبیر کانون انجمن های صنفی کارگران ساختمانی کشور به آن اشاره میکند و میگوید: در صورت اعمال مقررات سخت تر در خصوص مهندسان ناظر، ایمنی کارگاه های ساختمانی افزایش پیدا میکند. علی یار محمدی معتقد است: اگر وزارت کار نیروی کافی برای بازرسی از وضعیت ایمنی در کارگاه های ساختمانی ندارد ، میتواند از طریق اعمال سخت تر مقررات در خصوص مهندسان ناظر، ایمنی کارگاه های ساختمانی را افزایش دهد.آیا واقعاً راهکاری نیست؟ به نظر میرسد برای پایان دادن به بروز حوادث ایمنی در کار، تنها متهم کردن مهندسان، کارفرمایان شرکت های خصوصی یا کارگران راهکار مناسبی نیست و بهتر است دولت در آیتم مهمی مثل «ایمنی» که کوچک ترین اشتباه میتواند قربانیان زیادی را برجای بگذارد، وارد عمل شود و با توجه به اهمیت موضوع به جای تکیه بر سمینارها و همایش ها ، نقش حاکمیتی در مقوله مدیریت لازم است بیشتر تبیین شود و با ایجاد یک سازمان مستقل و ملی ایمنی، نظارت کاملی بر کارگاه های ساختمانی و پروژه های زیربنایی داشته باشد.