نیروگاه های حرارتی در دستور کار

گروه تأسیسات: چندی پیش حمید چیت چیان وزیر نیرو از برنامه دو ساله ای خبر داد که این وزارتخانه برای افزایش راندمان نیروگاه های حرارتی کشور در نظر گرفته است. به گفته وی در لایحه بودجه سال 93 تمهیدات خوبی برای افزایش راندمان نیروگاه ها دیده شده است. وزیر نیرو به برنامه هایی اشاره دارد که در قالب 12 هزار میلیارد تومان منابع مالی در اختیار مؤسسات دارنده نیروگاه ها قرار میگیرد تا راندمان نیروگاه های خود را افزایش دهند. هم اکنون راندمان نیروگاه های حرارتی کشور 37.5 درصد است. این در حالی است که کشور سالانه 5 هزار مگاوات ظرفیت تولید را باید وارد مدار کند تا توسعه کشور به خاطر برق و آب متوقف نشود. مجید نامجو وزیر اسبق نیرو نیز به لزوم ساخت و افزایش راندمان نیروگاه های حرارتی اشاره داشت و میگفت: به دلایلی نظیر پرداخت سوبسید، پایین بودن قیمت انرژی و رغبت نداشتن بانک ها برای ارائه وام چاره ای جز توسعه نیروگاه های حرارتی نداریم. نتیجه اینکه چاره ای جز افزایش راندمان نیروگاه های حرارتی نیست و به گفته مدیرعامل شرکت سانا (سازمان انرژیهای نو در ایران) بهره گیری از انرژیهای تجدیدپذیرهمانند مکملی بر ای نیروگاه های حرارتی میتوانند کمک کنند تا استفاده از انرژی فسیلی کاهش یابد. مکانیزم نیروگاه های حرارتی تقریباً تمام نیروگاه های زغالی، نیروگاه های هسته ای ،زمین گرمایی و نیروگاه های خورشیدی و همچنین خیلی از نیروگاه های گازی جزو نیروگاه های حرارتی محسوب میشوند. در ایران به دلیل قیمت پایین سوخت بیشتر از گاز استفاده میشود. عیب نیروگاه هایی که از سوخت فسیلی استفاده میکنند تولید گازکربنیک فراوان و اکسیدهای ازت و گوگرد و غیره است که در جو زمین رها شده و محیط زیست را آلوده میکنند. اساس کار این نیروگاه ها بر گرم کردن آب تا حالت بخار است و سپس بخارهای تولیدشده توربین های تولیدکننده الکتریسیته را به حرکت در میآورند و برق را وارد مدار کشور میکنند. بیشترین تغییر در طراحی نیروگاه های حرارتی ناشی از منابع سوخت مختلف است، بعضی جاها ترجیح داده میشود که در این نیروگاه ها از یک مرکز انرژی استفاده کنند چون این امکانات باعث تبدیل انرژی گرمایی به انرژی الکتریکی میشود. در نیروگاه سیکل ترکیبی گاز طبیعی به طور مکرر در توربین های گازی و دیگ های بخار سوزانده میشود.گرمای اتلاف شده از توربین گازی میتواند برای ایجاد بخار استفاده شود و این کار باعث بهبود بازده کلی نیروگاه های سیکل ترکیبی میشود. به همین دلیل این نیروگاه ها میتوانند تا 50 درصد راندمان داشته باشند. دولت های فعلی و پیشین هم طبق بند 19 قانون بودجه 92 قراردادهای متعددی برای تبدیل نیروگاه های گازی به سیکل ترکیبی منعقد کردند تا راندمان تولید این نیروگاه ها را بالا ببرند. بهبود بهره وری در حال حاضر نیروگاه های برق حرارتی کشور با راندمان .37.5 درصد 90 درصد برق کشور را تأمین میکنند. بر اساس تبصره بند «ج» ماده یک قانون مرحله اول هدفمند کردن یارانه ها وزارت نیرو مکلف شده بود بازده متوسط نیروگاه های کشور را سالیانه یک درصد افزایش دهد، به گونه ای که پس از گذشت پنج سال از زمان اجرای این قانون به بازده 45 درصد برسد. البته ناگفته پیدا است که این خواسته محقق نشد و همچنان نیروگاه های کشور با راندمان 37.5 به کار خود ادامه میدهند. سال 91 توان تولید نیروگاه های کشور حدود 58 هزار مگاوات بوده است، در صورت سرمایه گذاری برای افزایش یک درصد، بازده اینگونه نیروگاه ها بدون نیاز به مصرف سوخت بیشتر از 580 مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده میشود. به علت رشد سریع علم و تکنولوژی، تغییر راندمان تکنولوژیهای مختلف بسیار وسیع تر از گذشته بوده و تفاوت راندمان میان تکنولوژیهایی که در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند قابل توجه است. به عنوان مثال توربین هایی که در حال حاضر در اکثر نیروگاه های بزرگ ایران نصب شده یا میشود با تکنولوژی ساخت سال 1981 است و راندمان آن در شرایط ایزو با توان 163 مگاولت حدود 34.51 درصد و با توان 112 مگاولت حدود 31 درصد است. درحالیکه توربین های جدیدی که ساخته میشود با راندمان 39.5 درصد است و در صورتی که کنار سیکل بخار استفاده شود راندمان آن به بیش از 60 درصد نیز میرسد. یا محصول دیگری با توان 100 مگاوات به تنهایی بیش از 46 درصد راندمان دارد. به دلیل اهمیت تولید برق و افزایش راندمان این صنعت راهبردی، مرکز پژوهش های مجلس پیشنهاد هایی ارائه کرد که نتیجه آن به این شرح است: افزایش قدرت خروجی توربین های گازی با استفاده از سرمایش هوای ورودی افزایش راندمان سیستم های احتراق و بویلرها در انواع نیروگاه های حرارتی افزایش راندمان نیروگاه ها با استفاده از روش های بازتاب حرارت توسعه سیستم های گرمایش و سرمایش منطقه ای و ایجاد شرکت های فروش حرارت توسعه استفاده از توربین های انبساطی در دستگاه های تقلیل فشار ورودی نیروگاه ها. مدیریت انرژی قدم نخستین بهبود عملکرد نیروگاه های حرارتی متکی بر ارزیابیهای مستمر و اجرای برنامه های کارایی انرژی است. استقرار واحدهای مدیریت انرژی نخستین گام برای بهبود مصرف انرژی در این واحدهاست که مسئولیت هایی چون برنامه ریزی، اجرا، محک زنی، پایش و ارزیابی مصرف انرژی را انجام میدهند. تاکنون نیز فعالیت های مختلفی از سوی سازمان بهره وری انرژی برای حصول این مهم اجرا شده است. ممیزی نیروگاه های بیستون، شازند، مفتح، رامین اهواز، تبریز، یزد، نکا و ... از جمله این فعالیت ها است. اعتنا به گروه های مدیریت انرژی در کشور و باز گذاشتن دست سازمان بهره وری انرژی نه تنها به جهت گزارش عملکرد و پیشنهاد ها بلکه برای نظارت بر فعالیت نیروگاه های کشور میتواند راهگشا باشد.