حمایت وارونه بانک ها از مسکن

* نهاد ثروتمندی که تا دیروز به واسطه رسالت خود وظیفه تأمین مالی در بسیاری از حیطه ها از جمله بخش مسکن را از طریق گردآوری سپرده های کوچک و بزرگ مردم به عهده داشته است، هم اکنون با تغییر چرخشی در عملکرد خود وارد عرصه تجارت شده است. همزمان با پررنگ تر شدن ورود بانک ها به عرصه ساخت وساز در سال های اخیر بسیاری از تولیدکنندگان مسکن از ورود این نهادهای مالی به این حیطه ابراز نگرانی میکنند و معتقدند اگر بانک ها واقعاً به دنبال کمک به بخش مسکن هستند باید به سمت و سویی بروند که تسهیلات را برای آنان فراهم کنند، نه اینکه با سپرده های مردم وارد این عرصه شده و برای خود سودآوری کنند. از طرفی وزیر راه و شهرسازی نیز میگوید لازمه خروج از رکود در حوزه راه و شهرسازی این است که بانک ها قدرت وام دهی داشته باشند. بانک ها باید قادر باشند در حوزه مسکن از خرید و ساخت که شامل حمایت از عرضه و تقاضا میشود، حمایت کنند، اما ظاهراً دلایلی چون مطالبات معوق بانک ها صورت مسئله را وارونه کرده است! فرمول بانک ها در سرمایه گذاری بازار مسکن حجت الله میرزایی، اقتصاددان و صاحب نظر در حوزه مسکن دراین باره به پیام ساختمان گفت: ورود بانک ها به معاملات بخش مسکن از دو منظر قابل بررسی است، یکی اینکه این فرمول بانک ها در سرمایه گذاری بازار مسکن به رونق ساخت وساز کمک میکند، زیرا بانک ها دارای منابع سرمایه ای نسبتاً زیادی هستند و میتوانند نگاه بلندمدت به بخش سرمایه گذاری مسکن داشته باشند. به ویژه در شرایط فعلی که بخش مسکن با رکود شدیدی مواجه است سرمایه گذاری بانک ها میتواند به خروج این بخش از رکود کمک کند. وی افزود: اما از منظر ملی، با توجه به رسالت بانک ها در گردآوری سپرده های مردم و پرداخت وام، این انتظار میرود که بانک ها فقط در عملیات بانکی فعالیت کنند. چرا که عملیات غیر بانکی آنها ممکن است به ایجاد حباب در بازارهای مالی یا بازار مسکن منجر شود و در واقع اقتصاد کشور با نوسانات و تغییرات نامطلوبی همراه باشد . همان گونه که در سال های گذشته اتفاق افتاده است. این اقتصاددان گفت: در واقع بانک ها با هدف کسب سود و جبران سود عملیاتی پایین خود با ورود به بازارهای مسکن و کسب سود غیرعملیاتی، سعی در بهبود بخشیدن به شاخص های عملکردی خود را دارند چون حقوق و پاداش مدیران و کارکنان از این محل تأمین میشود، ضمن اینکه یک رونق ظاهری هم در اقتصاد اتفاق میافتد ولی همانطور که در سال های گذشته هم شاهد بودیم علیرغم اینکه ایجاد رونق توسط بانک ها در بخش خاصی مثل صنعت ساختمان، در بخش ملی میتواند آثار تورمی نامطلوبی داشته باشد و موجب به هم ریختگی اقتصاد و شکل گیری سوداگری در اقتصاد شود. کمبود شدید منابع مالی بانک ها این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: در حال حاضر بانک ها به شدت با کمبود منابع مالی مواجه هستند و منابعی وام دهی آنها خیلی محدود است در نتیجه این سرمایه گذاریهای مستقیم از طریق ابزارهایی مثل خرید سهام، شرکت های سرمایه گذاری مسکن و... اگر مدیریت شده باشد در خروج بخش مسکن از رکود موثر است، به ویژه که در این بخش شاهد توقف فعالیت بسیاری از بخش های مرتبط و مستقیم با این بخش مثل تولید فولاد، سیمان و... حمل ونقل و غیرمستقیم مثل املاک و مستغلات و... هستیم که این شرایط میتواند از فقر شدید کارگران فعال در بخش ساخت وساز ممانعت کند و از دست رفتن فرصت های اشتغال و کسب درآمد ناشی از رکود را جبران کند. این اقتصاددان تاکید کرد: سرمایه گذاری بانک ها در چارچوب برنامه های مدیریت شهری و بخش مسکن میتواند به تأمین نیازهای متقاضیان مسکن هم کمک کند چون ما همواره در سال های آینده برای واحدهای مسکونی با حجم تقاضای روبه افزایشی مواجه هستیم و بخشی از سرمایه گذاریهای سال های گذشته نیز در تولید واحدهای تجاری بوده که علاوه بر مازاد تولید این واحد ها و نبود تقاضا، مکانیابی واحدهای تولیدشده هم تناسبی با جغرافیای تقاضای مسکن ندارد. برهم زدن رقابت سالم خرید و فروش مسکن «در عین حال، برخی از دست اندرکارن صنعت ساخت و ساز با اظهار نگرانی از حضور بانک ها در بازار مسکن بر مبنای سودجویی معتقدند؛ عملکرد بانک ها منجر به برهم زدن رقابت سالم خرید و فروش مسکن در شهر های بزرگ و حتی موجب گرانی مسکن میشوند». اما میرزایی دراین باره معتقد است: اگر برخی ملاحظات- به طور نمونه مشوق ها و محدودیت ها از نظر مکانی و موضوعی- توسط مدیریت شهری خیلی جدی مد نظر قرار گیرد و مشترکا برنامه ریزی و تنظیم شود، سرمایه گذاری بانک ها در بخش مسکن به رونق این بخش و کل اقتصاد کشور کمک میکند. مثلاً سرمایه گذاریهای جدید برای تولید واحدهای تجاری عواقب و پیامدهای نامطلوبی در شهر به دنبال خواهد داشت و در آینده میتواند رکود بزرگی را دامن بزند، رکودی که نمیتوان به راحتی از آن خارج شد. همین طور افزایش سرمایه گذاری در واحدهای مسکونی ویژه و لوکس در برخی مناطق در کنار کاهش سرمایه گذاری در برخی مناطق دیگر، که در این زمینه مدیریت بخش مسکن باید مشوق های لازم را برای هدایت منابع جدید سرمایه ای و کمک در زمینه هایی که به رشد و توسعه محلی و ملی میانجامد، اختصاص دهد. فرصت های سرمایه گذاری در مسکن برای بانک ها «بر اساس قانون پولی بانکی کشور، ورود بانک ها به بعضی معاملات مانند؛ بازار کالا، سکه و ارز و یا خرید و فروش کالا به منظور تجارت، خرید سهام و یا مشارکت در سرمایه های یک و یا چند شرکت، انجام معاملات غیر منقول، اعطای اعتبار به اعضا و یا ارکان خود توسط بانک ها غیر قانونی و ممنوع است». میرزایی در این خصوص گفت: در شرایط فعلی که با شرایط خاص رکود تورمی حادی مواجه هستیم میتوان از یک طرف، نظارت های خیلی جدی را بر عملکرد بانک ها اعمال کرد و از طرف دیگر فرصت های سرمایه گذاری جدیدی در بخش مسکن ایجاد کرد تا این اقدام مانع از انتقال و هدایت منابع به سمت سوداگری طلا و سکه ارز شود.