سرنوشت مبهم نقش جهان

در گذر از ساباط ها و گذرهای تنگ بافت تاریخی پشت مسجد شیخ لطف الله و با عبور از کوچه شهید دقیق، خانه ها برای تخریب یکییکی به صف شده اند. خانه های با ارزش تاریخی از ویرانی در امان مانده اند اما سرنوشت میدان نقش جهان در گذر خیابان آقا نور نجفی از حریمش، در سایه روشنی از ابهام قرار دارد. اهالی خانه ها و گذرهای کوچه ای که اهالی آن را پشت گنبد میخوانند، میگویند شهرداری به آنها گفته تا پایان اردیبهشت 30 خانه دیگر را تخریب خواهد کرد. تاکنون هفت خانه در کوچه شهید دقیق تخریب شده و خانه های دیگر در نوبت ویرانی قرار دارند. خانه خاکی، خانه کلاهدوزان و خانه حلبیان جزو خانه های با ارزش تاریخی در این محدوده هستند که گفته میشود خیابان آقانور نجفی از کنار آنها میگذرد اما شواهد حاکی از آن است که ساباط های بافت تاریخی پشت مسجد شیخ لطف الله از گوشه کنار این خانه های تاریخی از گزند تخریب ها در امان نمی مانند. نگرانی فعالان میراث اصفهان به دلیل ترس از تهدید حریم میدان نقش جهان است. در طرح بازنگری طرح تفضیلی اصفهان، خیابان آقانورنجفی با دسترسی محلی طراحی شده است. با تغییراتی که دو سال پیش در طرح بازنگری طرح تفضیلی ایجادشده، معلوم نیست چه برشی از طرح این خیابان یا گذر برای احداث آماده شده است. مسئول تهیه این طرح در بازنگری طرح تفضیلی اصفهان میگوید:«در طرح تفضیلی ویژه ای که برای منطقه 3 آماده شده بود مطلقا بنای ارزشمندی که تهدید شود، وجود نداشت.» زنوذی ادامه میدهد: «اگر خط پروژه، پوسته طراحی ما باشد این گذر با ارزش دسترسی خاص و با تمام حساسیت ها طراحی شده است اما با توجه به تغییراتی که در طرح بازنگری طرح تفضیلی اصفهان ایجاد شده و نقشه های آن هم در دسترس نیست، معلوم نیست چه برشی از طرح، اجرا خواهد شد و با این وصف باید برای اجرای این گذر حساسیت ایجاد شود.» بافت تاریخی که در اثر نبود دسترسی برای تأمین تعمیرات آن به بافت فرسوده تبدیل میشود، عاقبت آن، طبق ضوابط موجود تخریب است. نبود دسترسی برای تعمیر و مرمت در گذرهای تنگ بافت های تاریخی، گاه خود بلای جان کلنی خانه ها و آثار بافت تاریخی میشود. از این رو طراحی معابر با دسترسی محلی و با حساسیت های لازم در بافت های تاریخی معمول است. محمود درویش دراین باره میگوید: خانه های تاریخی زیادی در اصفهان به دلیل نبود دسترسی برای رسیدگی به وضعیت آنها محکوم به فنا شده اند. رئیس انجمن مهندسان معمار وشهرساز اصفهان میگوید: «تامین دسترسی به بافت های متراکم تاریخی مشروط به اینکه به خانه های تاریخی و ارزشمند آسیبی نزند و تنها بافت های فرسوده را شامل شود قابل قبول است.» درویش ادامه میدهد: «خیابان سنبلستان با تفکر تامین دسترسی احداث شد اما تا چندین سال از دو سو محل پارکینگ بازاری ها شده بود. پارک ماشین ها در این معابر برای بافت های تاریخی مشکلات خاص خود را دارد. متاسفانه مشکلات اجرایی و فرهنگ جامعه ضمانت تامین هدف دسترسی در بافت ها و حریم های تاریخی را نمی کند و آن را به بیراهه می کشاند.» وی میگوید: «اگر ترمیم معابر و ایجاد دسترسی ها در بافت ها و حریم های تاریخی در حد معقول و با ضوابط کنترل شده ایجاد شوند- به گونه ای که بارگذاری جمعیتی به همراه نداشته باشند- می توان به حفظ بافت تاریخی امیدوار بود.» معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی اصفهان میگوید: «طرح این خیابان مصوبه طرح تفضیلی را دارد و اگر روزی میدان نقش جهان بسته شود خیابان حافظ از بن بست خارج می شود.» با این تفسیر باید گفت خیابان آقانورنجفی که با تفکر دسترسی محلی اجرا میشود شاید روزی تنها گذر برون رفت از خیابان واصله به میدان نقش جهان شود. گذری که از میان بافت تاریخی پشت مسجد شیخ لطف الله و از حریم میدان نقش جهان میگذرد و معلوم نیست چه تبعاتی برای حریم میدان نقش جهان و بار ترافیکی آن داشته باشد. طاهری با اطمینانی که به طرح تفضیلی و طرح بازنگری آن دارد، میگوید: «مشاوران طرح تفضیلی، ابر مشاوران هستند و از بابت عبور این خیابان نگرانی نداریم.» وی ادامه میدهد: «طرح به تأیید سازمان میراث فرهنگی رسیده و خط بدنه این گذر 14 متری از خانه های تاریخی نمیگذرد. ترافیک این خیابان ترافیک آرام و محترمانه و طبق ضوابط است و کاربری اطراف آن مسکونی است.