فوران انرژی از قلب زمین

گروه تاسیسات: در زیرزمین منبع عظیمی از انرژی نهفته است و هرچقدر به مرکز هسته زمین نزدیک تر شویم این انرژی بیشتر خواهد شد؛ به گونه ای که در هسته آن بیش از 5 هزار درجه سانتیگراد میرسد. چشمه های آب گرم، آب فشان ها، آتش فشان ها زلزله ها تنها نمودهای کوچکی از لایه رویی چیزی هستند که در درون زمین روی میدهد. هرچقدر بیشتر به سطوح پایینی پوسته زمین برویم با روندی خطی حرارت بیشتر میشود به گونه ای که انرژی حرارتی ذخیره شده در 11 کیلومتر فوقانی پوسته زمین معادل پنجاه هزار برابر کل انرژی به دست آمده از منابع نفت و گاز شناخته شده امروز جهان است. این پتانسیلی بالقوه است که در جهت تولید پاک میتواند مورد استفاده قرار گیرد. به کاربست این نیرو زمین گرمایی میگویند که در مناطق آتش فشانی و زلزله خیز و صفحات تکتونیکی زمین متمرکز شده است. کاربردها محدودیت جغرافیایی در استفاده و نصب نیروگاه زمین گرمایی و همچنین محدودیت های فنی استحصال انرژی از عمق زمین بزرگ ترین مشکلات فراروی این منبع انرژی است گرچه زمین گرمایی بر خلاف دیگر انرژیهای تجدیدپذیر محدود به فصل و زمان و شرایط خاصی نیست و از لحلظ قیمت نیز بسیار بهینه است به گونه ای که با برق تولیدی از نیروگاه های فسیلی قابل رقابت است. به جز استفاده نیروگاهی از انرژی زمین گرمایی که بیشترین کاربرد آن محسوب میشود،کشورهای مختلف به تناسب جغرافیای خود روش های خلاقانه ای در استفاده از انرژی زمین گرمایی ابداع کرده اند. استخراج نفت در روسیه و طلا در امریکا، تولید برات و اسید بوریک در ایتالیا، پاستوریزه کردن شیر در رومانی و تولید گاز دیاکسید کربن در ایسلند و ترکیه نمونه هایی از آن است. علاوه بر این از انرژی زمین گرمایی برای گرمایش فضاهای مسکونی و اداری، استخرها و مراکز آب درمانی، استفاده در گلخانه ها جهت رشد و نمو گیاهان، میوه ها و سبزیها، پرورش قارچ، پرورش آبزیان و ذوب برف و پیشگیری از یخبندان معابر نیز استفاده میشود. اولین نیروگاه زمین گرمایی خاورمیانه گستره ایران از شمال غرب و دامنه های سهند و سبلان گرفته با کوه های تفت دیده تفتان روی کمربند آتش فشانی قرارگرفته و از این لحاظ بستری فعال دارد و پتانسیل بالایی انرژی زمین گرمایی بهره مند است. بر اساس مطالعات انجام گرفته در بیش از 10 منطقه با پتانسیل بهره برداری از انرژی زمین دیده شده که بر اساس میزان فعالیت های تکتونیکی، میزان چشمه های آب گرم و ظهورهای سطح الارضی و سایر شواهد زمین شناسی شناسایی شده اند. احداث نیروگاه زمین گرمایى در منطقه مشکین شهر به عنوان نخستین نیروگاه از این نوع در منطقه خاورمیانه امکان دستیابى به انرژى سبز با تولید برق عارى از هرگونه آلودگى زیست محیطی را فراهم کرده است. در بازه زمانی سال 81 تا کنون از 17 چاه پیش بینیشده بیش از 11 چاه در این نیروگاه حفرشده و سه چاه نیز مرحله آزمایش خروج بخار را با موفقیت سپری کرده است. در این نیروگاه آب از طریق لوله به زیرزمین تزریق میشود و با گرمای 250 تا 500 درجه، آب به بخار تبدیل شد و سپس این بخار به سطح زمین آمده و توربین بخار را به گردش درمیآورد. از سال 1354 مطالعات گسترده ای با همکاری یک شرکت ایتالیایی در نواحی شمال و شمال غرب آغاز شد و مشخص شد؛ منطقه سبلان، دماوند، خوی، ماکو و سهند جهت انجام مطالعات تکمیلی و بهره برداری از انرژی زمین شناسی مناسب هستند. در سال 61 با پایان یافتن مطالعات اکتشاف مقدماتی در هر یک از مناطق ذکر شده، نواحی مستعد با دقت بیشتری شناسایی شد. پس از دوره ای در سال 1369 مطالعات صورت گرفته توسط کارشناسان UNDP بازنگری شد و منطقه زمین گرمایی مشکین شهر به عنوان اولین اولویت جهت ادامه مطالعات اکتشافی معرفی گردید. دیگر پتانسیل های کشور تجربه ساخت و توسعه نیروگاه مشکین شهر موجب شد فناوریهای حفاری چاه ها و ساخت دستگاه های مربوط به تست در کشور کاملاً بومی شود و توسط کارشناسان و متخصصان داخلی به انجام برسد. مطالعات و پروژه های متعدد دیگری در سال های اخیر در نقاط مختلف کشور اجرا شده است. به جز توسعه بیشتر نیروگاه مشکین شهر و مطالعات جهت گسترش کاربریهای آن مطالعاتی نیز برای تهیه نقشه ، مطالعات هیدروژئولوژی و زمین شناسی مناطق سبلان صورت گرفته است. همچنین در سه فاز مختلف در بازه زمانی 1375 تا 1378 مطالعات مقدماتی پتانسیل سنجی انرژی زمین شناسی در کل کشور صورت گرفته که در فاز دوم 10 منطقه و در فاز سوم مطالعات زمین شناسی و ژئوشیمیایی و محاسبه دمای مخزن در دو منطقه از ده منطقه فاز دوم صورت گرفته است که شامل محاسبه دمای مخزن مناطق تفتان، بزمان، بیجار و تکاب میشود.