مدیریت مصرف با کنتور هوشمند

در سال های اخیر، مصرف بیرویه انرژی در کشور،کاهش نزولات جوی و برداشت بیرویه از منابع آب های زیرزمینی باعث شده، مسئولان دست به کار شوند تا با اندیشیدن تدبیر برای مدیریت مصرف انرژی در سال های پیش رو، بهره وری بیشتری از این منابع ارزشمند داشته باشند. شاید برای اهالی کلانشهر تهران که از انرژی تقریبا رایگان برق،آب و گاز سود میبرند، اهمیت چنین مسایلی روشن نباشد؛ اما از آن جا که تابستان هر سال با اخطار کم آبی مواجه میشوند، جبران آن با بکارگیری کنتورهای هوشمند بسیار جالب توجه است. یک کنتور هوشمند میتواند مصرف انرژی را به خوبی کنترل کند و اگر جایی مصرف انرژی زیاد شد، سیستم به طور خودکار میزان مصرف را کاهش دهد. کمک کنتورهای هوشمند به صرفه جویی برق، آب سال هاست که مصرف کنندگان، مصرف برق و آب منزل خود را با هزینه قبض تعدیل میکنند. امروزه این روش برای کاهش مصرف خانگی خیلی مفید نیست، اما نوع جدیدی از کنتور باعث تحول میشود و میتواند اطلاعات لحظه ای از مصرف و هزینه آن ارائه دهد. کنتورهای هوشمند میتواند به عنوان ابزاری کارآمد در همه بخش های مورد نیاز، جهت مصرف بهینه مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال کنتورهای هوشمند آب و برق جایگزین دو کنتور موجود در چاه ها (کنتور دیجیتال سه فاز برق وکنتور حجمی آب) میشود. این دستگاه قابلیت اندازه گیری همزمان پارامترهای آب و برق را ایجاد نموده و باعث کاهش هزینه های خرید، نصب، تعمیر و نگهداری از کنتور میشود. این کنتور هوشمند با اندازه گیری پارامترهای برق مصرفی، مخصوصا توان اکتیو و راکتیو و با توجه به نوع الکتروپمپ، دبی لحظه ای و حجم آب مصرفی را محاسبه و ثبت میکند. تلفیق این قابلیت ها در یک دستگاه علاوه بر مزایایی مدیریتی که در اختیار مسوولان وزارت نیرو قرار میدهد، باعث کاهش هزینه های خرید و نصب و نگهداری از کنتور هم میشود. در طول سال، میزان برداشت آب به صورت اتوماتیک توسط کنتور کنترل شده و در صورت مشاهده هرگونه تجاوز از میزان مصرف یا ساعت کارکرد مندرج در پروانه بهره برداری، جریان برق قطع میشود. اولین کنتور هوشمند در ایران اولین کنتور، نخستین بار، بر اساس روشی که چند محقق ایرانی برای اندازه گیری آب پمپاژ شده توسط الکتروپمپ ها اختراع کرده اند، توسط یکی از شرکتهای مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، طراحی و ساخته شد. اولین ویرایش تحقیقاتی کنتور هوشمند آب نیز در سال 1381 طراحی و به عنوان پایلوت در چند استان کشور نصب شد. تولید صنعتی و نصب کنتور هوشمند آب و برق، از سال 1385 و به عنوان یکی از 10 طرح تعادل بخشی سفره های آب زیرزمینی، موضوع ماده 17 قانون برنامه چهارم توسعه، آغاز شد. از سال 1389 و به دنبال تصویب قانون تعیین تکلیف چاه های آب فاقد پروانه، نصب کنتور هوشمند آب و برق بر روی همه چاه های کشاورزی، به هزینه مالکان چاه ها اجرا میشود. مطابق قانون، باید همه چاه های کشور تا پایان برنامه پنجم توسعه به کنتور مجهز شده باشند. کنتور هوشمند آب و برق تاکنون به صورت متمرکز یا پراکنده در همه استان های ایران نصب شده است. بسیاری از چاهه ای برقدار استانهای خراسان شمالی، خراسان جنوبی، لرستان، بوشهر و دشتهای مشهد، مه ولات، داراب و کاشانبا کنتور هوشمند آب و برق تجهیز شده اند. با نصب کنتور هوشمند آب و برق، صرفه جویی قابل توجهی در برداشت آب از سفره های آب زیرزمینی و مصرف برق در پیک شبکه، مخصوصا در مناطقی که پروژه کامل انجام شده است، به وجود آمده است. کاهش افت سفره های آب زیرزمینی در دشت اسفراین، صرفه جویی در برداشت آب از سفره های زیرزمینی چهارمحال و بختیاری، کاهش ساعات کارکرد الکتروپمپ های خراسان رضوی و کاهش پیک شبکه در توزیع برق شهرستان شیراز، نمونه های مستند شده این صرفه جویی هستند. پروژه نصب کنتور هوشمند آب و برق در استان خراسان شمالی، در سال 2014، جایزه پروژه ابتکاری اتحادیه جهانی آب (IWA) را در منطقه اروپا و آسیای غربی کسب نموده است. نصب کنتورهای هوشمند گاز از سال 90 مجری شرکت ملی گاز در طرح پایلوت کنتورهای هوشمند گاز کار نصب 5 هزار دستگاه از این نوع کنتور به عنوان پایلوت این طرح را در تهران آغاز کرد. شرکت ملی گاز از سال ها پیش تصمیم داشت کنتورهای گاز مصرف کنندگان را هوشمند کند که این تصمیم بعد از هدفمند کردن یارانه ها قوت گرفت. مشاهده میزان مصرف مشترکان، رسیدن به مصرف ایده آل با کنترل و مدیریت لحظه ای، آشکار شدن دستکاریهای غیر مجاز صورت گرفته روی کنتور توسط مشترکان، حذف قرائت کنتورهای فیزیکی و حذف خطاهای انسانی ناشی از قرائت اشتباه کنتور توسط ماموران قرائت، از جمله مزایای اجرای آن به شمار میرود. به این ترتیب، با گسترش ساخت کنتورهای هوشمند در کارخانه های سازنده ایرانی، کنتورهای مشترکان قدیمی نیز به تدریج تعویض و کنتورهای هوشمند جایگزین آن ها خواهد شد. موضوعی که فقدان ابزار مناسب برای کنترل و مصرف بیش از حد انرژی در گذشته، باعث خسارات جبران ناپذیری به منابع محدود در کشور شده است. برای رفع این مشکل نیاز مبرم به استفاده از سیستم هوشمند برای تشخیص اضافه برداشت و اعمال سیاست های تنبیهی یک ضرورت انکار ناشدنی است. ضمن اینکه استفاده از کنتور هوشمند، ابزار کنترلی مناسبی جهت ایجاد فرهنگ استفاده بهینه در اختیار مسؤولان قرار میدهد.