آبروی بازار تبریز می ریزد

آبروی بازار تبریز می ریزد تیمچه مظفری، که به نگین طولانی ترین بازار مسقف جهان معروف است، ترک برداشت. به گفته کارشناسان میراث فرهنگی، این تیمچه، برای بقا تنها 40 میلیون تومان اعتبار می خواهد؛ مبلغی که بازاری ها معتقدند، از سوی سازمان میراث فرهنگی دریغ می شود. اتهامی که مسئولان سازمان میراث فرهنگی تبریز پاسخگوی آن نیستند. تیمچه مظفری، سال هاست که مورد بی مهری و بی توجهی مسئولان میراث فرهنگی قرار گرفته و هر لحظه بیم آن می رود که به دلیل نبود رسیدگی های به موقع، فرو بریزد. تیمچه ای که به دلیل معماری منحصر به فرد خود به آبروی بازار تبریز مشهور است و هر گردشگری را در نخستین گام به سوی خود جلب می کند. ترک های تیمچه مظفری روز به روز بیشتر می شود، نفوذ آب به درون تیمچه علنی شده و هر لحظه بیم فرو ریختن کل گنبد می رود. هرچند مشکلات بازار تبریز کم نیست ( از نبود ساماندهی سیم های برق و تلفن گرفته تا نبود نور کافی در سراها و نبود تابلوهای راهنما و ... ) اما حفظ بنای موجود و جلوگیری از تخریب و فرسودگی آن، که از نخستین ارکان حفظ یک بنا به شمار می رود، دور از چشم مسئولان مانده است. سقف فرو می ریزد؟ امیر غازی، یکی از اعضای هیئت امنای تیمچه مظفری، در این باره می گوید: «پوشش سقف این تیمچه 12 سال پیش مورد مرمت قرار گرفته و طی این مدت هیچگونه نظارت و بازسازی برای جلوگیری از تخریب و فرسوده شدن آن انجام نشده است.» او درباره این تیمچه توضیح می دهد: «شرایط جغرافیایی پشت بام مظفری طوریست که بدون هیچ نوع حائلی در معرض مستقیم نور خورشید قرار گرفته و این موضوع باعث کاهش همان عمر مفید مشخص این پوشش نیز می شود.» به گفته غازی، مدتی است که با پیگیری های اصناف، از طرف میراث فرهنگی برای ترمیم سقف قول هایی گرفته شده؛ اما هنوز کسی برای اجرای عملی این قول ها اقدامی نکرده است و تنها پاسخ ما در قبال پیگیری هایمان یک جمله است:" بودجه نداریم!" غازی می گوید حتی یکی از مغازه داران تیمچه برای جلوگیری از ریزش سقف مجبور شده سقف مغازه خود را با هزینه شخصی ایزوگام کند که شاید از نظر میراثی کاری غیراصولی باشد اما بهتر از فروریختن کل سقف خواهد بود. "داود عبداللهی"، یکی دیگر از اعضای هیئت امنای تیمچه مظفری هم گفته های غازی را تایید کرده و می گوید: «حدود 12 سال پیش با همکاری ساکنان تیمچه و تقبل نصف بیشتر هزینه ها، پوشش سقف تیمچه مظفریه را اصلاح کردیم که هم اکنون بعد از گذر سال ها، به طور طبیعی دیگر جوابگو نیست.» او می گوید: «متاسفانه سازمان ها و ارگان های مسئول مربوطه همکاری مناسبی با ما ندارند و ما در این شرایط دست تنها و بلاتکلیف مانده ایم.» عبداللهی ادامه می دهد: «بازار تبریز و تیمچه مظفریه مختص یک شخص و یا موسسه و اداره نیست. این بازار متعلق به جهان است و همه در مقابل آن مسئولند و باید برای حفظ آن از هیچ کوششی دریغ نکنند.» بودجه است، توجه نیست! "حبیب شیری آذر"، رئیس کمیسیون تحقیق و نظارت شورا طی بازدید از پوشش فرسوده گنبدهای مظفریه، کمبود اعتبار را رد کرده و می گوید: «آثار تاریخی تبریز مظلوم واقع شده و نگرش چندان مثبتی نسبت به این آثار وجود ندارد.» شیری آذر می افزاید: «بی توجهی به میراث فرهنگی همچون بزرگترین بازار سرپوشیده و مسقف جهان با توجیه کمبود و با نبود بودجه قابل اغماض نیست.» وی می افزاید: «بودجه کافی برای رسیدگی به این قبیل امور وجود دارد اما متاسفانه تاکنون توجه لازم به میراث فرهنگی تبریز نشده است.» با ریزش سقف مظفریه، بازار تبریز در فهرست آثار در خطر قرار می گیرد رئیس کمیسیون تحقیق و نظارت شورا می افزاید: «بودجه مصرفی برای میراث فرهنگی در واقع به نوعی سرمایه گذاری محسوب می شود، زیرا وجود هر گردشگر مساوی با اشتغال ثابت سه نفر در آن منطقه است.» شیری آذر ادامه می دهد: «تبریز نماد حوزه تمدنی ایران است و هر گونه پیشرفت و تحولی در شهر به مدد مردمان شریف تبریز صورت پذیرفته است.» او می گوید: «سازمان میراث فرهنگی به موجب قوانین و مقررات بین المللی و ملی جهت دفاع از هویت فرهنگی کشور باید نسبت به این ارکان هویتی و فرهنگی توجه لازم را داشته و هزینه های مربوطه را بی کم و کاست پرداخت کند.» به گفته شیری آذر، درآمد حاصل از نفت و گاز و... ازبین رفته و یا دارای نوسان است، اما تاریخ و فرهنگ و آثار تاریخی هر کشور و شهری بازتاب های مالی و اقتصادی ثابتی دارند. خطر دریافت اخطار از یونسکو در حال حاضر حفظ، احیا و مرمت، بالاترین وظیفه مسئولان مرتبط با آثار باستانی و اشیای به جای مانده از گذشته است و کوتاهی در این امر با هر بهانه و توجیهی مساوی با از بین رفتن گذشته، تاریخ و دارایی های ملی و جهانی این سرزمین به شمار می آید. به اعتقاد کارشناسان هدف از ثبت هر اثر، باید برابر با حفاظت جامع از دارایی های فرهنگی باشد، درحالی که به ظاهر برخی ارگان های مسئول ثبت آثار را تنها به منظور افزودن آمار عملکرد خود پیگیری می کنند و برنامه ای برای حفظ و مرمت و احیای مجموعه های تاریخی ندارند! "حمید رضا حسینی"، یکی از فعالان رسانه ای حوزه میراث فرهنگی، در این باره می گوید: «بر اساس کنوانسیون 1972 یونسکو مبنی بر حمایت از آثار تاریخی و فرهنگی جهانی، مجموعه ای از تسهیلات و کمک های فنی برای حفاظت از آن اثر در اختیار کشور مربوطه قرار می گیرد.» حسینی می افزاید: «کمک های نقدی نیز برای ترمیم خسارت های احتمالی این قبیل آثار پیش بینی شده که بیشتر در مواقع لزوم و در حوادث های غیر مترقبه پرداخت می شود.» او درباره اخطارهای سازمان یونسکو به تخریب های حاصل از بی‎توجهی به آثار ثبت شده در این سازمان می‎گوید: «کشورهایی که اثر فرهنگی آنها در سازمان یونسکو به ثبت رسیده، تعهداتی را در مقابل این سازمان به عهده دارند و هر اثر ثبت شده از لحاظ وضعیت کاربری و حریم منظری (تاریخی و طبیعی) نیز ثبت می‎شود.» به گفته این کارشناس میراث فرهنگی، سازمان مربوطه در صورت رعایت نکردن این موارد از طرف یونسکو اخطاری مبنی بر خروج اثر ثبت شده از فهرست آثار یونسکو دریافت می کند که تبعات معنوی بسیار منفی برای آن کشور به همراه دارد. ای که دستت می رسد، کاری بکن ! ضعف در ضوابط و قوانین برای حفاظت از دارایی های فرهنگی در سرزمینی با این سابقه تاریخی از مشکلات بسیاری برخوردار بوده که کم و بیش گریبان بسیاری از آثار ارزشمند این مرز و بوم را گرفته است. عمق فاجعه در گنبد های مقرنس مظفریه نمونه بارز این موضوع است. این تخریب به قدری است که برای بررسی وضعیت نامناسب موجود، نیازی به دعوت کارشناسان داخلی و خارجی و یا چشم مسلح نیست و با چشمان غیر مسلح اما بیدار نیز می توان ترک خوردگی ها و فرسودگی پوشش این میراث ارزشمند جهانی را مشاهده کرد. حال با توجه به آغاز فصل بارش‎های شدید در تبریز، می توان گفت که با گذشت ایام و بارش باران و نفوذ آب، فرسودگی سقف این تیمچه بیش از پیش شده و در نتیجه تخریب‎های حاصله ، هزینه‎های چندین برابری را برای ترمیم طلب می کند.