تفاوت ما و ژاپنی ها در حوادث

گروه ساخت وساز: زلزله محوریترین موضوع در صنعت ساختمان است چرا که بیش از 95 درصد کشورمان زلزله خیز است و باید در ساخت سازهایمان این نکته را مدنظر قرار دهیم. از سوی دیگر برنامه ریزی کلان هم باید در راستای بهبود کیفیت ساخت و جلوگیری از تلفات جانی و مالی در حوادث صورت گیرد. در حاشیه برگزاری شانزدهمین کنفرانس ژئوفیزیک، با نصرالله کمالیان، نماینده دوره گذشته مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون عمران که ریاست دو دوره موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران را در کارنامه خود دارد، گفتگوی کوتاهی داشتیم که خواندن آن خالی از لطف نیست. پیام ساختمان: دلایل حضورتان در این همایش و نمایشگاه را برای مخاطبان بیان بفرمایید. با توجه به اینکه من دو دوره ریاست موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران را عهده دار بودم، مسئولیت توسعه شبکه های زلزله نگاری کشور را نیز بر عهده داشتم. در آن زمان دستگاه های زلزله نگاری را از خارج وارد میکردیم اما به مرور زمان اتفاقاتی به وقوع پیوست که باعث شد ما به سمت تولید این دستگاه ها در داخل کشور برویم. از جمله اینکه ماهیت این دستگاه ها از طرف خارجیها برای ما فاش نمیشد و هر زمان که بحث تعمیرات آنها را مطرح میکردیم، پاسخ میدادند که باید دستگاه های جدید بخرید. شرکتی که ما به همین منظور حدود 15 سال پیش تأسیس کردیم، در حال حاضر بهترین دستگاه ها را تولید میکند و از این نظر تقریباً قطع وابستگی کرده ایم. نکته ای که لازم میدانم به آن اشاره کنم این است که متأسفانه علیرغم اینکه بارها مراجعه کرده ایم در طول این مدت حتی نتوانستیم یک وام کوچک از دولت بگیریم. پیام ساختمان: فکر میکنید بافت های فرسوده با چه روشی باید نوسازی شوند؟ چون با وضعیت حاضر شاید 50 سال زمان برای نوسازی نیاز باشد. شیوه خیلی ساده است. فقط قانع کردن مردم مهم است. زمانی اطراف بزرگراه نواب یکی از مناطق فرسوده تهران بود اما شهرداری در یک برنامه مدون باعث شد تا مالکان خانه ها و شهرداری یک معامله دو سر برد داشته باشند. این کار در تمام محلات قابل انجام است اما باید شیوه های آن بررسی شود. پیام ساختمان: نهادهای متولی مانند نظام مهندسی در این میان چقدر سهم دارند؟ نظام مهندسی و مهندسان ناظر هر کدام به نوبه خود مسئول هستند. مهندسان ناظری که صوری نظارت میکنند، قاتلانی هستند که گلوله شان را شلیک کرده اند و فقط باید منتظر اصابت گلوله باشیم. این گلوله ممکن است یک روز دیگر شخص را بکشد و یا 50 سال دیگرالبته در بین ناظران استثناء هم وجود دارد. نظام مهندسی باید نظارتش را بر اعضاء بیشتر کند. پیام ساختمان: اینکه شهرداری در گذرهای با عرض 6 متر تراکم های بسیار بالا میدهد، در بروز بحران چقدر مقصر است؟ اصول مهندسی میگوید شما میتوانید با رعایت اصول ، در یک زمین یک متر در یک متر برج هم بسازید اما باید مسائل اجتماعی و تأمین زیرساخت ها در نظر گرفته شود. یکی از این مسائل بحث پارکینگ است. شهرداریهای ما پروانه املاک تجاری میدهند اما جای پارک مشتریان مشخص نیست. من در کانادا از یک فروشنده معمولی پرسیدم این همه فضای باز جلوی مغازه برای چیست که پاسخ داد اگر این محیط باز جلوی مغازه من نباشد، به من مجوز فعالیت نمیدهند. من روز اول به شهرداری اعلام کرده ام که حداقل 5 نفر در مغازه من در حال خرید هستند بنابراین من باید 5 پارکینگ تأمین کنم. پیام ساختمان: این روزها بحث انتقال پایتخت به دلایلی نظیر احتمال وقوع بحران ها از جمله زلزله در تهران مطرح میشود، نظر شما چیست؟ از نظر تاریخی در ایران شهرهای بزرگ توسط سلسله های حکومتی به وجود آمده اند. مشهد، توسط افشاریه وسعت یافت، شیراز توسط زندیه گسترش یافت، اصفهان در زمان صفویان توسعه پیدا کرد و حتی قاجاریه روستایی در کنار شهران به نام تهران را گسترش داد. جمهوری اسلامی هم باید چنین کاری بکند و باید یک اثر پایتختی ماندگار از خود به جای بگذارد. از بعد اجتماعی هم واقعاً تهران در حال انفجار است و انتقال پایتخت ضرورت است. همانطور که میشود آب سد کرخه را به مشهد انتقال داد، این کار را هم میتوان کرد و به یاد داشته باشید که هزینه انجام این طرح از هزینه تلفات نیروی انسانی بالاتر نیست. مگر هزینه ایجاد پایتخت برای سلسله های گذشته کم بوده است؟ پیام ساختمان: عملکرد سازمان مدیریت بحران کشور را به عنوان عضو سابق کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی چگونه میبینید؟ متأسفانه مدیریت بحران ما معطوف به مرحله پس از وقوع حوادث است. درحالیکه اصلاً مدیریت بحران این است که در زمان وقوع حوادث، هیچ بحرانی نداشته باشیم. در ژاپن شاهد حوادث و زلزله های زیادی بوده ام که یکی از آنها حادثه سونامی بود. تفاوت ما و ژاپنیها در هنگام بروز حوادث غیرمترقبه این است که در این شرایط تمام مردم ما سعی در حل بحران دارند و عملاً مدیریت نهادهای مسئول از بین میرود درحالیکه در ژاپن به محض وقوع حادثه تمام ساکنان منطقه را خالی میکنند و متخصصان ورود میکنند و مردم هیچ دخالتی ندارند؛ بنابراین سپردن مسئولیت مدیریت بحران به مردم امر پذیرفته شده ای نیست. پیام ساختمان: بلافاصله پس از اینکه زلزله ای در کشور اتفاق میافتد، وام های با بهره در اختیار زلزله زدگان قرار میگیرد. به نظر شما این روند صحیح است؟ در درجه اول اعتقاددارم که اگر قوانین ما به درستی اجرا شوند، نیاز به پرداخت وام دولت و هزینه مالک ساختمان نیست. معمار و مهندسی که ساختمان را ساخته مسئولیت جبران خسارت های جانی و مالی بر عهده اوست. این قانون در لوح حمورابی هم آمده است. از آنجایی که اجرای این قانون فعلاً امکان ندارد، دولت باید به کمک حادثه دیدگان بیاید و به دنبال گرفتن سود از آنها در این وضعیت نباشد. به هر حال برای حوادث غیرمترقبه در کشور ما بودجه ای در نظر گرفته شده است. البته اینکه ما عادت کنیم ساختمان بیکیفیت بسازیم و پس از تخریب به صورت مجانی از دولت تسهیلات بگیریم، باز هم غلط است.