پاشنه آشیل هدفمندی

شروع صنعتی سازی در ایران از سال 1340 و با افزایش نیاز به مسکن در کلان شهر ها آغاز شد. ساخت وساز با استفاده از قطعات پیش ساخته توسط چند کارخانه تحت لیسانس کارخانه های خارجی و پس از آن به صورت انگشت شمار برخی پروژه های ساختمانی در تهران با این روش آغاز شد، اما صنعتی سازی در دوره ای به طور جدی وارد عرصه صنعت ساخت وساز کشور شد که به دلیل نبود برنامه ای جامع برای تدوین آن و به دنبال شتاب برای تحویل واحدهای مسکونی مهر، فرآیند صحیح آن نادیده گرفته شد. طبق تعاریف متخصصان، در صورتی که بیش از 50 درصد قطعات ساختمانی در کارخانه انجام شود به سیستم ساختمانی صنعتی اتلاق میشود. در ساختمان سازی با این رویکرد از قطعات آماده شده از قبیل بلوک ها، تیرچه ها، پانل های پیش ساخته، تیر ها و ستون های فلزی و بتنی، شبکه های فلزی، قطعات گچی و بتنی و… استفاده میشود و بیشتر عملیات با استفاده از تجهیزات و لوازم کارگاهی به صورت مکانیکی انجام میشود. تعداد متخصصان و کارگران هم در این روش از نظر کمیت کمتر از روش های سنتی است، ولی از نظر کیفیت باید از افراد متخصص در سطح بالای مهارت و دقت فنی استفاده شود. به گفته سازندگان، سرعت اجرای کار در این روش بین 9 تا 14 ساعت برای هر مترمربع است. حال آنکه در حال حاضر علیرغم تلاش مسئولان طی این چند سال برای شناساندن مزایای صنعتی سازی و سیستم های ساخت وساز به مهندسان و متخصصان ساخت و ساز، در بسیاری از مناطق شهری یا اطراف شهرهای بزرگ همچنان ساختمان سازی با روش سنتی و رایج و اجرای کار توسط نیروی انسانی متخصص، غیر ماهر و یا نیمه ماهر بوده و از مصالح سنتی استفاده میشود. در کنار آن نیز در برخی پروژه ها، ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی به کار گرفته میشود. با این وجود، ضعف در ساخت وساز به روش سنتی، همزمان با ورود تکنولوژیهای روز در صنعت ساختمان، لزوم به کارگیری روش صنعتی سازی در ساختمان را بیش از پیش برای انبوه سازی به ویژه در بافت های فرسوده تقویت میکند. درعین حال علیرغم آنچه که بسیاری از متخصصان و منتقدان میگویند، اجرای صنعتی سازی ساختمان در ایران معایبی داشته است، اما قطع به یقین حمایت از فناوریهای نوین با هدف افزایش کیفیت ساخت وساز و بهبود کیفیت مصالح توجه بیشتر مسئولان را میطلبد. از طرفی با توجه به آزادسازی قیمت حامل های انرژی حمایت از این موضوع مهم مورد غفلت متولیان امر قرار گرفته است. روشی که حتی میتواند در ازای به کارگیری این نوع تکنولوژیها علاوه بر کاهش ضایعات و آلودگی محیط زیست به کاهش اتلاف و صرفه جویی بالا در مصرف انرژی کمک بسیاری کند. نباید فراموش کرد کاهش زمان و هزینه همچنین افزایش سرعت، ایمنی و کیفیت ساخت با صنعتی سازی، در راستای سیاست ها و اهداف کشور است و باعث جلوگیری از هدر رفت سرمایه های کشور میشود؛ موضوعی که با توجه به شرایط موجود سبب شده برخی همچنان ساختمان های خود را به شیوه سنتی و یا صنعتی سازی نیمه کاره بسازند. ارزان بودن انرژی و دستمزد دلیل ساخت مسکن به شیوه سنتی استدلالی است که متأسفانه اخیراً از قول بسیاری از دست اندرکاران ساخت شنیده میشود. این در حالی است که با افزایش هزینه های مربوط به انرژی سرمایه گذاران ساختمانی ناچار به استفاده از روش های نوین هستند تا هزینه ها را کاهش هزینه دهند. به این ترتیب ضروری است، برنامه ریزیها توسط سیاست گذاران این صنعت به گونه ای صورت گیرد، تا با بازنگری قوانین و آئین نامه های اجرایی مسیر مناسب برای رشد این رویکرد در صنعت ساختمان تقویت و فراهم شود.