معماری شهری رشد نکرده است

گروه معماری دکوراسیون :هنر معماری در کشورهائی که صاحب فرهنگ و تمدن باستانی هستند، از مهم ترین پایه های تمدن دیرینه آنهاست و ایران نیز با پیشینه مدنیت چندین هزارساله خود دارای شاهکارهای معماری کم نظیری است. شاید این علاقه و توجه سبب تداوم همیشگی این هنر شده است. در تالارها و ایوان های ستون دار تخت جمشید تا قصرهای صفوی در اصفهان و خانه های روستایی، گنبدهائی که چهار قوس بنا شده اند، صحن چهار ایوانی، حیاط داخلی و حوض آن همه اینها از ویژگی های معماری اصیل ایرانی هستند که در تاریخ معماری ایران پیوسته تداوم خود را حفظ کرده است اما امروز این سؤال مطرح است که معماری شهری ما از چه جایگاهی برخوردار است و تا سال 1404 که سند چشم انداز 20 ساله برای ما تعریف کرده است چه جایگاهی خواهد داشت. در خصوص وضعیت معماری شهری و اینکه ما شاهد رشد چندانی در زمینه معماری به خصوص در شهر تهران نبوده ایم، با چند تن از معماران و مسئولان گفتگو کرده ایم : تقلید محض از مدرنیته مرتضی میر غلامی، معاون معماری و شهرسازی شهرداری تبریز با بیان اینکه از زمان قاجار معماری شهری ما به سمت تقلید محض از مدرنیته پیش رفته است ، یادآور شد: سال هاست از ضرورت احیای معماری سنتی در کشور صحبت می شود ولی به توفیق چندانی در این زمینه دست نیافته ایم. وی اضافه کرد: معماری سنتی ایرانی آرامش را به خانواده القا می کرد و با تقسیم خود به فضای اندرونی و بیرونی بسیاری از مسائل اخلاقی و اجتماعی نیز قابل حل می شد.میر غلامی ضعف نظام مدیریت ، عدم نظارت بر معماری شهری، عدم تبیین سیاست های صحیح، استفاده نامناسب از فرهنگ بومی و عدم توجه به معماری مدرن به صورت محض را از جمله مشکلات پیش روی ورود دوباره معماری سنتی به ساخت و سازهای شهری عنوان کرد. سیمای شهر مطلوب نیست عباس اخلاصی ، مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران، وضعیت معماری شهر تهران را بسیار نابسامان دانست و بر لزوم توجه شهروندان به مسائل محیطی و ساخت و ساز های شهری و به ویژه نماهای شهری تاکید کرد. وی با بیان اینکه الگوهای بومی معماری باید در نماهای شهری اعمال شوند، افزود: سیمای شهری در وضعیت فعلی دارای دید مطلوبی نیست و معماری ناهمگون ساختمان ها و عملکرد نامناسب آن بر منظر شهری تأثیرات منفی گذاشته است. اخلاصی گفت: اولین گام در این امر آگاهی مردم از محیط است و با توجه به مشکلات زندگی شهری که موجب غفلت بسیاری از مسائل پیرامون ما می شود، تشویق شهروندان و احساس مسئولیت آنان در توجه به محیط اطراف و رفع مشکلات موجود، از اهمیت بسیاری برخوردار است.وی حضور شهروندان و توجه آنان به نماهای شهری را حائز اهمیت دانست و گفت: آگاه کردن شهروندان نسبت به مسائل محیطی باعث می شود تا آنها تحرک پیداکرده، نماهای زیبا را شناسایی و معرفی کنند و از مسئولان خواستار رفع بسیاری از مشکلات شوند. الگوی معماری شهرها غربی است مهندس مجید غمامی ، معمار با بیان این مطلب که شهرهای ما وضع خوبی ندارند و روزبه روز نیز این وضعیت با ساختن بناهای ناهموار مختلف وخیم تر می شود، گفت: ذکر مشکلات موجود در شهرهای بزرگ مانند تهران نیازمند فهرست بلند بالایی است اما آن چیز که برای مردم و معماران اهمیت دارد زشتی بی اندازه شهر تهران است. وی افزود: بیست سال از وقوع جنگ تحمیلی در ایران می گذرد و ما شاهد وضعیت جدید و فروش شهر به دلایل مختلف هستیم چرا که دولت به شهرداری کمک نمی کند و شهرداری برای تأمین هزینه های خود درگیر مسائل مختلف می شود و به هر کاری برای رفع نیازها روی می آورد. مهندس غمامی با اشاره به اینکه ؛متأسفانه الگوی نامناسب شهرسازی در تهران به سرعت به سایر شهرها نیز نفوذ کرده است، گفت: این وضعیت آینده نگران کننده ای را برای شهر های ما ایجاد کرده که بیش از همه ما معماران باید به آن تفکر کنیم.وی محیط زیست را از جمله مسائلی دانست که امروز در ساختمان سازی به آن توجه می شود و افزود: در طول این سال ها بر تعداد رشته های دانشگاهی معماری، دانشجویان، اساتید این رشته ،NGO ها و مراکز و دفاتر مستقل معماری افزوده شده است اما متأسفانه باوجود این شرایط و این پتانسیل توجه لازم از جانب معماران به مسائل شهرسازی صورت نگرفته است. این مهندس معمار الگوی تأثیرگذار در شکل و نوع معماری در شهرهای ایران را ناشی از غرب دانست و تاکید کرد: ما شهرها و بناهای خود را بر اساس شکل معماری در غرب بنا می کنیم بدون اینکه توجه کنیم کشورهای غربی در دوره تثبیت هستند و ما در دوران تحول و التهاب! بنابراین برای تغییر در شکل شهرها و بهبود وضعیت وخیم موجود در شهرهای ایران باید در قدم نخست معماران ما به مسائل مختلف موجود در شهر واکنش های دغدغه مند نشان دهند. گذشته را فراموش کردیم مهندس بهرام فدیور صدری (معمار) در مورد معماری کنونی شهر تهران گفت: این قدر به دنبال معماری در اروپا هستیم که گذشته و تاریخ خود را به فراموشی سپرده ایم درحالی که در گذشته ما مقوله خلق فضا را داشتیم، مدرنیته و مدرنیسم اصلاً به ایران ورود نداشته است و علیرغم حمله مغول ها و اعراب به ایران به مسئله خلق فضا توجه جدی صورت می گرفت زیرا معماری تبلور فرهنگ در یک جامعه است. وی ادامه داد: ما پیش از کشیدن دیوار توسط عثمانی با اروپا در تعامل و دادوستد بودیم اما پس از آن از اروپا و تحولات موجود در آن دور شدیم و تجدد را به معنای تقلید از اروپا دریافتیم. متأسفانه در زمان حاضر برای کارهای که می خواهیم انجام دهیم برنامه ریزی نمی کنیم و طراحی فضای شهری و برنامه ریزی جایگاهی در تصمیمات و نوع معماری شهرها ندارد. هویت شهر تهران در حال خرد شدن است دکتر علی اکبر صارمی،معمار با بیان این مطلب که ایجاد و گسترش شهرهای نامناسب و خطرناک ناشی از آن است که ما معماران و شهر سازان معترض نیستیم، اضافه کرد: باوجود پانصد رشته دانشگاهی در ایران و نیروی عظیم موجود در این رشته، ارائه صرف مقالاتی در حوزه معماری و شهرسازی کفایت نمی کند و ما باید NGO های معماری به معنای واقعی کلمه تشکیل دهیم. وی خاطرنشان کرد: در حدود پنجاه سال گذشته مسئله اصلی در شهرها ساختن بود اما اکنون مسئله ما نساختن است و با ادامه این روند هویت شهر تهران در حال خرد شدن و نابودی است. سخن آخر از نظر ضوابط و مقررات یک سقف در ارتفاعی واحد برای تمامی فضاهای بزرگ و کوچک اعم از انبار، راهرو و سالن اجتماعات قانونی است. بدین ترتیب ماهیت مواجهه قانون با بنا، ضوابط و مقررات ساختن به صورتی کاملاً انفرادی مطرح است و صفت درون گرا، بیشتر شایسته بناهای بافت های جدید است که به بیرون، کوچک ترین توجهی نشان نمی دهند و هیچ گونه مسئولیتی را نسبت به پیرامون و شهر به عهده نمی گیرد. انگار قرار است ساختمانی میان یک بیابان برهوت شکل بگیرد. اکنون مجدداً این سؤال مطرح می شود: چرا باید در بزرگ ترین مراکز تجمع کشور در مسیر حرکت به سمت آینده با چنین رشد حجیم و پهناوری از کالبد، کمترین میزان فضای معمارانه محقق شود؟ به استناد کدام مرجع معماری باید شهر این گونه رشد کند؟ تا چه زمانی و با تکیه بر کدامیک از دستاوردهای متأخر معماری و شهرسازی جهان، قرار است شهر، این گونه در افق و ارتفاع رشد کند؟ و بالاخره هدف از تدوین ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی چیست؟