برج علی آباد

گروه معماری ودکوراسیون: برج علیآباد مربوط به سده 8 ه‍. ق است. این بنا در فاصله 5 کیلومتری شمالی جاده اصلی بردسکن به شهرستان خلیل آباد در میان روستای کشمر واقع است. این بنا بر فراز بقایا و آوار های قلعه کهن به نام کوشک بنیان شده و از دیدگاه معماری با برج رادکان قابل مقایسه است. قدمت این منطقه به دوره کیانیان و اشکانیان میرسد و اعتقاد بر این است که این برج یک مقبره بوده است. به همین خاطر به مقبره کشمر نیز معروف شده است. اینکه مقبره چه شخصیتی است به خوبی مشخص نیست. یا به یادبود زرتشت یا طغرل سلجوقی ساخته شده و یا مقبره یکی از این افراد بوده است. این برج 18 متر ارتفاع دارد و محیط خارجی آن 42 متر و محیط داخلی آن 21 متر میباشد. نمای خارجی بنا دارای پوششی مخروطی شکل است و از آجر ساخته شده است. این بنا دو پوششه میباشد و علاوه بر سقف مخروطی خارجی سقفی گنبدی به شکل عرق چین در داخل دارد و این دو گنبد از بخش میانی به هم متصل و در مرکز این پوشش ها دو روزنه تعبیه شده که به منظور روشنایی و تخلیه هوا میباشد. پوشش دوم بسیار بلندتر از پوشش اول بوده و ارتفاع آن از 5 متر بالاتر است. این بنا دوجداره و از جدار داخلی تاق هایی به داخل بنا ساخته شده است. راهروی پلکانی و مارپیچ بین دو جدار صعود به پوشش اول را مهیا میکند و حدود 50 پلکان دارد. بدنه بنا دارای دو قسمت است که قسمت پایین دوازده ضلعی است و پایه بنا را تشکیل میدهد قسمت بالای بدنه اصلی، دارای 48 ترک به شکل نیم ستون میباشد. همچنین دوازده قاب آجری به شکل های لوزی در آن تعبیه شده است. بر روی این ترک ها و قاب ها اشکال هندسی از آجر و کاشی دیده میشود که جلوه خاصی به بنا داده است. کاشیها نیز به رنگ فیروزه ای میباشد. در بدنه برج روزنه هایی به منظور روشنایی داخل بنا تعبیه شده است. بنا از داخل دارای سه طبقه است و ارتفاع تیزه اصلی گنبد تا کف 31 متر است. معماری آن به شیوه معماری برج رادکان است و این برج به آتشکده زرتشت نیز معروف است. از برج کشمر کتیبه ای در دست نیست اما درِ ورودی بنا دارای کتیبه ای بوده است که فعلاً اثری از آن نیست. این برج به شیوه معماری اواخر قرن هفتم هجری ساخته شده است و به سبک معماری دوره سلجوقیان نزدیک است. محققین با مطالعاتی که روی آن انجام داده اند به این نتیجه رسیده اند که لحظه تحویل سال شمسی را از روی این برج در محل یکی از تاقچه های آن با استفاده از نور خورشید تعیین میکرده اند. این برج به هر منظوری ساخته شده بر کنار راه معروفی بوده که مرکز ایران را به نیشابور متصل میکرده است و مسافران زیادی در گذر از این منطقه از آن دیدن کرده اند. ترمیم این بنا قبلاً بارها ترمیم شده ولی در ترمیم آن مصالح امروزی مثل سیمان استفاده شده است. عدم حمایت و توجه به آن، باعث شده کاشیکاریهای اطراف آن که تا چند سال پیش سالم بوده امروز از بین برود.