چاردیواری دیگر اختیاری نیست

گروه معماری دکوراسیون:درست چند وقت پیش بود که در یکی از کوچه های تهران زد و خوردی خونین بین دو مرد جوان همسایه درگرفت.دعوا بر سر این بود که یکی از آنها زباله های خانه خود را در سطل زباله همسایه اش میگذاشت و اعتراض های همسایه نیز بینتیجه مانده بود. جدال بین دو همسایه بالا گرفت و منجر به کشته شدن یکی از آنها شد. کسی که به خاطر رعایت نکردن حقوق همسایه خود مقصر بود،اما تقصیرش بسیار کمتر از آن بود که جانش را از دست بدهد. قاتل که بیست و چند سال بیشتر نداشت، به قصاص محکوم شد و دعوا بر سر سطل زباله میرفت که دو قربانی جوان به جا بگذارد تا این که خانواده مقتول رضایت دادند. اما هر دو خانواده داغدار و غمگین باقی ماندند تا یک سال پس از آن حادثه از دست دادن جوانی را به سوگ بنشینند. مشابه این ماجرای تلخ کم نیست. خود شما هم، حتما شاهد نزاع هایی اگرچه با خشونت کمتر در اطراف خود بین همسایگانی که یک کوچه یا یک آپارتمان را با هم شریک هستند، دیده اید. ممکن است دعوا بر سر سطل زباله یا صدای بلند ضبط، بوی سوختگی یا لکه های زباله های خیس، جای پارک ماشین یا نپرداختن پول شارژ، نم دادن سقف در اثر خیس شدن کف طبقه بالایی باشد یا سروصدایی که دویدن بچه ها در خانه برای همسایه پایینی ایجاد میکند. حقوقدانان و قانونگذاران همزمان با آغاز آپارتمانی شدن شهرها، به این موضوعات فکر کردند و قانون تملک آپارتمانی را نوشتند؛ قانونی که هم اکنون هم مورد استفاده است و فصل الخطابی است بر بگومگوها و نزاع های بین آپارتمان نشین ها. پرویز شکوری، وکیل دادگستری دراین باره توضیح میدهد: در قانون مدنی کشورمان که قانون مادر به شمار میآید، به روابط بین افراد اشاره شده و افراد را موظف میکند به حقوق یکدیگر احترام بگذارند. احترام به حقوق همسایگان و رعایت قوانین آپارتمان در قانون تملک آپارتمان ها تشریح شده است. به گفته شکوری، قانون تملک آپارتمان ها راهکاری پیش روی همسایه ها میگذارد تا به صورت مشترک درباره محل زندگی خود تصمیم بگیرند و آنها را به رعایت حقوق یکدیگر دعوت میکند، اما بیشتر درباره نحوه زمامداری آپارتمان صحبت میکند. در قانون تملک آپارتمان ها که همزمان با تغییر ساختار شهری کشور به تصویب رسیده نحوه اداره آپارتمان ها مشخص شده است. مطابق قانون، ساکنان آپارتمان موظف هستند هیئت مدیره انتخاب کنند. قانون دقیقا مشخص میکند برای چه تعداد سکنه، هیئت مدیره باید چند عضو داشته باشد. هیئت مدیره در جلسه عمومی سکنه آپارتمان تشکیل میشود و سپس رئیس هیئت مدیره یا خزانه دار با قید قرعه تعیین میشود. در این قانون گفته شده ساکنان باید مبلغی را به عنوان حق شارژ، ماهانه در اختیار خزانه دار قرار دهند تا برای نظافت و سایر امور آپارتمان هزینه کند. به گفته شکوری، قانون شخصی را که حقوق همسایگان را نقض میکند، مقصر میداند و برای اجرای قانون تملک آپارتمان ها، ضمانت اجرایی وجود دارد. مثلا کسی که پول شارژ را نمیپردازد، ابتدا اخطاری 10 روزه دریافت میکند و پس از 10 روز هیئت مدیره ساختمان میتواند امکانات واحد مورد نظر را قطع کند. مثلا ساکنان آن واحد را از داشتن آب، برق و... محروم کند. اگر از تک تک موارد اختلافات آپارتمانی، فهرستی تهیه کنیم، میبینیم قانون اکثر موارد را مدنظر قرار داده و فرد خاطی را محکوم میداند. مثلا در مورد محل پارک اتومبیل، باید به سند هر واحد مراجعه شود تا مشخص شود کدام بخش پارکینگ متعلق به کدام واحد است. درباره نظافت ساختمان، محل گذاشتن زباله، نگهداری گل و گیاه در راه پله و غیره هیئت مدیره تصمیم میگیرد و کسی نباید از این تصمیم سرپیچی کند. اما گاهی شغل افراد ممکن است برای همسایه ها ایجاد مزاحمت کند. از شغل های قانونی گرفته مانند کار موسیقی تا شغل های ممنوعه که در حیطه جرایم قرار میگیرند، مثلا قاچاق موادمخدر. در این باره شکوری توضیح میدهد که اگر هریک از همسایه ها جرمی انجام بدهد، سایر همسایه ها میتوانند با پلیس تماس بگیرند تا برای برخورد با فرد خاطی به محل بیاید و بهتر است از برخورد شخصی که منجر به هرگونه درگیری میشود، بپرهیزند. در جرایمی که منجر به تخریب اموال مشترک آنها میشود، مثلا نم دادن سقف خانه ای در اثر شسته شدن کف خانه بالایی، فرد ضرردیده میتواند با مراجعه به دادگاه عمومی دادخواست دهد و خسارت بگیرد. درباره نگهداری حیوانات خانگی که یکی از دلایل رایج مشاجره های آپارتمانی است، هیئت مدیره تصمیم میگیرد. اگر اکثر همسایه ها مخالف باشند، کسی نباید حیوان خانگی داشته باشد.اما فراتر از قوانین آپارتمان نشینی، تمایل افراد به رعایت یا نقض حقوق همسایگان، موضوعی است که از دید جامعه شناختی نیز نیاز به بررسی دارد. امان الله قراییمقدم میگوید: بیشک مهم ترین عامل به وجود آورنده نزاع های آپارتمانی نهادینه نشدن فرهنگ آپارتمان نشینی در کشور ماست. افرادی که در کلان شهرها زندگی میکنند از فرهنگ ها یا خرده فرهنگ های مختلف هستند. اعتقادات، رفتار، شیوه زندگی و تعلیم و تربیت این افراد متفاوت است و افراد متفاوت به راحتی نمیتوانند کنار هم زندگی کنند. قراییمقدم در نزاع بین دو همسایه فردی را مقصر میداند که حقوق دیگری را نقض کرده است: «کسی که حقوق همسایه خود را نقض میکند ممکن است نیاموخته باشد که آپارتمان با خانه مستقل فرق دارد و چاردیواری دیگر اختیاری نیست. به گفته او فرهنگ آپارتمان نشینی در تهران بیش از شهرهای دیگر وجود دارد و در شهر تهران هم هرچه از شمال به جنوب و از شرق به غرب برویم تضاد آپارتمانی بیشتر میشود. دلیل این موضوع به قدمت آپارتمان نشینی در مناطق مذکور برمیگردد. مردم به مرور یاد میگیرند چگونه با آپارتمان نشینی کنار بیایند. یادگیری به تدریج حاصل میشود.» حال چگونه باید این فرهنگ را ایجاد کرد؟ قراییمقدم توضیح میدهد: «اصولا باید از طریق رادیو تلویزیون، روزنامه ها و کتاب های درسی یادگیری را حاصل کرد. این فرهنگ خود به خود حاصل نمیشود و باید دوران خاص آن بگذرد. فرهنگ آپارتمان نشینی در ایران بیش از 45 سال قدمت ندارد و این به ما گوشزد میکند که در ابتدای راه هستیم و باید صبور باشیم.