پایداری در بی برنامگی

1. از پاییز سال 92 و همزمان با نمایشگاه صنعت آب و فاضلاب بود که مسئولان آبفای کشور نسبت به بحرانی که کشور را فرا خواهد گرفت هشدار میدادند. حمیدرضا جانباز به همراه چند تن دیگر از مسئولان آب کشور در نشست خبری حاشیه آن نمایشگاه نسبت وضعیت آب کشور هشدار داد و خواستار همراهی مردم برای مقابله با آن شد. سیاستی که ستون فقرات آن را میتوان مدیریت مصرف نامید که در ماه های گذشته بارها از زبان مدیران و مسئولان کشور به گوش رسیده است! در آن نشست اخبار بیشتر بر محور کم شدن 50 تا 60 درصدی حجم آب پشت سدهای کشور بود و کاهش محسوس بارندگیها که در این سال آبی، از 13 سال خشک سالی پیش ازاین نیز کمتر بوده است. با آمدن فصل گرما، وضعیت از مرحله بحران به مرحله تنش آبی رسید به گونه ای که به گفته ستار محمودی( قائم مقام وزیر نیرو) 24 استان کشور در وضعیت قرمز قرار گرفتند. وی با اشاره به مصرف بالای آب در کشور تأکید کرد: این همه در وضعیتی اتفاق میافتد که با کاهش بارندگیها، کاهش جریان های سطحی و روان آب ها در سال آبی جاری، و در مقایسه با متوسط درازمدت و سال آبی گذشته مواجه بودیم و تنها، وضعیت 7 استان از 31 استان کشور، قرمز نیست و منابع آبی دیگر استان ها کاهش محسوسی داشته است. 2. در این میان آنچه در محافل اقتصادی و سیاسی کشور نقل مجلس شده و هرازگاهی- به بهانه ای سخن از آن میرود- صفت پایدار است: اقتصاد پایدار، شهر پایدار،توسعه پایدار، معماری پایدار، سیاست پایدار و انسان پایدار. مجالی در مناقشه در گذاشتن معادل پایدار به جای sustainable نیست اما به هراسمی که بخوانیمش ما به کم آن هم راضی هستیم. 3. اما درنهایت با نگاه به تمام این سخن ورزیها آنچه کارنامه قابل ارزیابی به شمار میرود، همین اخبار بحران زایی است که هرچند در رسانه ها منتشر میشد که ازنظر دامنه و عمق در این زمینه سرآمد هستیم. نمونه هایی همانند بحران فساد اقتصادی ؛ بحران انرژی و بسیاری از مشکلات و بحران هایی که در سال های گذشته باکمی برنامه ریزی و دوراندیشی میتوانستیم هیچ گاه با آن مشکلات مواجه نشویم. 4. تجربه 40 ساله مدیریت آب کشور به بهترین شکل نمایانگر بیعنایتی به صفت پایدار است که اکنون این همه موردتوجه قرارگرفته است. نحوه تعرفه بندی و یارانه ها، شیوه شهرسازی و بار جمعیتی فوق العاده، در مناطقی از کشور که برحسب اتفاق منابع آبی مناسبی نیز برخوردار نیستند، نحوه مدیریت کشاورزی و بیاعتنایی به کشاورزی علمی به مدت چند دهه، فشار فوق العاده ای که به منابع آب زیرزمینی واردشده است که آثار آن را در پایین رفتن سفره های آب های زیرزمینی تا حد خشک شدن دریاچه ارومیه و بحران در رودخانه زاینده رود و دریاچه هامون و دریاچه مهار لو و... میبینیم. این همه، نکته ای را روشن میکند: آیا به اندازه برگزاری کنفرانس ها، نمایشگاه ها، سمینارها و نشست هایی با پسوند و پیشوند پایدار ما در اندیشه برنامه ریزی پایدار هستیم؟