مسکن یا ساختمان که تعریف ساده ی آن ایجاد شرایط مطلوب جهت سکنا می باشد، امری پویا بوده و از آغاز زندگی بشر در غارها پدید آمده است و همچنان مسیر تکاملی خود را در حال پیمودن است.
هنگامی که انسان اولیه فهمید زندگی در غار منوط به تغییر شرایط محیط و به وجود آوردن شرایط لازم جهت زیستن است نطفه ساختمان را پی ریخت.
ایجاد تهویه هوا و مجرای خروج سیلاب ها، ایجاد محل دفع فضولات انسانی، جابه جا کردن سنگ ها، تعبیه جای مناسب آتش، محل امن جهت نگه داری و ذخیره مواد غذایی همچنین ایجاد موانع برای جلوگیری از ورود حیوانات وحشی و درنده اولین گام هایی بودند که انسان اولیه در راه زندگی برداشت و امروزه در سازه ها برای آن واژه تأسیسات را به کار می بریم.
در ساختمان که از چفت و بست ارگانیک اجزاء مختلف تشکیل شده، تأسیسات ساختمان نقش اساسی داشته است. شناخت، اجرای دقیق، صحیح و علمی را می طلبد تا عمر ساختمان چند برابر افزایش پیدا کند.
استفاده مناسب از آب، برق، گاز، علائم هشداردهنده، تهویه، تخلیه فاضلاب، ایجاد سیستم سرمایشی و گرمایشی، ارتباط بین داخل و خارج ساختمان، تماس تلفنی، حمل و نقل بین طبقات موضوعات تأسیساتی ساختمان هستند.
هر کدام از آنها به مدد متخصصین و مهندسین اهل فن محاسبه و با اجرای دقیق ایمنی، زیبایی و استحکام را به بار می آورد. استفاده از لوله های آلومینیومی با لوله های پی وی سی که رسوب نمی گذارند، همچنین به کارگیری لوله های پولیمری جهت فاضلاب ها، لایه های پی وی سی جهت عبور سیم های برق با روکش استاندارد در دستور کار تاسیسات قرار می گیرد.
دسترسی به داکت ها، پست ها و دریچه های بازدید الزامی است.
عایق بندی مقوله ای اساسی و گسترده در ساختمان است و نقش کلیدی دارد.
کلیه تبادلات حرارتی، نور، صدا، بو، ، رطوبت، گرد و قبار، جلوگیری از ترکیب فلزات با اکسیژن هوا، موانع از رخنه حشرات، جزئی از عایق بندی است.
در هر بخش از مواد مورد لزوم خود استفاده می کند و ایزولاسیون را به وجود می آورد.
دقت در اجرای تأسیسات و دانستن اهمیت آن و رعایت نکات دقیق همان گونه که ذکر شد دوام ساختمان را به همراه خواهد داشت.
قلب تپنده ساختمان و شریان حیاتی آن تأسیسات ساختمان است که حرکت انرژی به اشکال گوناگون را به عهده دارد.
با برنامه ریزی درست، صحیح، اصولی و از روی نقشه و با پیش بینی و آینده نگری عمر مفید ساختمان چندین برابر خواهد شد.
اهمیت اجرای دقیق تأسیسات فنی ساختمان نکات زیر را در بر خواهد داشت.
الف- توسعه شهرها، رشد روز افزون جمعیت، ورود به حریم روستاها و بلعیدن آنها توسط شهرها و شهرک های نو بنیاد، از بین رفتن خاکی که حیات موجودات عالم وابسته به آن است انسان اندیشمند را به فکر وا می دارد که تا کجا حق دارد پیش برود.!
باور اینکه کره خاکی فقط به انسان تعلق ندارد بلکه سایر مخلوقات و موجودات هم در آن حق حیات و زندگی دارند و ساخت و ساز نابجا در آن تخریب منابعی است که دیگر دست یافتنی نیست. (و این یک اصل است)
ب- به خدمت گرفتن کلیه تجارب و علوم جهانی و کوشش در بومی کردن آنها در جهت بهینه کردن و طولانی کردن عمر ساختمان و تاسیسات آن.
ج- جلوگیری از تخریب تاسیسات ساختمان و بازسازی زود هنگام آن و همچنین صرفه جویی در سرمایه ای که می تواند در بخش تولید به کار گرفته شود.
حال اندکی تخصصی تر به کار نگاه کنیم. مثلاً در مورد برق کاری:
استفاده از کابل ها و سیمهای فویل دار آلومینیومی در سیستم ارتباطی باعث گرفتن پارازیت ها (نویز) می گردد.
همچنین کابل کوآکسال تصویر بهتری از تلویزیون می دهد.
سطح مقطع کابلها و سیم ها بستگی به طول مسیر و مقدار مصرف جریان برق است که از آن می خواهیم.
اتصال سیم ها و ارتباط آنها باید دقیق و منظم باشد، تا از آمپر کشیدن اضافی از آنها جلوگیری شود.
رنگ سیم های برق معرف وضعیت آنها است. به آن توجه شود. (رنگ آبی نول، رنگ قرمز فاز، اگر برای مسیر کلیدها از رنگی مثلاً مشکی استفاده می کنیم برای مسیر پریزها باید از رنگ دیگری استفاده شود.)
جریان برق ورودی ساختمان، داخل کنترل های مربوطه به هر واحد می گردد و از آنجا به واحدها وارد می شود. داشتن فیوزهای مینیاتوری داخل جعبه مخصوص الزامی است.
استفاده از پریزهای برق مجهز و ایمن و ارت دار لازم است.
در دسترس بودن کلیدهای روشنایی ساختمان، به طوریکه شخص مصرف کننده در تاریکی قرار نگیرد. مثلاً خاموش کردن کلید روشنایی مسیر راهرو و همزمان با روشن کردن کلید سالن باشد.
برق در یک مجموعه مثل آپارتمان طوری تقسیم گردد که هرگاه خواستیم برق قسمتی را قطع کنیم، برق بقیه قسمت ها قطع نگردد. (این وظیفه جعبه فیوز مینیاتوری است.)
سعی شود مسیر عبور برق و گاز با هم فاصله داشته باشند.
از هنگام ورود به ساختمان یعنی همان زمانی که دکمه کنترل دربازکن برقی را می زنیم و درب پارکینگ باز می گردد، خدمت سیستم برق به ما شروع و تا شب هنگام که در بستر آرمیده ایم و هشداردهنده های ایمنی را روشن کرده ایم همچنان از این خدمت بهره مندیم پس آن را جدی بگیریم.
معمولاً ترتیب انجام کارهای برق ساختمان به صورت زیر است:
مرحله اول:
1- کشیدن نقشه ساختمانی شامل سیستم های روشنائی، سیستم های صوتی، سوکت های برق، آنتن، تلفن، آیفون، اطفاء حریق،فن کوئیل ها، برق اضطراری و موتورخانه ساختمان.
2- اجرای نقشه روی کار.
3- تراز کردن تمام قوطی کلیدها و کشیدن خط تراز با چک لاین.
4- کندن قوطی کلیدها با دستگاه.
5- شیار زدن مسیر لوله ها با شابلون ودستگاه شیارزن.
6- نصب قوطی کلید روی دیوار توسط شابلون و تراز کردن دقیق آنها.
7- سوراخ کردن روشنائی سقفی توسط دستگاه (در مورد سقف کاذب، روی سقف ساپورت خورده و روی آن لوله فیکس می شود).
8- جوشکاری و ساپورت زدن برای فیکس کردن لوله پولیکاهایی که برای ورودی و خروجی لوله هایی که داخل جعبه فیوز آورده می شود.
9- جوشکاری و ساپورت زدن برای فیکس کردن لوله پولیکاهای که برای ورودی و خروجی لوله هایی که داخل جعبه آنتن و تلفن آورده می شود.
10- پوشش کامل روی لوله پولیکاهایی که در کف ساختمان کار شده است.
11- اجرای لوله پولیکاگذاری توسط گرما و خمکاری توسط مشعل و فنر و آب بندی آن توسط چسب پولیکا.
12- جوشکاری و ساخت ساپورت برای سینی برق بر روی داکت مشخص شده از روی نقشه (این سینی برق ها برای ورود کابل های برق، تلفن و ....... نیازهای ساختمان به طور مجزا داخل داکت های ساختمان فیکس و وارد باکس های مورد نیاز خود می شود).
13- نصب جعبه فیوز و تراز کردن آن در جاهای مشخص توسط نقشه.
14- نصب جعبه آنتن و تلفن و تراز کردن آن در جاهای مشخص توسط نقشه.
15- گذاشتن لوله فولاد در شرایطی که نقشه تعیین کرده است (در پارکینگ های اداره جات داخل روشنائی آسانسور و روشنائی موتورخانه).
16- تأمین ارتینگ ساختمان (نصب پلیت و سیم مسی و زغال و نمک برای راه اندازی چاه ارت و از آنجا به سینی برق و به مصرف کننده ها)
مرحله دوم (بعد از کف سازی، کاشی کاری و سفیدکاری دیوار):
1- تمیز کردن قوطی کلیدها و بریدن لوله های اضافی روی کار.
2- سیم گذاری داخل لوله پولیکا (رنگ سیم ها و قطر سیم ها و جنس سیم ها از روی استاندارد انتخاب می شود).
3- انداختن کابل شیلددار برای بلندگوها و از آنجا به ولوم های همان اتاق و از آنجا به فیش های پشت آمپلی فایرها.
4- کابل کشی برق از داخل جعبه فیوز و رد کردن داخل سینی برق و بست زدن و از آنجا به زیر کنتور (درصورت داشتن دیزل ژنراتوراین کابل ها داخل موتور خانه و وارد تابلوهای مخصوص خودش می شود).
5- اتصالات سر سیم ها در داخل قوطی کلید، جعبه فیوزها، روشنائی ها، توکارها و جعبه آنتن، تلفن، اطفاء حریق، UPS (نصب دستگاه های تغذیه UPS به شرکت های مسئول مرتبط می شود).
6- کابل کشی تلفن و آیفون از تابلوهای مخصوص خودش و رد کردن داخل سینی مخصوص خودش و بست زدن کابل ها و از آنجا به باکس های مخصوص خودشان.
7- قلع اندود کردن کل اتصالات و سرسیم ها توسط حوضچه قلع.
8- اجرای کامل کابل کشی مربوط به بیرون ساختمان، نصب نورافکن ها در نما.
9- عایق کاری تمام اتصالات توسط وارنیش حرارتی (جایگزین لنت برق).
مرحله سوم (بعد از نقاشی و کف تمام شده)
1- بستن ترمینال روی سرسیم ها.
2- بستن کلید و پریز و تراز کردن آنها.
3- نصب تمام و کامل دتکتورهای دود و شستی آنها روی جاهای تعیین شده.
4- نصب فیوزها داخل جعبه فیوز و وایرشو زدن سرسیم ها و فیوز بندی آنها با دقت تمام.
5- نصب آنتن مرکزی و سوئچینگ های مربوط به آن.
6- نصب آیفون تصویری، بستن سوکت ها و شستی های مربوط به آن به صورت منظم.
7- نصب چشم لایتینگ در راه پله و پارکینگ ها.
8- نصب چشم لایتینگ در سرویس ها برای هود مرکزی (این چشم ها پس از عمل کردن به کنتاکتور و سپس کنتاکتور به سانتیفوژ فرمان داده و باعث تهویه سرویس ها می شود).
9- نصب نور مخفی های داخل سقف کاذب و کفی های روی سرامیک.
نصب تجهیزات برقی موتورخانه
1- نصب تابلوی برق موتورخانه (تجهیزات داخل تابلو برق بر اساس نیازهای موتورخانه ساختمان انتخاب و توسط تابلو ساز ساخته می شود)
2- نصب لوله زیرسینی برق و از آنجا روی الکتروموتورها و ترموستات ها و مصرف کننده های دیگر درون ساختمان.
3- نصب پایه سینی برق روی دیوار و فیکس کردن سینی برق روی آن با توجه به نیاز ساختمان.
4- کابل کشی از تابلو برق روی سینی برق و داخل لوله از آنجا سر الکتروموتورها و ترموستات ها و مصرف کننده ها.
5- وایرشو زدن و شماره زدن سرسیم ها و بستن آن روی تخته کِلِم الکتروموتورها وترموستات ها و مصرف کننده ها واز آنجا به ترمینال زیر تابلو برق.