حقوق شهروندی و سیمای شهر

نمای ساختمان ها و سیمای شهر باید به شکلی باشد که موجب انبساط خاطر و راحتی ساکنان شهر شود. بر طبق باور بسیاری از کارشناسان معماری و روانشناسی، زیبایی چهره شهر میزان بروز رفتارهای غیراجتماعی در شهر را کاهش داده و موجب همبستگی اجتماعی بیشتر ساکنان شهر با یکدیگر میشود چرا که شهروندان زمان زیادی را در محیط های شهری سپری میکنند. سیمای شهر تنها اثر هنری است که چه بخواهیم و چه نخواهیم در آن قرار میگیریم ! از صبح که برای رفتن به مدرسه، کار یا دانشگاه از خانه خارج میشویم مجبور به دیدن آن هستیم.نمای زیبای شهر یکی از حقوق مسلم شهروندی است که باید رعایت شود. بسیاری از شهروندان به شهرهای ترکیه میروند و میگویند همین که آن جا را میبینیم روحمان تازه میشود! اما این مهم، در کشور ما نادیده گرفته شده است. دراین باره با دکتر محمدمهدی محمودی دانش آموخته دکترای D.P.L.G. معماری از U.P.A. «تولوز» فرانسه گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه میخوانید.پیام ساختمان:نمای شهر متعلق به کیست؟صاحب هر بنا و ساختمانی مالک ساختمان است اما صاحب نمای بناها، شهروندان هستند نه مالک. بنابراین خوب یا بد بودنش را کارفرما به معرض نمایش میگذارد و کسانی که بنا را میبینند، شهروندان هستند که هر روز از آنجا عبور میکنند. نمای شهری بر روحیه شهروند بسیار تأثیرگذار است.پیام ساختمان: نمای بنا چه ویژگیهایی باید داشته باشد وآیا بافرهنگ کشور باید ارتباطی داشته باشد؟نمای بنا درعین حال که سلیقه ای است، باید حد و مرزی داشته باشد و از آن عبور نکند. این سلیقه به سلیقه آن شهر، قوم یا شهر و کشور بر می گردد که وابسته به تاریخچه معماری، فرهنگی، مذهبی و بستر اقلیمی منطقه است. نمیتوان هر نمای شهری را از یک شهر به یک شهر دیگر برد. متأسفانه در حال حاضر این گونه نیست و نمایی که در تهران دیده میشود، ممکن است در ساری و همدان و بندرعباس هم مشاهده شود.در صورتی که نماها باید بر اساس اقلیم و نوع کاربری و مصالح متفاوت باشد. مثلاً شما در یک محوطه مسکونی میروید و میبینید که همه آنها مسکونی است اما میگویید آن بنا به نظر مدرسه میآید.یعنی سیما و نمای یک بنا بیان کننده کاربری درونی آن است.درعین حال نما باید معرف کاربری درونی و هماهنگ با کوچه و محل در زمان خودش نیز باشد. مثلاً نمیتوان سیمای شهری میدان حسن آباد را در میدان ونک هم ایجاد کرد. چون آن سیما مربوط به دوران خودش بوده و در میدان جدید باید سیمای شهری جدید تری را شکل دهیم که پشتوانه آن سیمای قبلی شهر است. پیام ساختمان: نظر شما درباره وضعیت نماها و سیمای شهر حال حاضر چیست؟به نظر من شهرها در حال حاضر سیمای زشتی دارند. سلیقه مردم هم تغییر کرده و با این نوع معماری عادت کرده اند. اگر آسیب شناسی کنیم ایراد به معماران وشهرسازان وارد است که مردم را به این سمت سوق داده اند.پیام ساختمان: آیا قانونی برای اینکه حقوق شهروندان در زمینه سیمای شهر رعایت شود وجود دارد؟این امر مهم رفته رفته در حال شکل گرفتن است. مسئولان، شهرداریها و ارگان های ذیربط اجازه نمیدهند هر بنایی با نما و سبک متفاوت ساخته شود و برای شهروند آلودگی بصری یا هرج ومرج به وجود بیاید.امروزه ارگان های مختلف از جمله شهرداریها به غیر از نقشه که شامل پلان ساختمان است، بر نما و جنس آن نیز تاکید دارند؛ مثلاً در شهرهای گرم، نما از جنس براق نباشد چون هم هوا را گرم میکند و هم با آلودگی بصری و انعکاس مجدد، نور را برای شهروند به وجود میآورد.پیام ساختمان: در اکثر مواقع به خاطر درآمد بیشتر شهر به یک بنگاه تجاری تبدیل شده که نماها و بیلبوردهای زیبایی هم دیده نمیشود برای حل این مشکل چه باید کرد؟به نظر من همه این تابلوها وبیلبوردها زیادی هستند. اگر میخواهیم پیام مثبتی به شهروندان بدهیم، مجبوریم آن پیام را بزرگتر درشهر نصب کنیم، چون پیام های دیگر آن قدر بزرگ هستند که پیام ما گم میشود. در بزرگراه ها، تابلوهای تبلیغاتی آن قدر زیاد شده اند که نمیتوان تابلوهای راهنمایی را نگاه کرد، برخی رانندگان مسیر خود را گم میکنند و حتی موجب سر در گمی مردم میشود. باید به جایی برسیم که ابعاد و اندازه و رنگ بیلبوردها مشخص شود تا هم اطلاع رسانی شود و هم آموزنده باشد و حق بقیه را هم ضایع نکنند. اگر به شهرک سینمایی غزالی بروید میبینید در گذشته نام مغازه ها را با خط خوب روی شیشه مینوشتند و اداره ای که مهم تر بود تابلوی بزرگ تری داشت.پیام ساختمان: با توجه به اینکه شما در الجزایرسو ژاپن تدریس میکردید چه استانداردی در آنجا رعایت میشد؟در اروپا تابلوهایی که امروز در تهران و شهرهای بزرگ وجود دارد دیگر وجود ندارد، بلکه کوچک تر است و جنبه راهنمایی دارد که نمای ساختمان، معرفی کاربری ساختمان هم هست. در گذشته این تابلوها در ژاپن و الجزایر هم وجود داشت اما در حال حاضر قانونمند و استانداردشده اند و همه آنها جمع آوری شده است. مثلاً این قانون وجود دارد که تابلو عمود بر خیابان نباید قرار بگیرد و اگر هم قرار میگیرد فقط داروخانه است که جنبه اطلاع رسانی بهتری باید داشته باشد.در آنجا روی تأثیر نور بر رنگ سیمای شهر هم فکر شده است.پیام ساختمان: به مناسبت فرا رسیدن سال نو به شستشوی نماها در شهر و زیباسازی آن توجه خاصی میشود نظر شما در این مورد چیست؟این کار خوب و درستی است. هر بنایی نگهداری مناسبی میخواهد. همان طور که محل کار خود را تمیز میکنیم یا برای رسیدن نوروز خانه تکانی میکنیم، وقتی اعتقادداریم که شهر ما خانه ماست در تمیز کردن شهر خودمان هم باید بکوشیم. این امر تنها به عهده ارگان های دولتی نیست، بلکه باید هر شهروندی در تمیز کردن نمای بنای خود بکوشد.