ساخت سیمان بیولوژیک برای بیابان زدایی و مقابله با ریزگردها

محققان در پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری درصدد هستند که با ساخت سیمان های زیستی با بیابان زایی در کشور مبارزه کنند.به گزارش پیام ساختمان، رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری در خصوص طرح « تثبیت و مهار زیستی ریز گردها در مقیاس پایلوت» گفت: مساحت بیابان های ایران برحسب اعلام نظر سازمان جنگل ها و مراتع کشور 34 میلیون هکتار اعلام شده که بر اساس آمار سازمان هواشناسی 23 میلیون هکتار از این مساحت صرفاً شامل پدیده های بیابانی فاقد پوشش گیاهی است.محمدرضا زمانی، افزود: در حال حاضر به دلیل آنکه مشکل ریز گردها موجب گسترش محدوده بیابانی، افزایش آلودگی هوا و مشکلات زیست محیطی مختلف میشوند، مباحث بیابان زدایی و تثبیت شن های روان یا خاک های سست در کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است و از موارد بسیار مهم در مدیریت بحران کشور محسوب میشوند.زمانی بابیان ضرورت اینکه رفع این خطرات، ازجمله بحث آلودگی هوا به عنوان یکی از معضلات مهم گریبان گیر کشور که به لحاظ سلامت و نیز اقتصاد مشکلاتی را ایجاد کرده، در دستور کار مسئولین امر قرار دارد، گفت: با توجه به اهمیت بحث بیابان زدایی و مساحت بیابانی کشور به میزان حدود یک چهارم از مساحت کل، توسعه روش های نوین و کارا در این زمینه مورد تأکید است.وی در خصوص یکی از طرح های تحقیقاتی پژوهشگاه که برای مبارزه با بیابان زدایی است، گفت: طرح «تثبیت و مهار زیستی ریز گردها در مقیاس پایلوت» به صورت آزمایشی در خاک های ماسه بادی منطقه ای شهر زاهدان در مقیاس پایلوت انجام شد که نتایج حاصل موفقیت آمیز بود.ساخت سیمان زیستی برای مبارزه با بیابان زایی زمانی بابیان اینکه در این راستا، اختراعی تحت عنوان «سیمان بیولوژیک» در سازمان ثبت اختراعات و مالکیت صنعتی به ثبت رسید، ادامه داد: فرآیند سیمان زیستی، میتواند جهت مواردی نظیر مهار زیستی ریز گرد با منشأ خاک های روان، به سازی خاک، خودترمیمی بتن، بستر راه سازی، مرمت و ترمیم بناهای قدیمی توسط سازمان­های دولتی و خصوصی مانند وزارت راه، وزارت کشور، وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع و …. قابل کاربرد باشد.وی گفت: انجام طرح در مقیاس میدانی در مناطق مختلف کشور نیاز به تصویب و اختصاص بودجه لازم از مراجع علمی کشور و همکاری سازمان های مرتبط نظیر جنگل­ها و مراتع و استانداریهای مربوطه دارد تا امکان ارزیابی دستاوردهای طرح در شرایط آب و هوایی مختلف در استان های کشور فراهم شود.به گفته وی، پیش ازاین مالچ نفتی به طورمعمول برای مهار خاک­های روان مورداستفاده قرار میگرفته است که با توجه به عدم توجیه اقتصادی و نیز مشکلات زیست محیطی پیامد آن امروزه چندان مقبولیت ندارد. همچنین مالچ های دیگری نظیر مالچ های پلیمری، معدنی و گیاهی پیشنهادشده است که همچنان در مرحله تحقیقاتی قرار دارند.زمانی خاطرنشان کرد: به ازای هر هکتار تثبیت خاک با استفاده از مالچ نفتی، 350 میلیون ریال هزینه موردنیاز است؛ درحالیکه با اجرایی شدن طرح بهره گیری از مالچ میکروبی، انتظار میرود این هزینه به میزان حداقل یک-سوم کاهش یابد؛ در عین اینکه استفاده از مالچ میکروبی پیامدهای زیست محیطی ثانوی را به دنبال نخواهد داشت. همچنین، امکان کاشت درختان یا درختچه های سازگار با بوم هر منطقه، در صورت استفاده از مالچ میکروبی فراهم خواهد شد.وی با اشاره به چگونگی استفاده از این یافته های پژوهشی در کشور، عنوان کرد: در ادامه شرایط کنونی تغییرات اقلیمی ایران باید در انتظار آینده ای به مراتب خشک تر و گرم تر باشد که اگر اقدامات فوری صورت نگیرد این پدیده میتواند تأثیرات بسیار بدی روی زندگی هزاران نفر بگذارد.وی بابیان اینکه طبق آمار ملی، مساحت خشکی ایران 165 میلیون هکتار است که بیابان ها 32 میلیون هکتار آن را اشغال کرده اند، افزود: آمار دقیقی از میزان بیابان زایی در پنجاه سال گذشته ایران وجود ندارد، اما آنچه به وضوح مشاهده میشود کمبود آب، پیشروی بیابان در مراتع و مناطق شهری و طوفان های شن است درصورتیکه اقدامات جدی دراین باره انجام نگیرد، وسعت بیابان های کشور در آینده به صورت قابل توجهی افزایش خواهد یافت.به گفته وی، این وضعیت میتواند تهدیدی برای معیشت پایدار ساکنان تمامی مناطق باشد؛ بخصوص کسانی که در مراتع زندگی میکنند. سالیانه، وجود ریز گرد سبب آسیب گسترده ای به اراضی کشاورزی و دستگاه های صنعتی میشود و مهار آن میتواند سهم شایان توجهی به امر اقتصاد و اشتغال افراد داشته باشد.زمانی افزود: ازآنجاکه مقوله مهار ریز گرد به میزان بسیاری تحت تأثیر شرایط و عوامل محیطی و اقلیمی است، ازاین رو کمک و همکاری متخصصین بومی را مطالبه میکند و سبب شکل گیری روند تحقیقات ایشان در این وادی خواهد شد.وی افزود: پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری به عنوان یک سازمان پژوهشی، داوری اولیه طرح را به عهده داشته و در حوزه معاونت فناوری با توجه به اشراف به موضوع فناوری و شناخت مجری و همکاران به لحاظ تخصص، دانش و تجربه در این زمینه، موضوع طرح و اجزای آن مورد تائید قرارگرفته است.رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری خاطرنشان کرد: انتظار میرود طرح حاضر بتواند به طور مستقیم و غیرمستقیم، موارد مقررشده در بندهای یک، دو، هفت، دوازده و بیست ودو از سیاست های اقتصاد مقاومتی را پوشش دهد.روزهای پاک به شهرهای مستعد ریز گرد بازمیگرددوی تأکید کرد: با اجرای این طرح به دلیل مهار ریز گردها امید است که بتوان روزهای پاک و شرایط مناسب و سالم برای زندگی روزمره را بیشتر در اختیار شهرهای مرزی و یا ساکن در مناطق بحرانی ریز گرد قرارداد.وی عنوان کرد: با توجه به بحث گرمایش جهانی، کاهش نزولات آسمانی، کم آبی و توسعه بیابان ها در منطقه و بالأخص کشور ایران، بازار محصول رو به رشد است. همچنین با توجه به پتانسیل منطقه جغرافیایی برای استفاده از این فناوری، امکان صدور فناوری به این مناطق را باید در نظر گرفت.زمانی با اشاره به آینده نگاری فناوری و وضعیت تولید محصول سیمان زیستی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه فناوری استفاده از سیمان زیستی در مباحث تثبیت خاک بسیار نوین است و بالأخص استفاده از این فناوری در حوزه مهار ریز گردها از سابقه طولانی برخوردار نیست و همچنین بازه زمانی افول فناوریهای زیستی در مقایسه با حوزه های دیگر «های تک» مانند فناوری اطلاعات و نظایر آن نسبتاً طولانی است، پیش بینی میشود حداقل زمان لازم برای جایگزینی این فناوری بیش از بیست سال باشد.وی افزود: پس از اجرای این فاز و تأمین مالی فاز دوم برای اجرای پایلوت در یک منطقه 5 هکتاری و تخمین هزینه های واقعی، پاشش محصول در کانون های ریز گرد از طریق مناقصات پیمانکاری و تحت نظارت تیم تخصصی فعلی به انجام میرسد. زمانی بابیان اینکه در طرح حاضر بیش از مقوله صرفه جویی ارزی، مسئله استراتژیک بودن آن به لحاظ رفع مشکل زیست محیطی ریز گردها مطرح است، عنوان کرد: ازآنجاکه جایگزین مناسب و دوستدار طبیعت برای طرح حاضر در داخل کشور وجود ندارد که قابلیت رقابت با فناوری موضوع طرح را داشته باشد، ناگزیر از بازگشت به استفاده از مالچ نفتی خواهیم بود که خود پیامدهای زیست محیطی و همچنین بار اقتصادی بالایی دربر خواهد داشت. از سوی دیگر در صورت اجرا نشدن طرح برای حل معضل ایجادشده، ناگزیر به واردات فناوری از خارج کشور یا واردات محصول هستیم.احیای زمین های بایر به زمین های قابل کشتوی بابیان اینکه این طرح در بهبود محیط زیست تأثیرگذار خواهد بود، گفت: کاهش ریز گردها در مقوله حذف آلودگی هوا و تأثیر آن بر شرایط آب و هوایی قابل طرح است، همچنین بازگرداندن و احیای زمین های بایر به زمین های قابل کشت از دیگر آثار طرح حاضر است که طی طرح های مطالعاتی و آماری پس از اجرای طرح حاضر قابل بررسی هستند.وی گفت: با اجرای این پروژه به فناوریهای دیگری ازجمله « سویه های مؤثر برای تثبیت ریز گرد بدون اثرات جانبی»، « ایجاد زنجیره تولید و توزیع ازجمله روش های تولید در حجم های بالا و هزینه های بسیار پایین توجیه پذیر برای پاشش میکروبی در بیابان ها»، « فناوری پاشش میکروبی در بیابان ها»، و« تثبیت ریز گردها در شرایط بیابان» دست مییابیم.