تاریخچه گچ و تمدن های کهن

پیدایش گچ به 160 تا 200 میلیون سال پیش زمانی که دریاها خشک شدند و لایه های سنگ گچی در زیر آن به وجود آمد بازمی گردد. مطابق با تحقیقات زمین شناسان دوران ناپدید شدن دایناسورها که لایه های گچ در آن پدیدار شدند، بسیار قدیمی تر از ایجاد تمدن روی زمین است. میلیون ها سال قبل در اثر تبخیر آب دریاها سنگ ها و مواد رسوبی تشکیل شده و هزاران سال به طول انجامید تا قشرهای گچی با ضخامت های مختلف تشکیل شود. سنگ های تبخیری از نظر کانی شناسی بسیار متنوع اند که این تنوع و فراوانی کانی ها حاصل توده های آب در حال تبخیر و ترکیب کانی های آنهاست. تقریبا 70 درصد کانی های تبخیری شناخته شده اند که از این تعداد 27 درصد کانی سولفاته، 27 درصد کانی بورات و 13 درصد کانی هالیت هستند. در بین این سه گروه کانی بورات ها کمترین فراوانی را داشته و گچ جزو معروف ترین کانی های تبخیری محسوب می شود. بیشترین احتمال تشکیل کانی های تبخیری در آب هایی با درصد نمک بالاست و می توان به طورکلی کانی های تبخیری را به دو گروه اصلی تقسیم نمود: الف- کربنات های آلکالی خاکی ب- نمک های تبخیری هنگامی که حدود 19 درصد از حجم اولیه آب دریا تبخیر شده باشد، ژیپس یا گچ رسوب می کند و هنگامی که این حجم تا 5/9 درصد کاهش یابد هالیت یا نمک ظاهر می شود و تداوم تبخیر باعث پیدایش کانی های دیگر نظیر منیزیم، پتاسیم و... می گردد. به طورکلی در یک محیط مساعد اولین گروه شکل گرفته کربنات ها هستند که در بین آنها ژیپس یا گچ ابتدا و سپس کلرورها تشکیل می شوند. استفاده از گچ در تمدن های کهن زمان دقیق کشف گچ توسط بشر و استفاده از آن در ساخت وسازها به عنوان مصالح ساختمانی مشخص نشده ولی قدیمی ترین اثرات بجا مانده از گچ حدود 9هزار سال قبل از میلاد مسیح تخمین زده شده که در آسیای صغیر مشاهده شده است. سنگ نوشته های بجای مانده از زمان سومریان و بابلیان کاربرد و مصرف گچ در آن زمان را شرح داده و در حفاری های انجام شده در قسمت جنوبی دریای طبریه آثار بجا مانده از ساخته های گچی مربوط به 7هزار سال قبل از میلاد مسیح پیدا شده است. همچنین در ساخت اهرام ثلاثه از گچ استفاده شده است، در آن زمان از مخلوط گچ و آهک پخته شده ماده ای تهیه می شد به نام جیبس که از آن جهت پر نمودن درزهای عمودی بین سنگ های آهکی یا سوراخ های بجا مانده به روی سنگ ها استفاده می شده است. به روایت دیگر جهت اندودکاری مقبره های اهرام ثلاثه مصر از گچی استفاده شده که از حرارت دادن سنگ گچ و سپس پودر کردن آن و پس از آن مخلوط کردن با آب تهیه می شده است. علاوه بر مصارف ساختمانی مصریان قدیم از گچ در مجسمه سازی، پوشش های مومیایی و نگهداری میوه ها استفاده می کردند. یونانیان نیز طرز تهیه گچ را از مصریان آموخته و از آن استفاده می کردند. ایرانیان قدیم با گچ آشنایی کامل داشته و از آن به عنوان مصالح ساختمانی و عامل تزئین کننده به مقدار زیادی مصرف می شد و حتی کاشی هایی که با نقوش برجسته برای پوشش و تزئین قصرها بکار می رفته از جنس گچ بوده است. در قدیمی ترین بنای ساخته شده یعنی معبد چغازنبیل در خوزستان نیز آثار مشهود کاربرد گچ در ایران کاملا به چشم می آید. در شماره بعدی به شرح کاربردهای گچ و استفاده از آن در تمدن امروزی می پردازیم. ارائه دهنده مقاله: گچ صنعتی امید سمنان آگهی در لت ساخت و ساز صفحه؟؟؟