افزایش تولید سیمان بدون بازار هدف

همایش توسعه، طراحی و اجرای رویه های بتنی با حضور دست اندرکاران صنعت سیمان و مسئولان دولتی در سالن خلیج فارس نمایشگاه بین المللی تهران برگزار شد. چالش های تولید و فروش سیمان، موانع صادرات و همچنین تولید سیمان در افق 1404 ازجمله مهم ترین موضوعات مطروحه توسط سخنرانان همایش بود. گردش مالی 15 هزارمیلیاردی بتن محمد شکرچی زاده، رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در این همایش گفت: از سال 1900 میلادی که تولید سیمان در دنیا حدود 20 میلیون تن بود، روند تولید این محصول سیر فزاینده ای گرفته و اکنون به حدود 4 میلیارد تن رسیده است. وی بابیان اینکه کشورهای توسعه یافته به مرورزمان این افزایش تولید را جبران کرده اند، ادامه داد: این کشورها چون ازنظر شهرنشینی اشباع شده اند از سیمان بیشتر به منظور ترمیم و نگهداری استفاده می کنند، به همین دلیل در جهت کاهش مصرف سیمان حرکت کرده اند اما در کشورهای درحال توسعه مانند ایران، تولید این محصول همچنان روند افزایشی دارد. شکر چی زاده خاطرنشان کرد: صنعت بتن در کشور گردش مالی سالانه 15 هزار میلیارد تومانی دارد و این رقم معادل 38 درصد بودجه عمرانی کشور می باشد که رقم بالایی است. به گفته شکرچی زاده، در کشور سالانه 10 میلیون تن مازاد تولید سیمان و کلینکر داریم که راه هایی برای مصرف این اضافه تولید پیشنهاد می شود؛ ازجمله افزایش سهم ساختمان های بتنی در ساخت وساز، ترمیم رویه کانال های آب رسانی و سایر معابر بتنی، ساخت نیوجرسی های بتنی و استفاده از سیمان در رویه های راه ها و باند فرودگاه ها. رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اضافه کرد: رویه بتنی جذب گرمای چندانی ندارد و نور را بیشتر از رویه های آسفالتی انعکاس می دهد؛ این به آن معنی است که می توان با استفاده از رویه های بتنی از برق کمتری برای نوردهی مسیر استفاده کرد. درمجموع استفاده از رویه های بتنی، موجب کاهش مصرف سوخت می شود، قابلیت تحمل بار سنگین تری را دارد و تا 37 درصد کاهش مصرف انرژی درراه ها را به دنبال خواهد داشت. به گفته او، تعمیر و نگهداری رویه های بتنی ساده تر است و محدودیت حمل رویه های آسفالتی را ندارد، به همین دلیل درمجموع استفاده از این رویه ها، موجب افزایش بهره وری می شود، به طوری که اگر رویه های آسفالتی 15 تا 20 سال عمر کنند عمر رویه های بتنی 40 تا 50 سال خواهد بود. شکرچی زاده تأکید کرد: رویه های آسفالتی در مقایسه با رویه های بتنی، مزیت هایی نیز دارند؛ به عنوان نمونه ساخت رویه های بتنی 30 درصد هزینه اولیه بیشتری نسبت به رویه های آسفالتی دارد، همچنین دانش فنی و تجربه ما در ساخت رویه های آسفالتی بیشتر است. شکرچی زاده با تأکید بر اینکه می توانیم از بتن برای افزایش عمر راه ها استفاده و قیر کشور را که مزیت صادراتی دارد، صادر کنیم، افزود: در این مسیر چالش هایی هم داریم؛ به عنوان نمونه تجربه کمتری در استفاده از رویه های بتنی داریم. همچنین شرایط اقلیمی متنوع کشور کار را برای استفاده از این رویه ها دشوار می کند؛ بنابراین به ویژه در ابتدای استفاده از رویه های بتنی باید قیمت های مناسبی به مصرف کنندگان پیشنهاد دهیم تا رغبتی به استفاده از این محصول پیدا کنند. کاهش صادرات و مصرف بتن همچنین سید محمد اتابک، رئیس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان بابیان اینکه مجموع تولید سیمان در جهان 4 میلیارد و 422 میلیون تن و سیمان پرحجم ترین ماده تولیدی دنیاست، افزود: در میان تمامی کشورهای جهان، چین بزرگ ترین تولیدکننده سیمان است، البته آهنگ رشد تولید سیمان در ایران بیشتر از دیگر کشورها است. به گفته وی، اگر تولید سیمان در سال های دهه 80 را با سال 94 مقایسه کنیم ظرفیت تولید سیمان در سال 94 نسبت به دهه 80 حدود 170 درصد افزایش داشته است. به گونه ای که آذر 95 به بیش از 80 میلیون تن رسیده است. اتابک ادامه داد: در سال های اخیر در کشور شاهد کاهش مصرف سیمان به دلیل رکود ساخت وساز هستیم. در دنیا نیز به ویژه در مناطق نفت خیز شاهد افت مصرف سیمان بوده ایم؛ بنابراین هم صادرات و هم مصرف داخلی ما کاهش داشته است. میزان صادرات ما از 18میلیون تن به 15 میلیون تن رسیده و در 9 ماه ابتدایی سال جاری حدود 10 میلیون تن صادرات داشته ایم که پیش بینی می کنیم تا پایان سال به 13میلیون تن برسد. رئیس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان اضافه کرد: عراق، افغانستان، کویت و پاکستان، اصلی ترین مشتریان سیمان ایران هستند. به دلیل پراکنده بودن مقاصد صادراتی سیمان که همگی در کشورهای اطراف متراکم هستند، حمل ونقل زیادی باید انجام دهیم که این موضوع ازجمله مشکلات صادرات این محصول است. به گفته او، 94 خط تولید سیمان در کشور داریم که عمر 47 خط تولید کمتر از 10 است. این کارخانه ها 14 نوع سیمان تولید می کنند؛ بنابراین ازنظر تولید و فناوری در شرایط خوبی قرار داریم اما مشکل مهم ما، پراکندگی مقاصد صادراتی سیمان است که هزینه های حمل ونقل زیادی به صادرکنندگان تحمیل می کند. اتابک بابیان اینکه تولید سیمان در کشور ما رشد انفجارگونه داشته، افزود: در حوزه بازاریابی، زیرساخت و حمایت دولت اتفاق ویژه ای نیفتاده و طوری نبوده که به جایگاه مناسبی دست یابیم. در سال 93 سود عملیاتی کشور از سیمان 1200 میلیارد تومان بوده که این سود در سال 94 به 400 میلیارد تومان و در سال 95 به 50 میلیارد تومان رسیده است؛ یعنی روند سود کاملاً منفی است. او با اشاره به این وضعیت گفت: اگرچه ازنظر فناوری و منابع انسانی در بخش سیمان در شرایط خوبی قرار داریم اما مشکل مصرف وجود دارد و باید شرایط استفاده بیشتر از سیمان در داخل را فراهم کنیم. مشکل اصلی سیمان این است که نتوانستیم بازار سازی و صادرات را مانند تولید گسترش دهیم و به رقابت منفی روی آورده ایم که مشکل ساز شده است. اتابک تأکید کرد: البته در ستاد اقتصاد مقاومتی ستاد ویژه ای برای حل مشکلات سیمان ایجادشده که امیدواریم با همکاری دست اندرکاران بتوانیم مشکلات بازار داخلی و صادرات سیمان را حل کنیم. هدف گذاری 120 میلیون تنی جعفر سرقینی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز با حضور در همایش توسعه، طرح و اجرای رویه های بتنی اظهار کرد: در دهه 80 درزمینهٔ تولید سیمان با یک رشد انفجاری مواجه شدیم، به گونه ای که از تولید 30 میلیون تن به 75 میلیون تن در سال رسیده ایم، یعنی در یک دهه شاهد رشد 2/5برابری تولید در این صنعت بوده ایم که سالانه 15درصد به ظرفیت سیمان اضافه می کرد، درحالی که هم زمان دنیا، رشدی 5 تا 6 درصدی را تجربه می کرد و در ایران نیز حداکثر رشد 8 درصدی برای سیمان در نظر گرفته شده بود. سرقینی با اشاره به چشم انداز 1404 در صنعت سیمان گفت: در سال 1404 قرار است 120میلیون تن تولید سیمان داشته باشیم. این برنامه قابل تحقق است اما هم زمان باید به دنبال راه هایی برای مصرف سیمان در برنامه های آینده خود نیز باشیم. به گفته او، یکی از عواملی که منجر به مصرف بیشتر سیمان می شود، افزایش رشد اقتصادی کشور و راه اندازی پروژه های دولتی خواهد بود. همچنین ضروری است به دنبال مصارف جدید سیمان در راه سازی و جایگزینی آن با آسفالت باشیم. وی اظهار کرد: میزان صادرات سیمان تا سال 1404 باید به 32 میلیون تن برسد. همچنین سهم ارزش افزوده سیمان 3/5درصد است که باید به 4 درصد افزایش یابد. سهم اشتغال سیمان در صنعت حدود 1/5درصد است که بر اساس سند چشم انداز 1404 باید به 2 درصد برسد. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: یکی از مهم ترین مشکلات صنعت سیمان ایجاد نشدن زیرساخت های لازم در این زمینه است. برای نمونه هنوز 5 کارخانه سیمان در کشور به گاز دسترسی ندارند یا موضوع حمل ونقل در سیمان حائز اهمیت است. سرقینی با مطرح کردن این موضوع که صادرات سیمان ایران به کشورهای همسایه محدودشده، افزود: ازآنجاکه سیمان نیازمند حمل ونقل سنگین است، یک تولید محلی به شمار می رود. از سوی دیگر هزینه های بندری حمل این کالا بسیار گران است و از وزارت راه و شهرسازی می خواهیم فکری اساسی برای هزینه های حمل بندری سیمان کند تا بتوانیم دایره کشورهایی که سیمان به آن ها صادر می شود را افزایش دهیم. انتقاد به چشم اندازهای غیرواقع بینانه سخنران پایانی همایش عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی بود. او با انتقاد از نحوه تولید سیمان در کشور گفت: آن طور که بایدوشاید در مورد تنوع محصولات و مصارف گام برنداشته ایم و فقط به چند ماده اولیه و چند نوع سیمان اکتفا کرده ایم. وی با اشاره به مسائلی که برای افزایش تولید سیمان در دهه 80 در زمان رویکرد دولت مطرح کرده بود خاطرنشان کرد: در اواسط راه مشخص بود به زودی با بحران مواجه خواهیم شد و در چند مورد و مقطع زمانی بر این مسئله تأکید داشتم که باید به عنوان تنوع محصول درزمینهٔ سیمان چاره ای اندیشیده شود. این مقام مسئول با اشاره به تولید 120 نوع محصول از سیمان در کارخانه های اروپایی و کانادایی بیان کرد: این نکته بزرگی است که محصولات مختلف با پایه سیمان مانند ملات های خشک، انواع پلاستر با ترکیب پلیمری چقدر در کشور ترویج یافته است. وی در ادامه، ضمن اشاره به محصولات چسبی و تنوع محصولات سیمانی در جهان گفت: این در حالی است که همچنان در ایران بخش اعظم مصرف سیمان در کشور به صورت مستقیم شکل می گیرد و مردم کمتر به محصولات مختلف سیمانی دسترسی دارند و برای تهیه پلاستر و ملات خشک با مشکل روبرو هستند. وزیر راه و شهرسازی تأکید کرد: شاید فعالان بخش سیمان کشور از مسئولان توقع افزایش تقاضا داشته باشند اما در مقابل انجمن به عنوان عرضه کننده باید بر بازیابی یا مارکتینگ و تغییر رفتار مصرف کننده کار کند. وی اذعان کرد: درحالی که نظام توزیع و بازرگانی در سیمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، صنعت سیمان کشور در این دو مورد با مشکل اساسی مواجه است. آخوندی به پیچیدگی مشکلات سیمان در کشور اشاره و بیان کرد: مشکلات این حوزه با فشار از جانب تولیدکننده و حاکمیت برطرف نخواهد شد و باید این کالا در نظام بازرگانی دیده شود. وزیر راه و شهرسازی ضمن انتقاد از تعریف چشم انداز دستیابی به 120 میلیون تن تولید سیمان در افق 1404 بدون در نظر گرفتن نظام بازرگانی و اقتصادی برای آن گفت: درحالی که حدود 40 درصد تولید سیمان مازاد در کشور وجود دارد، چطور می تواند 50 درصد به تولیدات سیمان اضافه شود؟ به همین خاطر جای تردید و سؤال وجود دارد. بنابراین باید تولید این محصول در نظام عرضه و تقاضا و بازار اقتصادی دیده شود. وی تصریح کرد: فقدان بازاریابی و مارکتینگ فقط مربوط به صنعت سیمان نیست و به تمام صنایع کشور بازمی گردد. ازاین رو هر کالایی بدون منطق اقتصادی به طورقطع با مشکل مواجه خواهد شد. وی افزود: قبل از خصوصی سازی باید منطق بازرگانی حاکم شود زیرا با اعمال فشار، تولید با شکست مواجه و موجب هزینه برای کشور خواهد شد. بازار مصرف داخل و خارج، چگونگی ایجاد مصرف جدید، تغییر رفتار مصرف کنندگان، محصولات جایگزین و قیمت تمام شده باید موردتوجه قرار گیرد و در نظام عرضه و تقاضا ارزیابی شود. آخوندی ضمن اشتباه خواندن رویه دریافت یارانه برای تولید سیمان و صادرات آن یادآور شد: به طور مثال برای تولید یک تن سیمان حدود 100 مترمکعب گاز مصرف می شود که این میزان با یارانه ای که دولت می پردازد حدود 11 هزار تومان برای کارخانه های تولیدکننده سیمان هزینه در بردارد. این در حالی است که قیمت جهانی این میزان گاز 13 دلار است. وی بابیان اینکه وزارت راه و شهرسازی هم اکنون بیشترین حمایت در حوزه های مربوط راه و ساختمان از صنعت سیمان را دارد گفت: رویه جاده ها، تراورس های راه آهن و باند فرودگاه ها همه به سمت بتنی شدن حرکت می کنند و بخشی از آن ها تا این لحظه بتنی شده است. این عضو کابینه دولت همچنین، دلایل خود را برای سیاست استفاده از بتن در زیرساخت های حمل ونقل و ساختمان بیان این گونه بیان کرد: این تصمیم به خاطر آینده کشور باهدف ایجاد ارزش افزوده، افزایش طول عمر و هزینه نگهداری پایین اتخاذشده است. ازاین رو بخشی از آزادراه تهران شمال با رویه بتنی ساخته می شود و در نظر داریم 10 درصد رویه راه های کشور به رویه بتنی تغییر کنند. همچنین باند فرودگاه مهرآباد بعد از 40 سال به رویه بتنی مجهز شد و تراورس های راه آهن به سمت بتنی شدن پیش می روند. آخوندی با اشاره به نقش سیمان در صنعت ساختمان تأکید کرد: در این حوزه نیز باید سهم ساختمان های بتنی نسبت به فولادی هرروز افزایش یابد، زیرا فولاد از ظرفیت صادرات برخوردار است. وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اشکالات مکان یابی و توزیع کالا در کشور عنوان کرد: آنچه می تواند صنعت سیمان را پایدار نگه دارد رویکرد بازرگانی است و این مسئله در نظام توزیع نیز تأثیر قابل توجهی دارد. به طور مثال درحالی که صنایع فولاد ایران باید در کنار دریا استقرار یابد، در دل کویر جای گرفته است و سیاستمداری که یارانه دهد، محل آن را نیز مشخص می کند. &nbsp;</span></p>