نعمت حسنی دارای مدرک دکترای عمران با تخصص زلزله در شریان های حیاتی از دانشگاه کوبه ژاپن در سال76 و همچنین استادیار سابق دانشگاه کوبه ژاپن است که مدیریت پروژه های ملی ایمن سازی لرزه ای شبکه های گاز ، آب ، فاضلاب ، مخابرات ، برق و نفت تهران بزرگ ، و نیز سِمَتِ مشاور سازمان پیشگیری و مدیریت بحران سازمان مدیریت بحران کشور را در کارنامه خود دارد . همچنین دکتر حسنی، دارای 11 کتاب تألیفی، بیش از 8 مقاله ISI به انگلیسی، 15 مقاله علمی– پژوهشی، 50 مقاله به زبان های فارسی، انگلیسی و ژاپنی در مجلات و کنفرانس های خارجی و داخلی و بیش از 30 پروژه تحقیقاتی است .
بنابراین خواندن گفتگوی پیام ساختمان با او ، برای خوانندگان و دست اندرکاران امر ساختمان جذاب خواهد بود ، مضاف بر اینکه ایشان خود از بازماند های زلزله مهیب کوبه ژاپن هستند .
پیام ساختمان : دیدگاه مثبتی در مورد زلزله ها وجود ندارد . به نظر شما علت چیست ؟
برای آزمایش یک ساختمان در برابر زلزله از میز لرزه استفاده می کنیم و هزینه این آزمایش بسیار بالاست . حال تصور کنید که در منطقه ای وسیع تمام ساختمان ها را آزمایش کنیم مطمئنا هزینه بسیار سرسام آوری باید پرداخت شود . بنابراین برای آزمایش هایی که اگر قرار بود آنها را اجرا کنیم ، باید هزینه بسیار گزافی می پرداختیم . البته لازم است که از این آزمایش ها درس گرفته شود و آنها را به کار ببریم . همچنانکه بسیاری از کشور ها از زلزله ها بهره می برند .
علاوه بر این ، وقوع زلزله ها باعث پیشرفت علم و تکنولوژی می شود. همان طور که پس از زلزله بم این موضوع را شاهد بودیم . بعدازاین زلزله ، دولت طرح مقاوم سازی سالانه 200 هزار واحد واحد های روستایی از طرف دولت اجرا شد . نکته مهم اینکه؛ نیاز نیست همیشه زلزله در کشور ما رخ دهد و از آن درس بگیریم بلکه می توان از زلزله های دیگر کشور ها درس گرفت.
ذکر این نکته هم ضروری است که ممکن است وقوع یک زلزله باعث تغییر ساختار زمین و بالا آمدن آب های زیرزمینی در طبیعت شود .
پیام ساختمان : در صورت وقوع یک زلزله 6 ریشتری چقدر امکان مدیریت بحران در تهران وجود دارد؟
زلزله ای که در تهران از احتمال وقوع آن صحبت می کنیم ، بین 9/6 تا 2/7 ریشتر است که بسیار قوی است . اگر این زلزله رخ بدهد ، بر اساس مطالعاتی که 10 سال پیش با همکاری ژاپنی ها صورت گرفت ، حدود 30 تا 50 درصد واحد های مسکونی تهران دچار تخریب کامل می شوند. الآن در تهران 5/2 میلیون واحد مسکونی داریم که اگر 30 درصد آنها تخریب شود ، شاهد تخریب بیش از 800 هزار واحد مسکونی خواهیم بود.
بر اساس مطالعات صورت گرفته توسط ژاپنی ها در جریان این زلزله 4 میلیون نفر تا 82 روز بدون آب شهری می مانند و سامانه آب رسانی تهران 6 ماه زمان نیاز دارد تا به حالت اولیه برگردد.امروز خوشبختانه اقدامات خوبی در زمینه تقویت مخازن آب و طرح مخازن اضطراری صورت گرفته تا آسیب ها کاهش پیدا کند.
در سامانه گازرسانی بیشتر علمک های گاز احتمال آسیب دارند که باید اقداماتی نظیر فیوز های خودکار قطع گاز خانگی یا شیر های قطع یک طرفه در شبکه و همچنین تقویت 300 ایستگاه گاز تهران انجام شود.
درمجموع مقدمات مدیریت بحران برای زلزله 6 ریشتری تا حدودی در مدیریت بحران شهر تهران انجام شده است اما برای زلزله 7 ریشتری بعید به نظر می رسد بتوان با وضعیت حاضر ، با آن مقابله کرد مگر اینکه کل کشور همکاری کنند.
پیام ساختمان : اخیرا خبری در زمینه سامانه هشدار قبل از زلزله منتشر شد . این سامانه ها چقدر به نجات مردم کمک خواهد کرد؟
به خاطر اختلاف زمانی که بین موج P اولیه و Sثانویه وجود دارد ، برخی از کشور ها با استفاده از این دستگاه ها در نزدیکی گسل و نظارت مستمر تیم لرزه نگاری بلافاصله با دریافت موج p موضوع را به مراکز ، مسئولان عالی یا مراکز مهم گزارش می کنند . اگر دستگاه و گسل 40 کیلومتر از شهر فاصله داشته باشد ، مدت زمانی که موج اولیهP برای رسیدن به شهر طی می کند ، 8 ثانیه خواهد بود و موج S هم که با نصف این سرعت حرکت می کند بعد از 16 ثانیه به شهر می رسد . بنابراین از زمان دریافت موج اولیه در نزدیکی گسل توسط دستگاه و مخابره سریع آن حدود 24 ثانیه فرصت داریم تا اقدامات لازم را انجام دهیم .
البته این ها در صورتی است که دستگاه شما در نزدیک ترین نقطه به گسل باشد و گسل موردنظر از شهر فاصله داشته باشد . در غیر این صورت اگر شما دستگاهتان را در مرکز شهر قرار بدهید ، فقط به اندازه فاصله زمانی بین موج اولیه و ثانویه زمان خواهید داشت . همین که ما بتوانیم مردم را از خواب بیدار کنیم بسیار مفید خواهد بود .
در کنار این سامانه ، ممکن است دستگاه هایی برای ساختمان های مسکونی طراحی شده باشند که با موج اولیه کنتورهای برق و گاز را به صورت اتوماتیک از کار بیندازند.
پیام ساختمان : چقدر احتمال زمین لغزش تهران وجود دارد؟
در شمال و شرق تهران احتمال زمین لغزش وجود دارد . برخی از نقاط مانند دره فرحزاد در حالت عادی در حال رانش است چه برسد به اینکه زلزله بیاید. علاوه بر این برخی نقاط به دلیل دخالت های انسان دچار مشکلاتی خواهد شد.
پیام ساختمان : چه رابطه ای بین جنس خاک و ساخت وساز وجود دارد؟
ما در آیین نامه 2800 زمین را به چهار تیپ تقسیم می کنیم که به مراتب نوع 4 ضعیف ترین و نوع 1 قوی ترین و سفت ترین است . اگر زمین سفت تر باشد ، قطعا عملکرد بهتری خواهد داشت. در زمین های سفت بهتر است ساختمان های بلند ساخت چراکه حتی از ساختمان های کوتاه عملکرد بهتری خواهند داشت. منظورم از ساختمان بلند ساختمان های تقریبا بالاتر از 10 طبقه است؛ این ساختمان ها حتی ممکن است تکان نخورند. از طرفی در زمین های سست مانند مناطق شمالی و جنوب تهران و شهرری اگر زلزله اتفاق بیفتد ، زمین به دلیل سستی خراب می شود حال اگر پی ساختمان موردنظر یکپارچه باشد ، کج می شود اما چنانچه پیها منفرد باشند ، خردشده و ساختمان فرو میریزد .
نکته دیگر اینکه نباید ساختمان بلند را روی زمین سست بسازیم . در این صورت حتی ممکن است زلزله ای در فاصله 100 کیلومتری باعث ریزش ساختمان شود . بنابراین باید ساختمان های بلند در خاک های سفت و خانه های با پی پیوسته روی خاک های سست بسازیم.
پیام ساختمان : خاک تهران در کدام یک از این دسته ها طبقه بندی می شود؟
خاک شمال تهران بسیار سفت است که در تیپ دو یا یک قرار می گیرد. همین که به جنوب شهر حرکت می کنیم خاک سست تر می شود. به جنوب تهران و شهرری که می رسیم لایه های آبرفتی زیاد شده و خاک سست تر می شود و حتی گاهی جنس خاک در تیپ 4 طبقه بندی می شود.
پیام ساختمان : به عنوان کسی که از زلزله کوبه نجات پیدا کرده اید ، چه توصیه ای برای پناهگیری مردم دارید؟
واقعیت این است که بنده خودم که متخصص زلزله هستم ثانیه های اول پس از زلزله نمیدانستم باید چکار کنم . زلزله ها معمولا 20 ثانیه بیشتر طول نمی کشد اما گاهی اوقات ممکن است زلزله ها تا حتی سه دقیقه طول بکشند. معمولا زلزله ها که می آیند در ابتدا چند ثانیه شدید ساختمان را می لرزانند؛ بعد آرام می شوند و بعد از چند ثانیه دوباره تشدید می شوند . در این حدفاصل می توانید در چارچوب های محکم در ها ، زیر میز های محکم ، دهانه های کوتاه ، کنار ستون های محکم و کنج ها بایستید . بهتر است قبلا در حال عادی قرارومدارهایی برای خود و خانواده در هنگام زلزله داشته باشید.