نظم و آزادی در نور

آندره گدار در سال 1881 در شهر چومونت فرانسه به دنیا آمد. وی در دانشکده هنرهای زیبای پاریس در رشته معماری و باستان شناسی تحصیل کرده است. گدار باستان شناس، معمار و متخصص در صنایع اسلامی و ایرانی و خاورمیانه است و در ایران از شهرت بالایی برخوردار است. وی اوقات خود را به بررسی دو رشته معماری و باستان شناسی در خاورمیانه به خصوص ایران صرف کرده است. دولت ایران وی را در سال 1928 استخدام کرد و او مدت 30 سال در ایران ماند. گدار در سال 1306 مدیریت اداره باستان شناسی ایران را به عهده گرفت و به ترمیم آثار تاریخی پرداخت. سه تپه تاریخی سلیمان تپه، زیرز، مازیر و یا زیر تپه نخستین اثر ملی ایران هستند که به پیشنهاد آندره گدار، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدند. آندره گدار علاوه بر تأسیس سازمان های اداری و فنی هیئت هایی را تشکیل داد که در تعمیر ابنیه تاریخی و امور فنی باستانی ساختمان ها تخصص داشتند و به وسیله آن ها مسجد جامع شیراز و مسجد شاه اصفهان، مسجد شیخ لطف الله و ابنیه دیگری که در شرف ویرانی بود تعمیر کرد. وی در ضمن تعمیر ابنیه باستانی به تأسیس دانشکده هنرهای زیبای تهران هم اقدام کرد و خود مدت ها ریاست آن را بر عهده داشت و به تربیت معماران ایرانی که تا پیش از آن در خارج از کشور تحصیل می کردند، همت گمارد. آندره گدار در سال 1965 در پاریس پایتخت فرانسه درگذشت. از آثار او درزمینهٔ طرح و اجرای معماری، نقشه اصلی جانمایی محوطه و ساختمان های دانشگاه تهران، طرح و سرپرستی موزه ایران باستان، طرح آرامگاه فردوسی در توس، طرح ساختمان کتابخانه ملی ایران، طرح آرامگاه حافظ و سعدی بوده است. طرح قدیمی ترین ساختمان دانشگاه جندی شاپور اهواز که به خاطر شکلش به دانشگاه سه گوش معروف است نیز از اوست. طراحی اولین موزه آستان قدس رضوی در حرم مطهر امام رضا(ع) نیز از کارهای اوست. کتابخانه ملی کتابخانهٔ ملی ایران دارای 9700 مترمربع زیربنا،8 طبقه و از بتن هایی استفاده شده که در مقابل زلزله 9 ریشتری و حوادث غیرمترقبه دیگری از قبیل آتش سوزی کاملاً مقاوم است. ساختمان کتابخانه ملی در بزرگراه شهید حقانی و ساختمان گنجینه اسناد ملی ایران در خیابان میرداماد تهران واقع شده است. سازه کتابخانه ملی مشابه ساختمانی صنعتی است و بار زنده فضاها بین 600 تا 1500 کیلوگرم بر مترمربع در نوسان است. این ساختمان به گونه ای طراحی و ساخته شده کـه عـلاوه بـر مدیریت، واحدهای پشتیبانی و پارکینگ، هشت مـرکـز مهم و تخصصـی کتابداری و مجموعه های کتاب های مرجع و غیـر مرجع چاپی، نسخه های خطـی و کتاب های نادر، منابع غیر کتابی را در خود جا بدهد و قابلیت آن را داشته باشد که بتواند با تغییراتی که در حوزه فناوری به خصوص فناوری اطلاعات- روی می دهد هماهنگ شود.همچنین ساختمان، ایـن امـکان را فراهم می آورد که مراکز تخصصی کتابداری بتوانند باهم در ارتباط مستقیم و تعاملی باشند. مجمـوعـه اصلـی کتابخانه ملـی در مخزن های بسته و در زیرزمین نگاهداری می شود ولی مجموعه ها و منـابـع مرجع (عمومی و تخصصی) در سالن های قرائت و به صورت نظام قفسه باز در دسترس مراجعه کنندگان هستند. بر اساس خواص ذاتی و ماندگار طرح و دیگر شرایط پیرامونی و معیارهای طراحی، اندام بنا به صورت گسترده، فشرده و با ترکیبی از نظم و آزادی در نور و هوای این سرزمین شکل می گیرد و عناصر آن جای خود را در این اندام می یابند. فضاهایی که مورد مراجعه مردم است به طور طبیعی در طبقه هم تراز میدان و یک طبقه زیر و یک طبقه روی آن قرار می گیرند و مانند شاخه های درخت یا درختانی در زیر نور در هم بافته می شوند. مخازن بسته مرکزی، سنگین ترین فضاهای طرح، زیر این فضاها قرار می گیرند و مرکز قفل بنا را پایین می آورند و برای احتراز از نور از حاشیه بنا دور می شوند.سبک ترین عنصر طرح یعنی دفاتر ریاست و دفاتر خدمات اداری تا بالاترین تراز ساختمان صعود می کنند و بر فراز این دفاتر فضای محصور آنتن ها و بشقاب های مخابراتی قرار می گیرند.