نور باید احساس ایمنی بدهد

اولین کنفرانس نور، رنگ و صدا در هنر معماری و شهرسازی در مرکز سالن همایش های رایزن برگزار شد.در این همایش معماران و صاحب نظران عرصه شهرسازی به بحث وتبادل نظر در عرصه نور رنگ و معماری پرداختند . تعریف آلودگی نوری دکتر افشین دانه کار، اولین سخنران این همایش درباره ساختار نورگفت :کیفیت و کمیت پرتوها حس انسانی را از نور تشکیل می دهد که ممکن است خیرگی یا حس خوشایندی داشته باشد. وی افزود: منبع اصلی نور برای بشر خورشید است اما چون همیشه نور در اختیار بشر نیست مجبور است دست به تولید و اختراع نور مصنوعی بزند. این استاد دانشگاه درباره هنر نورپردازی گفت:نورپردازی هنری است که بر اساس تراکنش و ترکیب انواع نورها با زوایای مختلف و شدت های مختلف آرایش پیدا می کند .سازه ها در شب زیبایی پیدا می کنند و امنیت و ایمنی فراهم می شود و می توان از طریق آن امور اقتصادی ازجمله بازرگانی و تبلیغ را پایه گذاری کرد. دانه کار گفت:کیفیت نور در کشورهای مختلف به اشکال مختلف دیده می شود .در حال حاضر علاوه بر خدماتی که از نور می گیریم با مشکلانی در حوزه استفاده از نور شدید و نامناسب و زوایای مناسب نیز مواجه می شویم. برخی مسائل مربوط به حوزه ای است که جدیداً در محیط زیست به آلودگی نوری معروف است . دانه کار به تعریف آلودگی نوری پرداخت و گفت:هرگونه تغییر در محیط زیست از طریق انتشار صوت، گاز یا پرتو و مواد مایع یا جامد که بتواند ایجاد آشفتگی نموده و فرایندهای محیطی را مختل و برای انسان دشواری و مشکل ایجاد کند ، به عنوان آلودگی شناخته می شود .همچنین نوری که ایجاد مزاحمت نموده و در فرایندهای طبیعی اختلال ایجاد کند و عملکردهای طبیعی کره زمین را از حالت طبیعی خارج نماید،در گروه نور آلوده قرار می گیرد. وی ادامه داد:هر چند آلودگی نوری در ابتدا برای مسائل نجومی و رصد مورد استفاده قرار گرفت،اما علاوه بر اینکه نور مزاحم برای این حرفه ایجاد مشکل می کند برای انسان هم مشکل ساز است و موجب خواب زدگی انسان خواهد شد .اختلالات عصبی و سرطان سینه و اختلالات هورمونی ازجمله اثرات نور مزاحم است. دانه کار با تأکید بر اینکه نور تأثیر فیزیولوژیک بر انسان و جانوران و نیز بر فتوسنتز گیاهان دارد ، بیان کرد: نور در زندگی تمام موجودات زنده نقش دارد و موقعی که از یک حد فراتر برود موجب تغییراتی خواهد شد که همیشه مثبت نیست. وی خاطرنشان کرد: نور طبیعی هیچ گاه مزاحم نیست اما نور مصنوعی می تواند مزاحم باشد. مجاز به استفاده از هر نوری نیستیم دانه کار با اشاره به اینکه روشنایی ها سکونت گاه های شهر و روستا ، کارخانه ها و صنایع ، مسیرهای دسترسی ، پایانه ها و گردشگاه ها در زندگی انسان ها ضروری است،گفت:هدف ما از آوردن نور به شب برای تسهیل فرایندهای انسانی و ایجاد امنیت برای زیباسازی و همچنین به منظور تبلیغات است. وی ادامه داد: :شدت نور موردنیاز برای هر فعالیتی به لوکس مشخص است و اگر از آن حد بیشتر شود آلودگی حساب می شود . توان نوری موردنیاز هم وات است که اگر از آن بیشتر باشد آلودگی است. این استاد دانشگاه تأکید کرد:ما مجاز نیستیم از هر رنگی برای نورپردازی استفاده کنیم.نورهای بنفش ایجاد رعب و وحشت می کنند ولی متأسفانه زیر پل ها با نور بنفش تزیین شده و در پارک ها نیز از نور بنفش استفاده شده است.ارتفاع منبع نور تا هدفی که قرار است روشن شود ضوابط خاصی دارد و اگر مسیر انتشار نور و تداوم نوردهی و چگونگی نوردهی و ابزار مناسب آن موردتوجه قرار نگیرند دچار آلودگی نوری می شویم. دانه کار با اشاره به اینکه در کلان شهرها با آلودگی نوری مواجه هستیم ،گفت:در شهرها با روشن سازی غیرمجاز مواجه هستیم یعنی نور را به جایی که نیاز نیست و نامناسب است می افکنیم. مثلاً قرار است کوچه روشن شود اما نور به پنجره ساختمان های افراد می تابد یا روشن سازی بیش ازحد در فروشگاه ها مشاهده می شود . به جای نور بیشتر از نور دقیق تر استفاده شود دانه کار با بیان اینکه کارایی، جهت و شدت روشنایی بسیار مهم است، اظهار داشت:ما باید ببینیم که روشنایی در شهر چه کارکردهایی دارد.در حال حاضر با آلودگی های ناشی از آن مواجهیم ، درحالی که نور و روشنایی باید احساس ایمنی بدهد و آن هم میزان مشخصی دارد. وی تأکید کرد: در شهر برای زیباسازی و آسایش بصری به نور احتیاج داریم و به جای اینکه از نور بیشتر استفاده کنیم باید از نور دقیق تر استفاده شود تا جهت پردازش نور زاویه و شدت نور به ما کمک کند که از این کارکرد استفاده کنیم. آسمان خود را ثبت کنیم این استاد دانشگاه با بیان اینکه با مدیریت ارتفاع نور می توانیم هم در جهت و شدت انرژی صرفه جویی و هم از نوری که می تواند اختلال ایجاد کند در محیط زیست جلوگیری کنیم گفت:می توان با نورپردازی مناسب از اثرات مضر بر گیاهان، جانوران و انسان جلوگیری کرد .اثر بر آسمان شب نیز مهم است.برخی کشورها آسمان زیبایشان را می خواهند ثبت کنند.یونسکو میراث طبیعی را ثبت جهانی می کند .یکی از کشورهای آمریکای لاتین در نظر دارد آسمانش را ثبت کند .مگر ما فرصت آسمان زیبا را نداریم؟ با نور اضافی زیبایی را از آسمان می گیریم.امروزه در محافل محیط زیستی شعاری سر زبان ها افتاده است.تنها یک زمین تنها یک آسمان.آسمان هم جزو آثار طبیعی ماست. عرفان نور اردشیر سیروس ، عضو انجمن مفاخر معماری ایران معمار صاحب نظر بعدی بود که به سخنرانی پرداخت.وی در رابطه با نور طبیعی صحبت و بیان کرد: عرفان نور هوایی است که استنشاق می کنیم.تابش نور رحمتی ابدی و ازلی است مانند معابد که الهی هستند و از آسمان عرفان به زمین آمده اند. ما امانت دار نور این میراث الهی هستیم که باید به نسل های بعدی نیز تحویل دهیم.نور در معماری همان گونه جایگاه دارد که در طبیعت.در روستای زابل، منزل آقازاده و ابرکوه نور به گونه ای معماری را شکل داده که نمی توان گفت معمار آنجا را معماری کرده یا نور. سیروس در بخش دیگری از سخنانش به گفته آرتور پوپ ایران شناس معروف استناد کرد و گفت:برخلاف نظر وی که گفته بود ایرانیان از فضای خالی وحشت دارند و هر فضای خالی را با نقشی تزیین کرده اند،به نظر من ایرانیان عاشق فضای تاریک وتهی هستند چون تاریکی است که فضای روحانی و نور را جلوه گر می سازد.فضا بدون نور سرچشمه ای ندارد نور سرچشمه هستی است و هرگز نمی خشکد .آب وهوا و نور در عالم وجود حیات می بخشند و در تعادل و توازن هستند . پس از سخنرانی ها میزگردی با حضور معمارانی ازجمله دکتر فاطمه کاتب ، رضا منصوری و مهندس حنیفی رئیس انجمن نورپردازی برگزار شد و کارشناسان در رابطه با نور به بحث و تبادل نظر پرداختند .