به منظور اطمینان از کیفیت جوش و مطابقت آن با خواسته ها و نیاز ها ، کلیه مراحل مختلف جوشکاری باید کنترل و مورد بازرسی دقیق قرار گیرند . انجام بازرسی در کلیه مراحل ( قبل از جوشکاری ، حین جوشکاری ، بعد از جوشکاری ) باعث کاهش هزینه های تعمیرات و دوباره کاری شده و حصول جوش بدون عیب و با کیفیت بالا را تضمین می نماید .
الف : بازرسی قبل از جوشکاری
بازرس باید از میزان حساسیت سازه مورد نظر آگاه بوده ، مشخصات فنی و نقشه ها و استاندارد های مربوطه را مطالعه نماید . سپس روش جوشکاری ونتایج حاصل از ارزیابی روش را مطالعه و درصورت تایید روش جوشکاری اجازه انجام عملیات جوشکاری را صادر نماید .
موارد زیر قبل از انجام عملیات جوشکاری باید کنترل و بازرسی گردد :
• ارزیابی جوشکاری و تایید صلاحیت آن جهت جوشکاری مورد نظر
• نحوه مونتاژ قطعات و کنترل پارامتر های اتصال جوش
• بررسی تجهیزات مورد استفاده
• بررسی قطعات موردنظر جهت جوشکاری از نظر عیوب و انحرافات مجاز ، جنس ، ضخامت و …
ب : بازرسی موقع جوشکاری
• بازرسی ترتیب و توالی پاس های جوش و کنترل تمیزکاری بین پاس های مختلف
• بررسی و کنترل پارامتر های جوشکاری ( آمپر ، ولتاژ ، قطبیت و … )
• بازرسی مواد مصرفی ( از قبیل نوع الکترود و شرایط به کارگیری آن ، گازخنثی ، فلاکس و … )
• کنترل درجه حرارت پیشگرم ، حفظ درجه حرارت بین پاسی در صورت لزوم
ج : بازرسی بعد از جوشکاری
• بازرسی چشمی و کنترل عیوب مریی و قابل رویت شامل بریدگی کناره جوش ، بازرسی ابعادی و مقدار جوش ، پرنشدگی یا نفوذ اضافی ، ترک های سطحی درجوش و فلز پایه ، گره قطع و وصل قوس و ناهمواری های سطح جوش ، تقعر و تحدب سطح جوش و …
• کنترل تنش زدایی و عملیات پس گرم ( درصورت لزوم )
• کنترل پیچیدگی و تغییر شکل های حاصل از جوشکاری
• بازرسی های غیرمخرب
ضوابط پذیرش
پس از آشنایی با ضوابط ارزیابی و بازرسی جوش و همچنین آشنایی با عیوب جوشکاری این سوال پیش می آید که پس از بازرسی ، تحت چه شرایطی می توان جوش را قابل قبول دانست . همانطور که در ساخت اعضای ساختمانی ضوابطی برای رواداری های هندسی وجود دارد ، وجود هر عیبی در جوش به معنای مردود دانستن آن نیست و می توان عیوبی را در جوش پذیرفت . آیین نامه AWS پذیرش جوش ها را در دو مرحله بازرسی عینی و بازرسی با آزمایش های غیرمخرب تعیین کرده است ، که ما در این مطلب به تشریح بازرسی عینی بسنده می کنیم :
بازرسی های عینی
تمام جوش ها باید به صورت عینی بازرسی شوند و چنانچه شرایط زیر به دست آید ، مورد پذیرش قرار می گیرند :
الف ) جوش باید فاقد هرگونه ترک باشد
ب ) بین لایه های جوش مجاور و بین لایه جوش و فلز پایه ، باید امتزاج کامل برقرار باشد
ج ) تمام چاله های انتهایی نوار جوش باید به اندازه سطح مقطع کامل جوش پر شوند
د ) برای مصالحی با ضخامت 254 میلی متر و کمتر ، میزان بریدگی لبه جوش باید کمتر از یک میلی متر باشد ، لیکن در طولی معادل 50 میلی متر در هر 300 میلی متر طول نوار ، می توان بریدگی 5/1 میلی متر را پذیرفت
و ) در جوش های گوشه مجموع قطر تخلخل های سوزنی با قطر 1 میلی متر و بزرگتر ، نباید از 10 میلی متر در هر 25 میلی متر طول جوش و از 20 میلی متر در هر 300 میلی متر طول جوش بیشتر باشد .
ز ) مجموعا 10 درصد از طول کل نوار جوش می تواند دارای اندازه ای به مقدار 5/1 میلی متر کوچکتر از اندازه نقشه باشد . در جوش گوشه متصل کننده بال و جان ، در طولی معادل دو برابر عرض بال از انتهای تیر ، هیچگونه کمبود اندازه مجاز نیست .
ح ) در درز های لب به لب با جوش شیاری ، تمام نفوذی که امتداد درز عمود بر امتداد تنش کششی است ، نباید هیچگونه تخلخل سوزنی قابل ملاحظه ای داشته باشد . در سایر موارد جوش های شیاری ، مجموع قطر داخل تخلخل های سوزنی با قطر 1 میلی متر و بزرگتر ، نباید از 10 میلی متر در هر 25 میلی متر طول جوش و 20 میلی متر در هر 300 میلی متر طول جوش بیشتر باشد .
ط ) بازرسی عینی جوش ها می تواند به محض خنک شدن جوش تا دمای محیط آغاز شود . در فولاد های خیلی پرمقاومت با تنش تسلیم بزرگتر از 6000 کیلوگرم بر سانتی متر مربع ، بازرسی های عینی باید 48 ساعت بعد از تکمیل جوش انجام شود .