انتخاب نور مناسب برای خانه

لامپ های فلورسنت، نورهای سرد و سفید روشن و لامپ های رشته ای بیشترین میزان اشعه ماوراءبنفش را تولید می کنند. طبق تحقیقات انجام شده، بیشترین آسیب های چشمی به وسیله این نورها ایجاد می شود و بهتر است در هنگام انتخاب نور مناسب برای مکان های مختلف و نور هر اتاق به این مسئله توجه کنید.

علاوه بر این نورها، نور موبایل، تبلت، نورهای آبی و برخی از انواع ال ای دی ها برای چشم مضر است. نور خورشید نیز می تواند موجب آسیب به چشم شود. آنچه این نورها را از لیست انتخاب نور مناسب خط می زند کوتاه بودن طول موج نور آن هاست.

لامپ ها

در قرن نوزدهم اولین لامپ رشته ای توسط توماس ادیسون اختراع شد. از آن زمان تا به حال بهبود قابل توجهی در انواع مختلف لامپ ها و بهره وری آن ها به وجود آمده است. انواع مختلفی از لامپ ها در مکان ها و لوازم مختلف دیده می شود مانند لامپ هایی که در سیستم نورپردازی خانه ها، دفاتر، کارخانه ها، دستگاه های الکتریکی و… یافت می شوند.

عملکرد یک لامپ به نوع حباب ( شیشه یا بالب) بستگی دارد. انواع مختلف حباب لامپ، باعث ایجاد نورهای مختلف می شود. لامپ ها نور را به وسیله جریان الکتریسیته تولید می کنند و نوعی از تولید نور مصنوعی هستند. لامپ ها و چراغ ها در سیستم روشنایی، نقشی حیاتی دارند و موجب می شوند بتوانیم نورپردازی مدنظر خود را ایجاد کنیم.

انتخاب نور مناسب و کاربری هر اتاق

یکی از موارد تأثیرگذار بر انتخاب نور مناسب، نوع لامپی است که برای اتاق و نقاط مختلف خانه انتخاب می کنید. هر کدام از مدل های مختلف لامپ ویژگی های خاصی دارند و این ویژگی ها بر نوع نوری که ساطع می کنند و میزان انرژی مصرفی آن ها و همچنین انرژی که تولید می کنند، تأثیر می گذارد.

انواع مختلف لامپ و چراغ

لامپ های رشته ای

لامپ های رشته ای لامپ های استانداردی هستند که اکثر مردم با این نوع از لامپ کاملاً آشنا هستند. لامپ های رشته ای در اندازه ها و ولتاژ های مختلفی تولید می شوند. این لامپ ها به وسیله الکتریسیته ای که از رشته تنگستن( فلزی از جنس کروم) که در داخل حباب آن ها قرار دارد، عبور می کند، نور و گرما تولید می کنند. این رشته در مخلوطی از گاز نیتروژن و یا خلأ قرار دارد.

به مرور زمان، لامپ های ال ای دی، لامپ های فلورسنت و … جایگزین این نوع از لامپ ها شدند و امروزه کمتر از این نوع لامپ استفاده می شود. یکی از دلایلی که موجب کاهش استفاده از این لامپ شده است، جریان ناگهانی وارد شده بر لامپ هنگام روشن شدن است. به دلیل نازک بودن حباب و انرژی و گرمای تولیدشده توسط لامپ، این امکان وجود دارد که با گرم شدن رشته ها، لامپ بشکند.

لامپ های رشته ای حدود 700 تا 1000 ساعت عمر می کنند. بازده نور لامپ رشته ای حدود 15 لومن در وات است. لامپ های رشته ای می توانند انتخاب مناسبی برای منزل در فصول سرد باشند. حرارت تولیدشده توسط این نوع لامپ می تواند برای کاربردهای خانگی مناسب باشد و علاوه بر این اگر به دنبال انتخاب نور مناسب برای چشم هستید، این لامپ ها نور مناسبی دارند.

لامپ های فلورسنت فشرده

لامپ های فلورسنت فشرده نوع جدیدی از لامپ های فلورسنت هستند که همانند همان لامپ های فلورسنت قدیمی کار می کنند. یکی از مشکلات این لامپ ها تولید جیوه و مشکلات دفع آن است. این لامپ به عنوان جایگزینی برای لامپ های رشته ای طراحی شده است.

این لامپ ها از انرژی کمتری استفاده می کنند، همان اندازه نور تولید می کنند و عمر طولانی تری دارند. راندمان درخشندگی یک لامپ فلورسنت فشرده حدود 60 لومن در وات است و تقریباً 10000 ساعت عمر می کند. این لامپ ها بیشتر به صورت لوله ای تولید می شوند و مدل های جدید آن ها شکلی همانند لامپ های رشته ای دارند.

لامپ های هالوژن

این نوع لامپ ها شامل رشته ای از جنس تنگستن هستند که پوششی متراکم و شفاف دارند و با گازی ساکن و مقدار کمی هالوژن( برم یا ید) پر می شوند. این چراغ ها کوچک تر از لامپ های معمولی هستند. هالوژن موجب افزایش طول عمر و روشنایی لامپ می شود. بازده نوری یک لامپ هالوژنی، حدود 25 لومن در وات است.

لامپ های مهتابی

لامپ های فلورسنت در برابر لامپ های رشته ای از انرژی کمتری برای تولید نور استفاده می کنند و راندمان آن ها حدود 45 تا 100 لومن در وات است، اما قیمت بیشتری نسبت به این لامپ ها دارند. فلورسنت ها رنگ مناسبی ندارند و ظاهر سردی دارند. بنابراین در انتخاب نور مناسب، به این نکته توجه کنید. از این لامپ می توان در مکان های مختلف به ویژه محیط خارجی استفاده کرد. بهتر است در هنگام استفاده از این لامپ، نور مناسب دیگری را با آن ترکیب کنید.

چراغ های نئون

لامپ های نئونی حاوی گازی کم فشار هستند و با حبابی شیشه ای که درون آن دو الکترود نصب شده است، کار می کنند. لامپ های نئونی که نور استانداردی دارند با مخلوطی از گاز نئون و آرگون پر می شوند در صورتی که لامپ های پرنور تنها با گاز نئون خالص پر می شوند. گاز موجود در حباب این لامپ موجب می شود الکترودها انرژی را به یکدیگر منتقل کنند و لامپ روشن بماند.

لامپ های HID یا لامپ های تخلیه شدید

این لامپ ها نور زیادی تولید می کنند و برای استفاده در منزل مناسب نیستند. از این لامپ ها در فضای باز، ورزشگاه ها، مناطق عمومی، خیابان ها، جاده ها و پارکینگ ها استفاده می شود. ایمنی در ساخت این لامپ ها بسیار مهم است.

لامپ های ال ای دی LED

این نوع لامپ نور را از طریق حرکت الکترون ها در یک دستگاه نیمه هادی، هدایت می کند. لامپ های ال ای دی نور بسیار بیشتری از لامپ های رشته ای تولید می کنند و در عین حال انرژی بسیار کمتری مصرف می کنند و طول عمر بیشتری دارند. اصولاً ال ای دی ها را در یک حباب قرار می دهند تا بتوان از آن به عنوان لامپ استفاده کرد. این لامپ ها می توانند بدون فیلترهای رنگی، نورهای رنگی مختلفی تولید کنند. هزینه خرید ال ای دی نسبت به سایر لامپ ها کمی بیشتر است.

لامپ های کم فشار سدیمی

لامپ های کم فشار سدیمی عملکردی مشابه لامپ های فلورسنت دارند و چند ثانیه وقت لازم است تا روشن شوند. این لامپ ها نور زیادی تولید می کنند و مناسب فضای باز، جاده ها و… هستند.

چه لامپ هایی را در انتخاب نور مناسب در نظر بگیریم؟

اولین قدم در انتخاب نور مناسب، انتخاب لامپ مناسب است. منابع نوری وجود دارند که علاوه بر بهتر بودن برای چشم، انرژی بیشتری تولید می کنند. این لامپ ها در قیمت های مختلف و کاربردهای مختلف وجود دارند و در نهایت با بررسی آن ها و توضیح درباره ویژگی های آن ها می توانید به انتخاب نور مناسب بپردازید.

لامپ های خورشیدی(لامپ رشته ای نور گرم)

اولین لامپی که می توانید در لیست «انتخاب نور مناسب» خود قرار دهید، لامپ خورشیدی است. این لامپ های سنتی نور گرم تری تولید می کنند و پرتوهای UV کمتری نسبت به لامپ های سفید روشن ساطع می کنند. تنها مشکل این لامپ ها مصرف انرژی بالای آن ها و هزینه بردار بودن است اما یکی از بهترین گزینه ها برای انتخاب نور مناسب است.

لامپ هایی با طیف نوری کامل

اصطلاح طیف نوری کامل مربوط به نوع خاصی از لامپ نمی شود بلکه معیاری است که برای تائید سلامت برخی از لامپ ها، به آن ها داده می شود. این نوع لامپ ها نور طبیعی را شبیه سازی می کنند و بین روشنایی و کنتراست نور لامپ، تعادل ایجاد می کنند. سازندگان این نوع لامپ ها معتقد هستند که نور این لامپ ها موجب افزایش قابلیت خوانایی، ادراک رنگ و خلق و خوی می شود.

لامپ های ال ای دی

برای انتخاب نور مناسب می توانید از لامپ های ال ای دی هم استفاده کنید! قیمت این لامپ ها نسبت به سایر لامپ ها بیشتر است اما از نظر مصرف انرژی بسیار به صرفه هستند. این لامپ ها هیچ اشعه UV تولید نمی کنند. تفکرات غلط زیادی در مورد این لامپ ها وجود دارد.

برای مثال، بسیاری از مردم معتقدند این لامپ ها تنها می توانند نور سرد و آبی تولید کنند در صورتی که لامپ های ال ای دی دارای طیف رنگی هستند و نور گرم هم تولید می کنند.

باور اشتباه دیگر این است که بسیاری از افراد فکر می کنند مقدار انرژی که به وسیله این لامپ ها صرفه جویی می شود، بسیار کم است. اما مطالعات نشان می دهد که مصرف انرژی این لامپ ها تقریباً نصف مصرف انرژی لامپ های رشته ای و فلورسنت است.

لامپ های فلورسنت فشرده یا CLF

این لامپ ها علاوه بر تولید اشعه UV کم، نور بیشتری در قبال استفاده از انرژی در مقایسه با لامپ های رشته ای و فلورسنت معمولی ایجاد می کنند. نور آن ها در مقایسه با لامپ های ال ای دی کمتر است اما قیمت مناسب تری نسبت به این لامپ دارند.

یکی از مشکلات این نوع لامپ، جیوه ای است که از طریق آن ایجاد می شود اما این مقدار جیوه بسیار کمتر از جیوه ای است که لامپ های فلورسنت معمولی ایجاد می کنند.

لامپ های معرفی شده، کمترین آسیب را به چشم می رسانند و شما می توانید از آن ها در انتخاب نور مناسب اتاق های خود استفاده کنید.

انتخاب نور مناسب و کاربری هر اتاق

برای انتخاب نور مناسب باید به کاربری هر مکان توجه شود و میزان نور هر اتاق باید با توجه به کاربرد آن انتخاب شود. به طور کلی نورپردازی به سه مدل تقسیم می شود: نورپردازی محیطی، نورپردازی کاری، نورپردازی .

روشنایی محیطی یا عمومی همان میزان نوری است که برای روشن کردن یک اتاق استفاده می شود. علاوه بر استفاده از نور طبیعی و معمول یک اتاق، به وسیله این نورپردازی سعی می شود آن اتاق روشن تر شود. برای این کار می توان از لوستر، لامپ های حبابی، لامپ های دیواری و… استفاده کرد.

با استفاده از نورپردازی کاری قرار است نوری بیشتر از نور طبیعی موجود در فضا، داشته باشید.

بنابراین با متمرکز کردن لامپ ها و چراغ ها در نقاط مختلف سعی می کنید کنتراست نوری ایجاد کنید. چراغ های رومیزی، چراغ های مطالعه و چراغ هایی که در کابینت ها و کمدها قرار می گیرند، معمول ترین نوع استفاده از این نورپردازی هستند.

از لامپ های مختلف دیگری هم می توان برای این نورپردازی استفاده کرد اما نوع و شیوه استفاده از این لامپ ها، طراحی شیوه به کار بردن آن ها در محیط و میزان نور آن ها در این شیوه نورپردازی مؤثر است.

نورپردازی accent محیط خاصی را روشن می کند. اصولاً برای تمرکز نور بر اثری هنری از این نوع نورپردازی استفاده می شود. به این شیوه که نور بر اثر متمرکز می شود و اطراف آن اثر تاریک تر باید باشد و سایه ای در اطراف آن ایجاد شود.

برای انتخاب نور مناسب و استفاده از این تکنیک ها باید در نظر بگیرید که از یک اتاق چه استفاده ای می کنید و سپس از تکنیک های مختلف استفاده کنید.

ابتدا بهتر است از نورپردازی محیطی شروع کنید و پس از آن به نورپردازی کاری و در انتها به نورپردازی accent بپردازید.

اگر قرار باشد نورپردازی یک گالری را طراحی کنید، باید از نورپردازی accent شروع کنید. اگر نورپردازی قرار است برای یک دفتر کاری انجام شود بهتر است از نورپردازی کاری استفاده کنید و برای طراحی نورپردازی اتاق خود و خانه بر روی نورپردازی محیطی متمرکز شوید.

درست است که بهتر است در طراحی نورپردازی خانه بر نورپردازی محیطی تمرکز کنید اما با استفاده از سایر انواع نورپردازی می توانید به خانه خود جلوه بیشتری ببخشید.

برای مثال در اتاق نشیمن خود می توانید از نورپردازی accent به شیوه های مختلفی استفاده کنید.

می توانید با قرار دادن یک اثر هنری بر روی میزی کوچک در گوشه اتاق و یا تابلویی بر روی دیوار، از این نورپردازی استفاده کنید.

بهتر است برای اتاق خواب خود کمتر از نورپردازی محیطی استفاده کنید و هر گونه نوری را از قسمت تخت خواب دور کنید. با توجه به اینکه اکثر اتاق خواب ها کاربردی چندگانه دارند و برای مطالعه و … هم استفاده می شوند، طراحی نور این مکان کمی دشوار می شود اما اگر از اتاق خواب خود برای مطالعه هم استفاده می کنید، در انتخاب نور مناسب بیشتر دقت کنید و از نورپردازی کاری در اطراف میز مطالعه خود استفاده کنید تا نور مناسبی هنگام مطالعه داشته باشید.

در محیط حمام و توالت می توانید خلاقانه تر عمل کنید. می توانید دور آینه را با استفاده از تکنیک نورپردازی کاری روشن تر کنید تا به هنگام استفاده از آینه بتوانید راحت تر عمل کنید.

بهتر است دو طرف آینه لامپ ها را قرار دهید تا هنگام نگاه کردن در آن، کل صورتتان روشن دیده شود و برخی از نقاط در سایه قرار نگیرند.

واحد اندازه گیری روشنایی

لومن واحد اندازه گیری نور و روشنایی یک لامپ است. بنابراین برای انتخاب نور مناسب باید به این واحد توجه کنید.

هر چه میزان لومن یک لامپ بیشتر باشد، میزان روشنایی آن نیز بیشتر خواهد بود. یک لامپ معمولی که برای خانه استفاده می شود، حدوداً 800 لومن است که این مقدار معادل 60 وات می شود. اینکه چند لومن برای یک اتاق نیاز دارید بستگی به اندازه آن اتاق دارد.

علاوه بر توجه به اندازه اتاق، باید به رنگ دیوارها و میزان نور مورد نیاز با توجه به کاربری اتاق توجه کنید. توجه به همه این موارد در انتخاب نور مناسب و اندازه گیری لومن مؤثر است.

در ادامه معیار کلی برای میزان روشنایی اتاق های مختلف را با فرض اینکه اندازه آن ها معمولی است، برای شما می آوریم:

آشپزخانه: 5000 تا 10000 لومن

حمام: 4000 تا 8000 لومن

اتاق خواب: 2000 تا 4000 لومن

اتاق نشیمن: 1500 تا 3000 لومن

اتاق ناهارخوری: 3000 تا 6000 لومن

دفاتر خانگی: 3000 تا 6000 لومن

نکته: همان طور که پیش تر ذکر شد، مقدار لومن های ذکر شده برای اتاق هایی با اندازه های معمولی است و با توجه به موارد مختلفی این میزان می تواند متغیر باشد و در اینجا تنها به عنوان نمونه آورده شده اند؛ مثلاً برای انتخاب نور مناسب در اتاق خواب ها، برای هر بخش مطالعه ای، به میزان پانصد لومن باید اضافه شود و اگر برای کمدتان لامپی در نظر می گیرید، این لامپ باید در حدود چهارصد لومن باشد.

اگر در آشپزخانه خود برای نقاطی که سینک، فر و … قرار دارند، نورپردازی کاری در نظر گرفته اید، هر کدام از آن ها باید حدود چهارصد و پنجاه لومن باشند.

در حمام نیز علاوه بر میزان روشنایی ذکر شده، باید بیش از هزار و هفت صد لومن برای اطراف آینه در نظر بگیرید و برای دفاتر خانگی، بیش از هزار و دویست لومن برای هر میز اضافه کنید.

انتخاب نور مناسب با توجه به اندازه اتاق

روش ساده ای برای محاسبه میزان وات مورد نیاز برای هر اتاق وجود دارد. البته با توجه به کاربری اتاق مورد نظر شما، این میزان می تواند متغیر باشد اما برای انتخاب نور مناسب یک اتاق معمولی با کاربری روزمره، می توانید از روش زیر استفاده کنید:

طول و عرض اتاق را اندازه بگیرید

مساحت اتاق را به دست بیاورید. یعنی اندازه طول را در اندازه عرض ضرب کنید

مساحت را در عدد 25 ضرب کنید

عدد به دست آمده، میزان واتی است که اتاق شما برای روشنایی استاندارد، نیاز دارد.

مثال: یک اتاق به طول 5 متر و عرض 3 متر به چه میزان وات برای روشنایی نیاز دارد؟

ابتدا مساحت اتاق را به دست می آوریم یعنی عدد 3 را در عدد 5 ضرب می کنیم و حاصل آن 15 می شود. سپس 15 را در 25 ضرب می کنیم و حاصل 375 می شود. یک اتاق با مساحت 15 متر، به 375 وات برای روشنایی استاندارد نیازمند است.