خطرناک ترین نقاط در زلزله تهران

گروه ساخت وساز: واقعیت این است که چنانچه زلزله ای در تهران رخ دهد، شاید یکی از بزرگ ترین فجایای تاریخ به وقوع بپیوندد زیرا با وجود سه گسل اصلی شمال، شرق و گسل ری در جنوب، کمتر قسمتی را میتوان یافت که در فاصله ای مناسب از سه گسل فوق واقع شده باشد. گسل شمال تهران که از لشکرک و سوهانک شروع شده وتا فرحزاد و حصارک و از آنجا به سوی غرب امتداد مییابد، در مسیر خود، نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه و فرمانیه را در بر میگیرد. گسل ری در جنوب تهران نیز که در صورت فعالیت پرتلفات ترین گسل کشور و شاید جهان است، از جاده خاوران شروع شده و با گذر از دولت آباد و حرکت روی جاده کمربندی تهران در حد نصاب کوره های آجرپزی چهاردانگه پایان مییابد.گسل شرق نیز که پتانسیل قویترین زلزله را داراست از شرق به تهران واردشده و با گذر از اراضی سرخه حصار و حرکت روی بزرگراه شهید بابایی تا مجیدیه و سیدخندان امتداد مییابد. جالب اینجاست که اکثر حریم های انتقال نیروی شهر تهران نیز روی همین گسل های زلزله واقع شده است. در این میان تک گسل ملاصدرا نیز که از خیابان شریعتی تا شهرک غرب امتداد یافته، محلات ونک، میرداماد، سعادت آباد و شهرک غرب را ناایمن ساخته است. از محلات نسبتا امن شهر تهران میتوان به راه آهن، نواب، خیابان انقلاب و آزادی، هفت چنار و ارگ قدیم تهران اشاره کرد. ارگ قدیم تهران حد فاصل خیابان شوش، هفده شهریور، انقلاب و کارگر جنوبی است که بازار تهران، خیابان مولوی، میدان بهارستان، میدان امام خمینی، محله امیریه و خیابان جمهوری اسلامی را شامل میشود. محله های مجاور یا روی گسل مناطق زر بند، سوهانک، ازگل، استخر، حکیمیه، هنگام، نارمک و بزرگراه بابایی در شرق و شمال شرقی تهران روی گسل هایی به نام های تلو پایین، کوثر و گسل نارمک که از ده نارمک آغاز و انتهای آن در خیابان استاد حسن بنا میباشد، قرار دارند. در منطقه شمال تهران نیز دارآباد، اقدسیه، پاسداران، کاشانک، قیطریه، کلاهدوز، بزرگراه صدر، دزاشیب، میدان تجریش، سعدآباد، زعفرانیه، ولنجک، نمایشگاه بین المللی، مقدس اردبیلی، دره پونک، بزرگراه نیایش تا سولقان روی گسل های شمال تهران، نیاوران و محمودیه قرار دارند و مناطق میدان ونک، حقانی، ملاصدرا، چمران، ایران زمین در شهرک غرب نیز بر روی گسل داوودیه واقع شده اند. در جنوب تهران نیز مناطق؛ ابن بابویه، میدان بروجردی، بزرگراه آزادگان، میدان معراج، صالح آباد، جنوب بزرگراه آیت الله سعیدی، مناطق جنوبی یافت آباد و باغ چهاربری بر روی گسل شهر ری قرار دارند که شاید فعال ترین گسل های جهان میباشد. متأسفانه این گسل در صورت بروز زلزله به منطقه ای باتلاقی تبدیل شده و نشست خواهد داشت. گسل های تهران در میان گسل های تهران گسل های زیر از خطر بالاتری برخوردارند: 1- گسل مشا- فشم به طول 400 کیلومتر: گسل فشاری مشا، گسل بزرگی است که شامل زیرشاخه های فراوانی نیز میشود و زلزله 1830 م به منطقه شرقی فعالیت این گسل نسبت داده میشود. علاوه براین، زلزله بزرگی هم که در سال 958 م با بزرگای گشتاوری 7/7 در 50 کیلومتری تهران بوده است، در قسمت غربی این گسل رخ داده است. مسئله مهم در مورد این گسل تلاقی آن با گسل شمال تهران در بالادست سد لتیان است و فعالیت این گسل میتواند موجب فعال شدن گسل تهران شود. گسل فشاری مشا، گسلی طویل و لرزه زا است که گستره بلند البرز از شمال روی دامنه های جنوبی آن رانده شده و دارای راستای شرق، جنوب شرقی غرب، شمال غربی است. گسل مذکور در روی نقشه های زمین ساختی شکل سینوسی داشته و در دو قسمت شرقی و غربی راستای تقریباً شرقی غربی دارد. شیب گسل فشاری مشا همیشه به سمت شمال و بین 35 تا 70 درجه تغییر میکند. این گسل با طول حدود 400 کیلومتر از جنوب غربی شاهرود در شرق تا آبیک در غرب ادامه دارد. دریاچه آب شیرین تار در 15 کیلومتری شرق شهرستان دماوند در راستای این گسل تشکیل شده است. پهنه گسلی مشا در دره مشا بیش از 10 متر عرض داشته و به شدت بریده، خرده و پودر شده است. 2 گسل شمال تهران به طول 75 کیلومتر: اگر گسل شمال تهران فعال شود میزان خسارت به مراتب خیلی حادتر از زلزله ای است که در سال 1968 م رخ داده و از این لحاظ میتواند یک چشمه لرزه زا، باشد.این گسل در فاصله بین کوه های شمال تهران و بر روی پهنه های جنوبی کوه های شمال تهران به طول 75 کیلومتر قرار گرفته است. راندگی شمال تهران با درازای بیش از 75 کیلومتر در کوهپایه شمال تهران از شرق دره لشکرک و ده سبو در شمال شرقی تهران تا روستای کاظم آباد در 2 کیلومتری شرقی کلار و شمال بزرگراه تهران کرج و شهر کرج در غرب ادامه یافته و نزدیک ترین گسل زلزله زا به شهر تهران است. به نظر میرسد که این گسل شاخه ای از گسل فشاری مشا در شمال تهران و در کوهپایه ها است. در اکثر مناطق، این گسل سبب راندگی سازند دوران سوم کرج بر روی آبرفت های هزار دره و آبرفت های ناهمگن شمال تهران و بخش کوهپایه ایران مرکزی در شمال تهران شده است . در برخی نقاط مانند باغ اناری در غرب کن و شمال چیتگر راندگی شمال تهران، در داخل سازند کرج دیده میشود. 3- گسل جنوب ری به طول 20 کیلومتر: گسل جنوب ری ایوانکی در جنوب تهران به طول 20 کیلومتر قرار گرفته و میتواند به عنوان یک چشمه لرزه زا برای تهران باشد. گسل جنوب ری در قسمت جنوبی خود دچار انشعابی است که در شمال آن قرار دارد و گسل شمال ری نامیده میشود و فاصله بین این دو گسل فقط 3 تا 5 کیلومتر است. به نظر میرسد ریشه این دو گسل یکی بوده و این دو گسل نشانه های سطحی یک گسل باشند. 4 گسل شمال ری: در حوالی عظیم آباد در کناره جنوبی بزرگراه ری ـ بهشت زهرا قرار دارد و دیواره ای به ارتفاع 2 متر را به وجود آورده است. امتداد این گسل شرقی ـ غربی بوده و طولی حدود 16/5 کیلومتر دارد. 5- گسل معکوس آهار: این گسل قسمتی از گسل معروف مشا-فشم را تشکیل داده که با طولی در حدود 400 کیلومتر از جنوب غربی شاهرود در شرق تا آبیک در غرب ادامه دارد و شیبی در حدود 35 تا 70 درجه به سمت شمال دارد. قسمتی از این گسل در ناحیه آهار که یکی از سه شاخه فرعی آن است، گسل آهار نامیده میشود. 6- گسل معکوس امامزاده داوود: این گسل راستای شمال غرب ـ جنوب غرب دارد و از حوالی امامزاده داوود عبور میکند و دارای شیبی معادل 80 درجه به سمت شمال شرق است و در حوالی ولنجک این گسل به گسل شمال تهران میپیوندد. 7- راندگی پورکان ـ وردیج: از حوالی پورکان در مسیر جاده کرج چالوس تا وردیج و سپس شمال کن و فرحزاد ادامه مییابد و دارای راستای شمال غرب- جنوب شرق است. 8- گسل کهریزک: از شمال سلطان آباد در غرب تا کهریزک و سپس شمال شمس آباد در شرق امتدادیافته و راستای آن شرقی غربی و طول آن بیش از 40 کیلومتر است. این گسل دیواره ای به ارتفاع 1 تا 10 متر در آبرفت های جنوب تهران ایجاد کرده است. 9- راندگی نیاوران: با راستای شمال شرقی ـ جنوب غربی و با طولی حدود 13 کیلومتر از سعادت آباد تا نیاوران و شمال اقدسیه امتداد مییابد.